MUKAYESELİ HUKUKTA İFTİRA, SUÇ İSNADI VE MAHKEME KARARLARI

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 3385 - 3404, 16.12.2016

Yusuf Yaşar

Öz

 İftira suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler başlıklı Dördüncü Kısmın, Adliyeye Karşı Suçlar isimli İkinci Bölümünde, 267 nci maddede düzenlenmiştir. Maddenin düzenlenişi ve doktrindeki görüşler değerlendirildiğinde, iftira suçunun mağdurunun tüzel kişi olup olamayacağı hususunda tartışmalar bulunduğu görülmektedir. Nitekim devletin mağdur olup olamayacağı hususu da tartışmalı olup, işbu çalışma kapsamında, bir devletin iftira suçunun mağduru olup olamayacağı, özellikle soykırım suçu çerçevesinde incelenecektir. 

Türk Ceza Hukuku’na göre, “Devlet” bir suçun faili olamaz, nitekim TCK’nın 20 nci maddesinde “(1)Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. (2) Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklıdır.” şeklinde bir düzenleme yer almakta olup bu husus açıkça belirtilmektedir. Konumuz itibariyle temel sorun bir devletin soykırım suçunun faili olduğu yönünde yapılan bir isnadın iftira suçunun konusunu teşkil edip etmeyeceğidir. 

İftira suçu ile ilgili Türk Ceza Kanunu’nun 267 nci maddesindeki düzenlemeye bakıldığında, maddede hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat etmekten bahsedildiği görülmektedir. Soykırım suçunun, TCK’nın İkinci Kitabının, Uluslararası Suçlar başlıklı Birinci Kısmının, Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar isimli Birinci Bölümünde, 76 ncı maddesinde düzenlendiği görülmektedir. Bu itibarla yukarıda belirttiğimiz üzere, ceza sorumluluğunun şahsiliği gereği, ceza hukuku bağlamında bir devletin soykırım suçunun faili olması mümkün olmayıp, bir devlet hakkında soykırım suçunu işlediği iddiasının iftira suçunun konusunu oluşturması mümkün değildir. Ancak, bir devletin yöneticilerinin soykırım suçunun failleri oldukları iddiasında bulunmak, bir suç isnadı gerçekleşmiş olacağından, şayet 267 nci maddedeki koşullar sağlanıyorsa, iftira suçunun konusunu oluşturabilecektir. 

Diğer ülkelerin ceza kanunlarına bakıldığında da, iftira suçunun düzenlenişi itibariyle, genel olarak suçun masum kişilere suç isnadında bulunulması şeklinde düzenlendiği görülmektedir. TCK’nın 301 inci maddesinde olduğu gibi, hemen hemen her devletin, ceza kanununda veya çıkarılan bir ek kanunda, kendisine karşı yöneltilen aşağılayıcı, küçük düşürücü veya karalayıcı söylemlere karşı kendini koruduğu ve bu tür ifadelerin kullanılmasını suç olarak düzenlendiği görülmektedir. Bu kapsamda her ne kadar bir devlete karşı yöneltilen soykırım isnatları iftira suçunun konusunu oluşturmaya elverişli bulunmasa da, TCK m.301 gibi diğer ülkelerin kanunlarında da yer alan düzenlemelere, yapılan isnat yöneticilere ilişkin ise, iftira suçunu düzenleyen maddelere başvurulması mümkündür. 

Anahtar Kelimeler

İftira suçu, Soykırım suçu, TCK m.301, Mağdur, Uluslararası Suçlar

Kaynakça

• Artuk, Mehmet Emin, Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin Kurum Ve Organlarını Aşağılama Suçu (5237 sayılı TCK m. 301), TBB Dergisi, Sayı:70, 2007.
• Artuk, Mehmet Emin-Gökcen, Ahmet-Yenidünya, A. Caner, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2014.
• Artuk-Gökcen-Yenidünya, Ceza Hukuku Genel Hükümler, s. 280 – 281, Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, 19. Baskı, Ankara 2013.
• Bayraktar, Köksal, İftira, İÜHFM, C. XL, S. 1–4.
• Beşiri, Arzu, Soykırım ve Soykırıma İlişkin Uluslararası Mekanizmalar, TBB Dergisi, 2013.
• Birtek, Fatih, İfade Özgürlüğü ve Türk Ceza Kanunu’nun 301 inci maddesinin Bu Kavram Işığında Değerlendirilmesi, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt :81, Sayı :2, 2007.
• Ceyhan, Murat, Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin Kurum ve Organlarini Aşağilama Suçu (Tck m. 301), Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan.
• Değer, Ozan, Soykırım Suçu ve Devletin Sorumluluğu: Uluslararası Adalet Divanı’nın Bosna- Hersek v. Sırbistan-Karadağ Kararı, Uluslararası İlişkiler, Cilt:6, Sayı:22, (Yaz 2009).
• Değirmenci, Olgun, Uluslararası Ceza Mahkemelerinin Kararları Işığında Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Soykırım Suçu (TCK 76), TBB Dergisi, Sayı:70, 2007.
• Dreher, Eduard - Tröndle, Herbert, Beck’sche Kurz=Kommentare Strafgesetzbuch mit Nebengesetze, 1993.
• Erem, Faruk, Türk Ceza Kanunu Şerhi Özel Hükümler, C. II, Ankara 1993.
• Fischer, Thomas, Beck’sche Kurz=Kommentare Strafgesetzbuch mit Nebengesetzen, 2015.
• Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2011.
• Joecks, Wolfgang - Miebach, Klaus, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch Band 3 par.80-184g StGB, 2012.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2013.
• Koca, Mahmut, Türk Ceza Kanunu’nda Soykırım Suçu, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı:1, Nisan 2010.
• Kocaoğlu, Sinan, Uluslararası Ceza Hukuku ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Bağlamında Soykırım Suçu, Ankara Barosu Dergisi, 2005-3.
• Kühl, Kristian, Strafgesetzbuch Kommentar, 2011.
• Macovei, Monica, İfade Özgürlüğü Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesi’nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, İnsan Hakları El Kitapları No:2,s.29, http://www.anayasa.gov.tr/files/insan_haklari_mahkemesi/el_kitaplari/AIHSmad10Ifade.pdf
• Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2010.
• Rudolphi, Hans Joachim - Horn, Eckhard - Samson, Erich - Günther, Hans Ludwig - Hoyer, Andreas - Wolters, Gereon - Rogall, Klaus - Stein, Ulrich - Wolter, Jürgen, Systematischer Kommentar zum Strafgesetzbuch, 2007.
• Şahbaz, İbrahim, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Yargi Sistemindeki Yeri, TBB Dergisi, Sayı:54, 2004, s.185.
• Tezcan, Durmuş - Erdem, M. Ruhan - Önok, R. Murat, Uluslararası Ceza Hukuku, Ankara 2009.
• Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan-Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara, 2010.
• Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, 19. Baskı, Ankara 2013.
• Turhan, Faruk, Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Uluslararası Suçlar, HPD Hukuki Perspektifler Dergisi, Sayı: 3, Nisan 2005.
• Yıldırım, Akif, İftira Suçu, TBB Dergisi, Sayı 69, 2007.
• Zafer, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK 1-75, Şubat 2015.
• http://www.legifrance.gouv.fr (Erişim Tarihi: 16.03.2015)
• http://arsiv.setav.org (Erişim Tarihi: 16.03.2015)
• http://www.legislationline.org/ (18.03.2015)
• http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm/bm_11.pdf (Erişim tarihi: 10.05.2015)
• http://www.ihop.org.tr/dosya/ucm/ucm.pdf (Erişim tarihi: 11.05.2015)
• http://www.yargitay.gov.tr/abproje/belge/temelbelge/AIHS_Tr_A6format.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2015)
• http://www.anayasa.gen.tr/andlasma-bilgi.htm (Erişim Tarihi: 12.05.2015)
• http://www.ifadeozgurlugu.adalet.gov.tr (Erişim Tarihi: 15.05.2015)