Roma Usul Hukukunda Condemnatio In Id Quod Facere Potest İlkesi

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 1, 203 - 219, 28.06.2019

Sevgi Kayak

https://doi.org/10.33433/maruhad.583687

Öz

Condemnatio in id quod facere potest, Roma Hukukunda borçlular yararına usul hukuku aracıdır. Kural olarak, borçlu borcun tamamı için sorumludur. Borçlunun malları borcu ödemeye yetmediği zaman borçlu acz içinde demektir. Bu borçlunun malvarlığı bonorum venditio yoluyla satışa çıkarılır. Bu ise, borçlunun infamis (şerefsizlik) olmasına neden olurdu. In id quod facere potest mahkûmiyeti sayesinde borçlular borç miktarının tamamı yerine, mahkûmiyet anında sadece malvarlıklarında fiilen bulunan değerlerin toplam tutarı ile sorumlu tutulmuşlardır. In id quod facere potest mahkûmiyeti ile ilgili olarak hemen belirtelim ki, kavramı ifade etmek üzere bu tabir yerine “beneficiae competentiae” tabiri de kullanılmıştır. Aslında “beneficium competentiae” tabiri Roma hukuku kökenli değildir. In id quod facere potest Roma hukuku kaynaklarında bir defi olarak nitelendirilir. In id quod facere potest, borçlunun kişiliğine bağlıdır, başkasına devredilemez.

Anahtar Kelimeler

Borçlu, Ödeme Güçlüğü, Defi, In id quod facere potest, Beneficium competentiae

Kaynakça

• Accarias, C., Précis, De Droit Romain, Contenant Avec L’éxposé Des Principes Généraux, Le Texte, La Traduction Et L’Explication Des Institutes, De Justinien , Tome II, 4. éd., Paris, Librairie Cotillon, 1891,
• Ayiter K., Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi, Ankara, 1958.
• Ayiter K., Roma Hukuku Dersleri, Aile Hukuku, Ankara, 1960.
• Cuq E., Manuel Des Institutionis Juridiques Des Romains, 2. éd., Revue et Complétée, Paris, Librairie Plon, Librairie Générale De Droit Et De Jurisprudence, 1928.
• Girard, P. F., Manuel Elémentaire De Droit, 5. ed, Revue Et Augmenté, Paris, Librairie Nouvelle De Droit Et De Jurisprudence, Arthur Rousseau Editeur, 1929.
• Gönenç F. İ., Roma Hukukunda Şirket Akdi (Societas), İstanbul, Der Yayınları, 2004.
• Güneş Ceylan Z. S., Roma Hukukunda Evlenme (Matrimonium), Ankara, Yetkin Yayınları, 2010. Iustinianus Institutiones, Türkçe Metin: Ziya Umur, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Yayınları, 1968.
• İpek N., “Actio Rerum Amotarum”, MÜHF-HAD, Cilt 16 Sayı 3-4,
• İpek N., “XII Levha Kanunu”, Argumentum, Yıl: 3, Sayı: 34.
• Karadeniz Çelebican Ö., Roma Hukuku, Tarihi Giriş – Kaynaklar – Genel Kavramlar – Kişiler Hukuku – Hakların Korunması, Yeni Medeni Kanun’a Uyarlanmış On Yedinci Basım, 2014, Ankara, Turhan Kitabevi, 2014.
• Karadeniz Ö., “Roma Hukukunda Peculium Müessesesi”, AÜHFM, Cilt: 25, Sayı: 3-4, 1968.
• Kochaker P. / Ayiter K., Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1993.
• Kuru B./ Arslan R./Yılmaz E., İcra Ve İflas Hukuku Ders Kitabı, Gözden geçirilmiş, 6352 sayılı Kanunla getirilen yenilikler ve yapılan değişiklikler işlenip değerlendirilmiş 27. baskı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2013, s. 231.
• Levet A., Le Bénéfice De Compétence, Paris, Recueil Sirey, 1927.
• Muşul T., İcra Ve İflas Hukuku, Cilt I, 6103, 6217 ve 6352 sayılı kanunlar işlenmiş, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2013, s. 581;
• Öztek S., “Roma Medeni Usul Hukukunun Ana Hatları: Törenden Şekle; Hususi Adaletten Devlet Adaletine”, İÜHFM 1985, Cilt: 51, S. 1-4.
• Rado T., “Roma Hukukunda Cebri İcra Usullerinin İnkişafı”, Hukuk Fakültesi Mecmuasından Ayrı bası, İstanbul, 1944.
• Raymond, M. Manuel Elémentaire De Droit Romain, Tome I, Les Obligations, 4. édition, revu et complétée, Editions Domat Montchrestien, 1948.
• Sandalcı S., “On İki levha Yasaları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi edebiyat Fakültesi, İstanbul, 1993.
• Schwarz, A. B., Roma Hukuku Dersleri, 1. Cilt, çeviren: Türkan Rado, İstanbul, Doğan Kardeş Yayınları, 1965.
• Somer P., “Roma Hukukunda Mahkûmiyet Kararına Rağmen Borcun İfa Edilmemesinin Borçlu Bakımından Sonuçları”, Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1-3, 1994.
• Tahiroğlu B. / Erdoğmuş B., Roma Hukuku, Tarihi Giriş – Hukuk Tarihi – Genel Kavramlar – Usul Hukuku, Onuncu Basım, İstanbul, Der Yayınları, 2014.
• Türkoğlu Özdemir G., Roma Hukukunda Infamia (Şerefsizlik), Ankara 2008.
• Umur Z., Roma Hukuku Lügatı, İstanbul, 1983.
• Umur Z., Roma Hukuku, Tarihi Giriş – Kaynaklar – Umumi Mevhumlar – Hakların Himayesi, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1984.
• Wünsch O., Zur Lehre vom Beneficium competentiae, Leipzig, Verlag von Veit & Comp., 1897.