Savunma Hakkı ve Sınırları

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 507 - 540, 01.12.2013

Hamide Zafer

Öz

Ceza muhakemesi hukuku, devletin cezalandırma hakkının yerine getiril- mesine ve dolayısıyla cezanın genel ve özel önleme fonksiyonunun sağlanmasına hizmet eder. Diğer bir söyleyişle ceza muhakemesi sonunda gerçek suçluya ula- şılırsa ceza genel ve özel önleme fonksiyonunu gerçekleştirir. Gerçek suçlunun cezalandırılıyor olması, toplumdaki bireylerin güven duygusunu tatmin eder. Ceza muhakemesinde gerçek suçluya yani maddi gerçeğe ulaşılabilmesi ancak suç isnadı altındaki kişiye etkin bir savunma yapma imkânının tanınmasıyla mümkündür.

Savunma hakkı, anayasal nitelikte olan adil, hukuk devleti ilkelerine uy- gun bir muhakemede yargılanma hakkından temellerini almaktadır. Bireyin veya devletin normlara uygunluğunu denetleyecek mekanizmaların sağlıklı ve ob- jektif çalışabilmesi açısından savunma hakkının özel bir yeri bulunmaktadır. Savunma hakkından yoksun bırakılan, tarafsız ve bağımsız bir mahkemede yar- gılanmayan kişinin, bir hukuk devleti içersinde temel haklara sahip olduğunu söylemek mümkün değildir. Ceza muhakemesinde özellikle devletin normlara uygunluğunu denetleyecek olan kişi müdafiidir. Bu nedenle savunma hakkı kapsamında avukat müdafiden yararlanma hakkının korunması hukuk devle- tinde zorunludur. Ancak, bütün bunlar savunma hakkının kısıtlanamayacağı anlamına gelmemektedir. Savunma hakkının sınırları, ölçülülük ilkesi içinde ancak bu hakkın özünü ortadan kaldırmayacak şekilde ve demokratik bir dev- lette kabul edilebilir ölçüde kısıtlanabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk devleti, Savunma hakkı, Müdafii, Avukat, Avukatını serbestçe seçme hakkı

Kaynakça

• Beulke, Werner Der Verteidiger im Strafverfahren, Funktionen und Rechtsstel- lung, Farankfurt 1980.
• Beulke, Werner, Die Strafbarkeit des Verteidigers, Heidelberg 1989.
• Beulke, Werner, Strafprozeßrecht, 6.Bası, Heidelberg 2002.
• Bottke, Wilfrid, “Wahrheitspflicht des Verteidigers”, ZStW 1984, Bd 96, 756 vd.
• Centel, Nur, Ceza Muhakemesi Hukukunda Müdafi, İstanbul 1984.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul 2012.
• Cihan, Erol, “50.Yılda Ceza Muhakemesi Süjesi Olarak Sanığın Durumu ve Sor- gusu”, İHFM L, 1-4 (19849, 137 vd.
• Cihan, Erol/Yenisey, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul 1996, 121.
• Cornils, Karin/Greve, Vagn, Das dänische Strafgesetz, Sammlung ausländischer Strafgesezbücher in deutscher Übersetzung, 107, Freiburg im Breisgau 1997, §159 (1), 99.
• Dahs, Hans; Handbuch des Strafverteidigers, 6.Bası, Köln 1999.
• Demirbaş, Timur, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, Ankara 2011.
• Demirbaş, Timur, “Hazırlık Soruşturmasında Müdafilik”, CMUK Sempozyumu, İstanbul 1999,
• Demirbaş, Timur, “Hazırlık Soruşturmasında Savunma”, Prof.Dr.Sahir Erman’a Armağan, İstanbul 1999, 192-193 vd.
• Demirbaş, Timur, Sanığın Hazırlık Soruşturmasında İfadesinin Alınması, İzmir 1996.
• Develioğlu, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara 1986.
• Donay, Süheyl, “Kamu Özgürlüklerinin Korunmasında Avukatın Rolü”, İHFM 1977, S.1-4, Ord.Prof.Dr.Charles Crozat’ya Armağan, Özel Sayı 1979.
• Donay, Süheyl, İnsan Hakları Açısından Sanığın Hakları ve Türk Hukuku, İstanbul 1982.
• Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım II, İstanbul 1994.
• Dreher, Eduard/Tröndle, Herbert, Strafgesetzbuch und Nebengesetze, (Kom- mentar), 44.Bası, München 1988.
• Erdem, Mustafa Ruhan, Ceza Muhakemesinde Organize Suçlulukla Mücadelede Gizli Soruşturma Tedbirleri, Ankara 2001.
• Erem, Faruk, “Avukatlık Sırrı”, ABD, 5(1969) 838 vd.
• Erem, Faruk, “Susma Hakkı”, YD (Temmuz 1992), C.18, S.3, 298 vd.
• Erem, Faruk, Diyalektik Açıdan Ceza Yargılaması Hukuku, 6.Bası, Ankara (tarihsiz), Erem, Faruk, Meslek Kuralları Şerhi, Ankara 1973, 39-40.
• Erem, Faruk; “Savunma Hakkının Kökeni”, ABD, 1984, S.5, 692.
• Ergül, Teoman, “Savunmanın Teori ve Uygulaması”, ABD, 1990, S.4, 591.
• Erman, Sahir, Sahtekarlık Suçları, Ticari Ceza Hukuku-III, İstanbul 1987.
• Erman, Sahir; Sahtekarlık Suçları, Ticari Ceza Hukuku-III, İstanbul 1987.
• Eser, Albin (Çev.N.Centel), “Alman ve Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Sanı- ğın Hukuki Durumu”, YD 1990, S.3, 326 vd.
• Feyzioğlu, Metin, Ceza Muhakemesinde Vicdani Kanaat, Ankara 2002.
• Gatzweiler, Norbert, “Möglichkeiten und Risiken einer effizienten Strafverteidigung”, StrVert 6/1985, 250 vd.
• Grube, Walter, Der Ausschluß von Strafvertefidigern wegen Begünstigung, Diss., Köln 1934.
• Grüner, Gerhard; Über den Mißbrauch von Mitwirkungspflichten des Verteidi- gers im Strafprozeß, Berlin 2000.
• Heeb, Wolfgang; Grundsätze und Grenzen der anwaltlichen Strafverteidigung und ihre Anwendung auf den Fall der Mandatsübernahme, Diss., Tübingen 1973.
• Heinicke, Günther, Der Beschuldigte und sein Verteidiger in der Bundesrepublik Deutschland, München 1984.
• Hellmann, Uwe, Strafprozeßrecht, Heilderberg 1998.
• İnceoğlu, Sibel, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, İstanbul 2002.
• Kniemeyer, Claus-Dieter, Das Verhältnis des Strafverteidigers zu seinem Mandan- ten: Vertrauen und Unabhängigkeit, Diss., Main 1997.
• Kunter, Nurullah/Yenisey, Feridun, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Mu- hakemesi Hukuku, Birinci Kitap, 12.Bası, İstanbul 2002.
• Kühne, Hans-Heiner; Strafprozeßrecht, 5.Bası, Tübingen 1999.
• Lackner, Karl/Kühl, Kristian, StGB Strafgeseztbuch mit Erläuterungen, 24.Bası, München 2001, §258.
• Laufhütte, Heinrich (KK); Karlsruher Kommentar, Strafprozeßordnung und zum Gerichtsverfassungsgesetz mit Einführungsgesetz, (Yay.Gerd Pfeiffer), 5.Bası, München 2003.
• Müller-Dietz, Heinz, “Die Stellung des Beschuldigten im Strafprozeß”, ZStW 1981, Bd. 93, 1206-1207.
• Oral, Mehmet; “Mevzuatımızın Savunma Hakkı Açısından Değerlendirilmesi”, Prof.Dr.Sahir Erman’a Armağan, İstanbul 1999, 600.
• Otto, Harro, “Strafvereitelung durch Strafverteidigerhandeln”, Jura 1987, Heft 6, 330 vd.
• Önder, Âkil, “HUMK 150 ve CMUK 378/379 ve 380. maddeleri Muvacehesinde Tarafların, Avukatın ve Müdafiin Söz Söyleme ve Savunma Serbestliği”, AD, IXL, 9(Eylül 948), 1040, 1051 vd.
• Özgenç, İzzet, “Suç Zanlısı Kişinin Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü ve Bunun Hu- kuki Sonuçları”, MÜHF Hukuk Araştırmaları, IX, S.1-3, 1995, 133-135.
• Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan/Özbek, Veli Özer, Uygulamalı Ceza Mu- hakemesi Hukuku, 7.Bası, Ankara 2002.
• Pellkofer, Sandra, Sockelverteidigung und Strafvereitelung, Diss., Frankfurt 1998.
• Peters, Karl, Strafprozeß, Ein Lehrbuch, 4.Bası, Heidelberg 1985.
• Pfeiffer, Gerd, “Zulässiges und unzulässiges Verteidigerhandeln”, DRiZ 9/1984, 345 vd.
• Roxin, Claus, Strafverfahrensrecht, 25.Bası, München 1998.
• Stade, Monika, Die Stellung des Verteidigers im Ermittlungsverfahren, Diss., Göttingen 1997.
• Stumpf, Olav, Die Starfbarkeit des Strafverteidigers wegen Strafvereitelung (§ 258 StGB), Baden-Baden 1999, 131 vd.
• Sungurtekin, Meral, Avukatlık Mesleği Avukatın Hak ve Yükümlülükleri, İzmir 1995.
• Şahin, Cumhur, Sanığın Kolluk Tarafından Sorgulanması, Ankara 1987.
• Taner, Tahir, Ceza Hukuku, İstanbul 1953.
• Taner, Tahir, Ceza Muhakemeleri Usulü, İstanbul 1955.
• Tosun, Öztekin, “Ceza Muhakemesinde Temsil ve Vekalet”, Temsil ve Vekalet”e İlişkin Sorunlar Sempozyumu (14-16 Haziran 1976), İstanbul 1977, 248 vd.
• Tosun, Öztekin, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, I, Genel Kısım, 4.Bası, İstanbul 1984.
• Vogel, Hans-Jochen, “Strafverfahrensrecht und Terrorismus”-eine Bilanz, NJW 1978, Heft 25, 1218.
• Wassmann, Hans-Jörg, Strafverteidigung und Strafvereitelung, Diss., Hamburg 1982.
• Weiland, Bernd, Einführung in die Praxis des Strafverfahrens, München 1996.
• Welp, Jürgen, “Der Verteidiger als Anwalt des Vertrauens”, ZStW 1978, Bd 90, 102-103, 107 vd.
• Wessing, Jürgen, Die Kommunikation des Verteidigers mit seinem Mandanten, Diss., Köln 1985, 16.
• Wolff, Heinrich Amedeus, Selbstbelastung und Verfahrenstrennung, Berlin 1997, 25, 28-29.
• Yarsuvat, Duygun, “Kitle İletişim Araçlarının Ceza Adaletine Etkisi”, İÜSBFD, N.10, Ocak 1995, 98.
• Yenisey, Feridun, İnsan Hakları Açısından Arama, Elkoyma, Yakalama ve İfade Alma, AÜ.SBF.İnsan Hakları Merkezi Yayınları No.12, Seminer Yayın Dizisi No.3, 160-161.
• Yurtcan, Erdener, Ceza Avukatının El Kitabı, 4.Bası, Türkiye Barolar Birliği, An- kara (tarihsiz).
• Yüce, Turan Tufan, “Alman-Türk Ceza Muhakemeleri Usulünde Savunma Hakkı (I)”, AD LI, 11-12(Kasım-Aralık 1960), 1017 vd.
• Zafer, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75, İstanbul 2011.
• Zafer, Hamide, Faile Yardım Suçu ve Müdafiin Bu Suçtan Sorumluluğu, İstanbul 2004.