Kişilerin Hayatını ve Sağlığını Tehlikeye Sokacak Biçimde İlaç Yapma veya Satma Suçu (TCK m. 187)

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 829 - 870, 01.12.2013

Aysun Altunkaş

Öz

İnsanların sağlıklarını korumak ya da bozulan sağlıklarına yeniden ka- vuşmak için ilaç kullanmalarının tarihi, neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Ancak ilaçlar, insanların sağlıklarına yeniden kavuşmasına yardım ederken, bir taraftan da bilinen veya muhtemel yan etkileri nedeniyle insanların sağlıkla- rında bir takım olumsuz sonuçlara neden olabilmektedirler. Hatta kimi zaman insanların sağlıklarına yeniden kavuşmak amacıyla kullandıkları ilaçlar, onların hayatlarını kaybetmelerine dahi neden olabilmektedir. İlaçların, insanların sağ- lıklarının korunmasında büyük bir etkisi olduğu gibi, insanların sağlıklarının ve hatta yaşamlarının zarar görmesinde de büyük bir etkisi olabilmektedir. Bu nedenle ilaçların çok dikkatli bir şekilde üretilmesi ve satılması gerekmektedir. Bu doğrultuda TCK’nın 187. maddesinde kişilerin hayatını ve sağlığını tehlike- ye sokacak biçimde ilaç yapma veya satma fiilleri suç olarak düzenlenmiştir. Bu çalışmada da, söz konusu suç klasik suç inceleme yöntemine göre ele alınarak, suçun kapsamı belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İlaç, Yan etki, Sağlık, Eczacı, İlaç firması

Kaynakça

• AKKANAT, Halil, “İlaç Kullanımından Kaynaklanan Zararlardan Sorumluluk Açısından Hasta – Hekim – Üretici İlişkileri”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 75-84.
• AKTAY, Göknur / HANCI, İ. Hamit / BALSEVEN, Aysun, “İlaç Etkileşimleri ve Hekim Sorumluluğu”, sted, 2003, C. 12, S. 7, 261-264.
• AKYILDIZ, Sunay, “Hekimin Cezai Sorumluluğu Bakımından Uygulamada Sorunlar”, Tıp Ceza Hukukunun Güncel Sorunları, V. Türk – Alman Tıp Hu- kuku Sempozyumu, 28 Şubat – 1 Mart 2008, TBB Yayınları, Ankara 2008, 974-1007.
• ALTUN, Mehmet, Tahlilhane’den İlaç Sanayii’ne Bir Asırlık Birliktelik İ. E. Ula- gay İlaç Sanayii Türk A. Ş. 100 Yaşında, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 2003.
• ALTUNKAŞ, Aysun, İnsan Üzerinde Deney ve Deneme Suçları (TCK m. 90), Marmara Üniversitesi Kamu Hukuku Doktora Programı, 2012, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• ARTUK, Mehmet Emin / GÖKCEN, Ahmet / YENİDÜNYA, Caner, Ceza Hu- kuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, 5. Baskı, Ankara 2011.
• BAŞPINAR, Veysel, “İlaç Üreticisinin Hukuki Sorumluluğu”, İlaç Hukuku, Edi- törler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 85-110.
• BÜYÜKAY, Yusuf, “İlaçların İnternet Üzerinden Satışına İlişkin Avrupa Mah- kemesinin Kararı (11 Aralık 2003)”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 237-271.
• BÜYÜKBİNGÖL, Erdem, “İlacın Tanımı (İlaç-Gıda Desteği ve Kozmetik Far- kı)”, II. Sağlık Hukuku Kurultayı, 7-8 Kasım 2008 Ankara, Ankara Barosu Yayınları, 2009, 281-298.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Basım, 7. Baskı, İstanbul 2011.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, “Kamu Görevlisinin Yükümlülükleri ve Sağlık Hizmetle- rinde İdari Sorumluluk”, Roche Sağlık Hukuku Günleri 1 Tebliğler, 1. Baskı, Temmuz 2007, 32-53.
• ÇAKMUT, Özlem Yenerer, “Taklit – Sahte İlaç Kavramı ve Türk Ceza Yasası’nda İlaç Sektörünü İlgilendiren Suçlar (TCK m. 186-187)”, İlaç Hukuku ve Etik Anlayışı, Sempozyum No: 2, Marmara Üniversitesi, 01.06.2007, 126-150.
• DEMİR, Mehmet, “İlaç Kullanımı Sonucunda Doğan Zararlardan İlaç Üreticisi- nin, Eczanenin ve Hekimin Sorumluluğu”, II. Sağlık Hukuku Kurultayı, 7-8 Kasım 2008 Ankara, Ankara Barosu Yayınları, 2009, 329-354.
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 8. Baskı, Ankara 2012.
• DOĞAN, Cahid, “İlaç Kullanımı Dolayısıyla Ortaya Çıkan Zararlardan Cezai So- rumluluk”, II. Sağlık Hukuku Kurultayı, 7-8 Kasım 2008 Ankara, Ankara Barosu Yayınları, 2009, 411-454.
• DÖNER, İsa, “İlaç Sahtekarlığı Suçları (TCK m. 186 – TCK m. 187)”, İlaç Hu- kuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fa- kültesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 361-389.
• EREN, Hayrettin, “İlaçların Onaylanması ve Piyasaya Sürülmesinden Dolayı Devletin Sorumluluğu”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kay- seri, 283-294.
• ERENMEMİŞOĞLU, Aydın, “İlacın Yan Etkileri ve Kabul Edilebilir Yan Etki”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 125-149.
• ERMAN, Sahir / ÖZEK, Çetin, Kamunun Selametine Karşı İşlenen Suçlar, İstanbul 1995.
• GÜNEY, Niyazi / ÖZDEMİR, Kenan / BALO, Yusuf S., Yeni Türk Ceza Kanunu, Adil Yayınevi, Ankara 2004.
• HAKERİ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 10. Baskı, Ankara 2011.
• HAKERİ, Hakan, Tıp Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007.
• HAKERİ, Hakan, “İlaç Üretimi ve Uygulanması Sırasındaki Hatalardan Ötürü İlaç Üreticisinin, Hekimin ve Eczacının Sorumluluğu”, İlaç ve Tıp Alanında Ceza Hukuku, Etik ve Tıbbi Sorunlar Sempozyumu, 8 Ekim 2008, Yayına Hazırlayanlar: Yener Ünver / Ali Kemal Yıldız / Onur Özcan, İstanbul 2008, 137-166.
• HATİPOĞLU, Cumhur Atalay, İlaç Sektöründeki Rekabet Hukuku Uygulama- larında AR-GE/ İzin Sürecindeki İlaçlar, Rekabet Kurumu, Uzmanlık Tezleri Serisi No: 92, Ankara 2008.
• KESKİN, Serap, Fikri (Düşünsel) Mülkiyet Haklarında Patent ve Markanın Ceza Normları İle Korunması, Seçkin Yayınevi, Ankara 2003.
• KOCA, Mahmut, “İlaç Kullanımından Doğan Zararlardan Cezai Sorumluluk”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 321-359.
• MALKOÇ, İsmail, Açıklamalı – İçtihatlı 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu (Madde 1-187), I, Ankara 2007.
• MOYNIHAN, Ray / CASSELS, Alan, Satılık Hastalıklar, Hayykitap, 2. Baskı, İstanbul 2006.
• ÖZDEMİR, Çağlar, “İlaç Zararlarının Adli Tıp Boyutu”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 391-394.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 6. Bası, Ankara 2011.
• ÖZSUNAY, Ergun, “İlaçların Neden Oldukları Zararlardan Dolayı İlaç Üreticisi- nin Sorumluluğu AB Yönergesi ve Bazı Yabancı Düzenlemeler Işığında Türk Hukukuna İlişkin Düşünceler”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi I. Sağlık Hukuku Sempozyu- mu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 37-73.
• ŞENCAN, Nazlı, “Eczacının İlaç Üzerindeki Sorumluluk ve Zorunlulukları”, İlaç ve Tıp Alanında Ceza Hukuku, Etik ve Tıbbi Sorunlar Sempozyumu, 8 Ekim 2008, Yayına Hazırlayanalar: Yener Ünver / Ali Kemal Yıldız / Onur Özcan, İstanbul 2008, 167-195.
• TOKALAK, İsmail, Dünyada Gıda ve İlaç Terörü, Gülerboy Ltd. Yayıncılık, 1. Basım, İstanbul 2010.
• ÜNVER, Yener, “Sahte, Taklit İlaç İle Kullanım Süresi Dolmuş İlaçların Satışı ve Kullandırılması”, II. Sağlık Hukuku Kurultayı, 7-8 Kasım 2008 Ankara, An- kara Barosu Yayınları, 2009, 387-410.
• YERER AYCAN, Mükerrem Betül, “İlaç Nedir? İlaç, Gıda ve Kozmetik Farkı”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 1-17.
• YILDIRIM, M. Fadıl, “Türk Hukukunda İlaç Üreticisinin İlacın Ayıplarından Sorumluluğu”, İlaç Hukuku, Editörler: Murat Şen / Ahmet Başözen, Erciyes Üniversitesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 08-09 Mayıs 2009, Kayseri, 19- 36.
• ZAFER, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, Ders Kitabı, Beta Basım, 2. Baskı, İstanbul 2011.
• ZAFER, Hamide, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu (TCK m. 188)”, İlaç Hukuku ve Etik Anlayışı, Sempozyum No: 2, Marmara Üniversitesi, 01.06.2007, 94-125.
• İlaç Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara 2001.
• GÖÇENER, Ferda, “Dünya Sağlık Örgütü, Sahte İlaçlar ve İnternet”, http:// www.havanhaber.org/index.php?option=com_content&view=article&id= 182:duenya-salk-oerguetue-sahte-ilaclar-ve-internet&catid=38:eczacinin- gundemi&Itemid=97 , (Erişim Tarihi: 10.12.2012).
• SÜZER, Öner, “Biyoeşdeğerlik ve Jenerik İlaçlar”, http://www.ctf.edu.tr/farma/oner- suzer/pdf/biyoesdegerlik_seminer.pdf , (Erişim Tarihi: 10.12.2012).
• Endikasyon Dışı İlaç Kullanım Kılavuzu, http://www.iegm.gov.tr/Default. aspx?sayfa=iegm_mevzuat&thelawtype=6&thelawId=142 , (Erişim Tarihi: 03.12.2012).
• “DSÖ: Yoksul Ülkelerdeki İlaçların % 20’i Sahte”, http://www.medikalaka- demi.com.tr/index.php/medyadan/2243-dso-sahte-ilac , (Erişim Tarihi: 10.12.2012).
• http://www.turkcebilgi.org/kimya/biyokimya/ilac-nedir_51224.html , (Erişim Ta- rihi: 30.04.2012).
• http://www.doktorumonline.net/mid/articles/id/280/Doktor_nedir_doktor_nedemektir. htm , (Erişim Tarihi: 03.05.2012).
• “Plasebo nedir ve nasıl işe yarar?”, http://www.sadecebilim.com/index.php/plasebo-nedir-ve-nasil-ise-yarar/ , (Erişim Tarihi: 27.12.2012).
• http://www.istanbuleczaciodasi.org.tr/?page=komisyon&cat=10, (Erişim Tarihi: 20.02.2013).
• http://www.ieis.org.tr/BILGINOTLARI/21_03_2008_AB.pdf, (Erişim Tarihi: 26.02.2013).