Yetkisiz Temsilcinin Yaptığı İşlemlerin Geçerliliği ve Üçüncü Kişinin Özen Borcuna Aykırı Davranışlarının Hukuki Sonuçları

Yıl 2009, Cilt: 15 Sayı: 1-2, 173 - 184, 01.07.2009

Mehmet Deniz Yener

Öz

Temsil yetkisi iradi olarak veya kanunda belirtilen sebeplerle sona erebilir. Özellikle aksi açıkça kararlaştırılmamışsa veya işin niteliğinden aksi anlaşılmıyorsa, temsil edilenin veya temsilcinin; ölümü, gaiplik kararı, fiil ehliyetini kaybetmiş olması, iflası ile temsilcinin temsil yetkisi sona erer (BK. m. 35). Temsil edilenin ölümünden sonra geçerli olacak temsil yetkisi vermek mümkündür.

Yetkisiz temsil, BK. m. 38 hükmüne göre; sözleşme yapan temsilcinin kanundan, hukuki işlemden veya organ sıfatından kaynaklanan bir temsil yetkisinin olmaması, mevcut yetkinin sona ermesi veya sınırlarının aşılması halinde söz konusu olur. Dış temsil yetkisinde iyiniyetli üçüncü kişilerin korunmasına dair hükümler saklı kalmak kaydıyla, yetkisiz temsilcinin yaptığı işlemlerden mümessil, temsil olunan uygun süre içinde icazet vermedikçe, alacaklı veya borçlu olmaz. Temsil yetkisi sona erdiği halde, temsilci temsil olunan adına işlem yaparsa, bu hukuki işlem temsil olunanı bağlamaz, kendi adına hareket etmediği için, sözleşme temsilciyi de bağlamayacaktır. Ancak Borçlar Kanunu bazı hallerde üçüncü kişilerin iyiniyetini korumuş ve yetkisiz temsilci tarafından yapılmış olup, BK. m. 38-39 hükümlerince askıda hükümsüz olması gereken işlemi geçerli saymıştır. Borçlar Kanununda temsil bahsinde yer alan bu hükümler; BK. m. 33/2, 34/3, 36/2 ve 37'dir. Bu hükümler ile üçüncü kişinin temsil yetkisinin varlığına ilişkin güveni değişik biçimlerde korunmaktadır.

Sözleşmenin karşı tarafı, bir kişinin temsilcisi ile yaptığı işlemlerde kural olarak kendisine yazılı veya sözlü olarak bildirilen dış temsil yetkisini dikkate alacaktır. Karşı taraf, örneğin bir banka, temsilci ile temsil olunan arasındaki iç temsil yetkisinin geçerliliğini ve kapsamını araştırmakla yükümlü tutulamaz.

Anahtar Kelimeler

Yetkisiz Temsil, Yetkisiz Temsilcinin Yaptığı İşlemlerin Geçerliliği, Üçüncü Kişinin Özen Borcuna Aykırı Davranışlarının Hukuki Sonuçları

Kaynakça

• KAPLAN, İ; Banka Sözleşmeleri Hukuku, C. I, Ankara 1996.
• OĞUZMAN/ÖZ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2000.
• TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, İstanbul 1993.