Examination of Reserves Allocated for its Own Shares Acquired By The Joint-Stock Company and Evaluation of Whether Their Separation is Necessary

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 1, 754 - 776, 30.06.2021

Raziye Aksu Özkan

https://doi.org/10.33433/maruhad.903838

Öz

In this study, the reserves allocated for its own shares acquired by a joint-stock company are examined and whether it is necessary to separate them or not is evaluated. The acquisition of its own shares by a joint stock company involves many risks. In particular, the decrease in the value of the shares causes the company to lose. For this reason, with the article 520/1 of the Turkish Commercial Code numbered 6102, companies that acquired their own shares were obliged to set aside reserves, and it was aimed to prevent the general assembly from using the amount equal to the acquisition value of the share. Accordingly, first of all, the concept of the company acquiring its own shares was discussed. In this section, the problem of who is obliged to allocated reserves especially if the subsidiary company acquires the shares of the parent company has been tried to be resolved. Then, the resolution of the reserves allocated for its own shares, which the company acquired, was mentioned. In addition, the legal consequences of the violation of the obligation to allocated reserves have been examined. Then, the accounting of the reserves allocated for the shares acquired by the company was discussed. The Public Oversight, Accounting and Auditing Standards Authority has been appointed in terms of determining the rules to be applied to accounting (TCC Art. 88). The reporting method of the shares acquired by the company has been changed in the regulations of the institution. Accordingly, the shares acquired by the company will not be reported as an asset in the balance sheet. Instead, if the company re-acquires its equity instruments, those instruments are deducted from equity. Due to this change, it has been evaluated whether it is necessary for the company to reserve for its own shares acquired.

Kendi Paylarını İktisap Eden Anonim Şirketlerde Yedek Akçe Ayırma Uygulamasının Bir Değerlendirmesi

Öz

Bu çalışmada, anonim şirketin iktisap ettiği kendi payları için ayrılan yedek akçeler incelenmiş ve bunların ayrılmasının gerekli olup olmadığı değerlendirilmiştir. Anonim şirketin kendi paylarını iktisap etmesi birçok riski içinde barındırır. Özellikle de payların değerinin düşmesi şirketin zarara uğramasına sebep olmaktadır. Bu sebeple, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 520/1 ile kendi paylarını iktisap eden şirketlere yedek akçe ayırma yükümlülüğü getirilerek, payın iktisap değeri kadar tutarı genel kurulun kullanmasını önlemek amaçlanmıştır. Bu bağlamda, öncelikle şirketin kendi paylarını iktisap etmesi kavramı ele alınmıştır. Bu kısımda özellikle yavru şirketin, ana şirketin paylarını edinmesi durumunda kimin yedek akçe ayırmakla yükümlü olduğu sorunu çözülmeye çalışılmıştır. Daha sonra ayrılan yedek akçenin çözülmesine ve yedek akçe ayırma yükümlülüğüne aykırı davranışın hukuki sonuçlarına değinilmiştir. Ardından şirketin iktisap ettiği payları için ayrılan yedek akçenin muhasebeleştirilmesi ele alınmıştır. Muhasebeleştirilmeye uygulanacak kuralların belirlenmesi açısından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu görevlendirilmiştir (TTK m. 88). Kurumun düzenlemelerinde şirketin iktisap ettiği payların raporlama şekli değiştirilmiştir. Buna göre, şirketin iktisap ettiği kendi payları, bilançonun aktifinde finansal bir varlık olarak raporlanamaz. Bunun yerine, bu paylar özkaynaktan düşülür. Bu değişiklik sebebiyle, şirketin iktisap ettiği kendi payları için yedek akçe ayırmasının gerekli olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Kendi Payını İktisap, Şirketin İktisap Ettiği Kendi Payları İçin Ayrılan Yedek Akçe, Bilanço, Özkaynaktan İndirme Yöntemi

Kaynakça

• Aksu Özkan R, Finansal Tabloların Tutulması ve Hukuksal Sonuçları (On İki Levha 2019)
• Ayan Ö, ‘Anonim Şirketin Genel Kuru Kararı ile Kendi Paylarını İktisap etmesi veya Rehin Almasının Koşulları’ (2013) XVII(1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 185-228
• Aydın A, Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesi (Vedat 2008)
• Bahtiyar M, Ortaklıklar Hukuku (14. Bası, Beta 2020)
• Baş K, ‘Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Anonim Şirketin Paylarının Yavru Şirketi Tarafından İktisap Edilmesi: Sorunlar, Saptamalar ve Öneriler’, iç Murat Alışkan, Bilge Utkan Mersin, Sinan Sarıkaya (edr), Sermaye Şirketleri Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu (Tebliğler-Tartışmalar, 19 Haziran 2019) (On İki Levha 2020) 119-166
• Bayazıtlı E, Çelik O ve Gürdal K, Genel Muhasebe (Siyasal 2016)
• Böckli P, Schweizer Aktienrecht (4. Bası, Schulthess 2009)
• Böckli P, OR-Rechnungslegung (2. Bası, Schulthess 2019) (Rechnungslegung)
• Dekker S, iç Jeannette K. Wibmer (ed), Aktienrecht Kommentar Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR (Orell Füssli 2016)
• Doğan BF, Der Erwerb eigener Aktien im deutschen und türkischen Recht im Hinblick auf europäisches Recht (Kovac 2004)
• Ertaş FC ve Karaca S, ‘Kâr Dağıtımının İlânı ve Gerçekleşmesi Arasında Geçen Sürenin Firma Değerine Etkisi’ (2010) (47) Muhasebe ve Finansman Dergisi 58-68
• Forstmoser P, Meier Hayoz A ve Nobel P, Schweizerisches Aktienrecht (2. Bası, Stämpfli Verlag 1996)
• Glanzmann L, ‘Das neue Rechnungslegungsrecht’ iç Peter V Kunz, Oliver Arter ve Florian Jörg (edr), Entwicklungen im Gesellschaftsrecht VIII (Stämpfli 2013) 251-289
• Glanzmann L, ‘Die Bilanzierung des Eigenkapitals im Einzelabschluss von Kapitalgesellschaften’ Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, 2017 <https://www.alexandria.unisg.ch/257247/1/SZW%20Bilanzierung%20des%20EK.pdf> erişim tarihi 01.12.2020 (Bilanzierung)
• Gökgöz A, ‘Hisse Senedi Geri Alımı ve Muhasebesi’ (2014) (2) Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 1-14
• Grigoleit HC ve Rachlitz R, iç Hans Christoph Grigoleit (ed), Aktiengesetz Kommentar (2. Bası, C.H. Beck 2020)
• Haas C, ‘Eigene Aktien und Kapitalverlust’ (2013) (12) Der Schweizer Treuhänder 921-927
• Handschin L, ‘Eigene Aktien im Konzern’ (2013) (8) Der Schweizer Treuhänder 485-489 (‘Aktien’)
• Handschin L (ed), Zürcher Kommentar Die Aktiengesellschaft, Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR (2. Bası, Schulthess 2016)
• Hüffer U ve Koch J, iç Uwe Hüffer ve Jens Koch (edr), Aktiengesetz (15. Bası, C.H. Beck 2021)
• Imark L ve Lipp L, ‘Art. 671-671a’ OR iç Vito Riberto ve Hans Rudolf Trüeb (edr), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung, Art. 530-771 (3. Bası, Schulthess 2016)
• Karacan Aİ ve Erişir Karacan E, Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı (Legal 2015)
• Karayalçın Y, Muhasebe Hukuku (2. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1988) Kropff B, iç Joachim Hennrichs, Detlef Kleindiek ve Christoph Watrin (edr), Münchener Kommentar zum Bilanzrecht, Band 2, §§ 238–342e HGB (C.H. Beck 2013) Küçüksavaş N, Finansal Muhasebe (14. Bası, Beta 2016)
• Lenz C ve von Planta A, ‘Art. 659-659b’ iç Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt ve Rolf Watter (edr), Basler Kommentar Obligationenrecht II Art. 530-964 OR (5. Bası, Helbing Lichtenhahn 2016)
• Lipp L, ‘Art. 959a’ iç Vito Roberto ve Hans Rudolf Trüeb (edr), CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht GmbH, Genossenschaft, Handelsregister und Wertpapiere - Bucheffektengesetz (3. Bası, Schulthess 2016)
• Neuhaus MR ve Balkanyi P, ‘Art. 671-671a’ iç Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt ve Rolf Watter (edr), Basler Kommentar Obligationenrecht II Art. 530-964 OR (5. Bası, Helbing Lichtenhahn 2016)
• Okutan Nilsson G, ‘Anonim Şirketlerin Kendi Hisselerini İktisabı Bağlamında Finansal Yardım Yasağı’, Anonim Şirketler ve Sermaye Piyasası Hukukunda Güncel Gelişmeler Türk - Alman Uluslararası Sempozyumu (İstanbul Borsası 2011) 90-100
• Otlu F, Bekçi İ ve Özlem Karataş NÖ, ‘TTK’ya göre Anonim Şirketlerin Kendi Paylarını İktisap Etmesi ve Muhasebeleştirmesi’ (2014) 4(1) Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 283-298
• Özdamar M, Anonim Ortaklıkların Kendi Paylarını İktisap Etmesi (TTK md. 329) (Yetkin 2005)
• Paefgen WG, iç Martin Henssler ve Lutz Strohn (edr), Gesellschaftsrechts (5. Bası, C.H. Beck 2021)
• Poroy R, Tekinalp Ü ve Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku I (14. Bası, Vedat 2019)
• Poroy R, Tekinalp Ü ve Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku II (13. Bası, Vedat 2017) (Ortaklıklar II)
• Pöschke M, iç Martin Henssler, Carsten Herresthal ve Marian Paschke (edr), beck-online.Grosskommentar zum Bilanzrecht, §§ 238 - 342e Handelsgesetzbuch (C.H. Beck 2020)
• Pulaşlı H, Şirketler Hukuku Şerhi C. 3 (3. Bası, Adalet 2018)
• Sevi AM, ‘Anonim Ortaklığın Kendi Payını Devralması Üzerine Bir İnceleme’ (2003) 22(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 239-267
• Sevi AM, Anonim Ortaklıkta Payın Devri (4. Bası, Seçkin 2018) (Pay)
• Sözer C, Anonim Şirketlerin Kendi Paylarını İktisabının Vergisel Sonuçları (2. Bası, İstanbul 2014)
• Stöckli M, ‘Die neue Bilanzierungsmethode eigener Kapitalanteile und deren (ausbleibender) Einfluss auf Art. 725 Abs. 1 OR’ (2016) (2) Quid? Fribourg Law Review 6-11
• Şener OH, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku (4. Bası, Seçkin 2019)
• Şener OH, Yargıtay Kararları Işığında Limited Ortaklıklar Hukuku (Seçkin 2017)
• Tanış VN, Genel Muhasebe İlkeler ve Uygulamalar (9. Bası, Karahan 2016)
• Tekinalp Ü, Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri (2. Bası, Fakülteler 1979)
• Tekinalp Ü, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku (5. Bası, Vedat 2020) (Sermaye)
• Trüeb HR, ‘Art. 659 - 659a’ iç Vito Roberto ve Hans Rudolf Trüeb (edr), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft - Vergütungsverordnung, Art. 530-771 OR - VegüV (3. Bası, Schulthess 2016)
• Turan G, Anonim Ortaklıkların Kendi Paylarını İktisabının Genel Esasları (Yetkin 2018)
• Türk A, Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Mevzuatına Göre Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesi (Adalet 2016)
• Uysal T ve Şenlik M, Genel Muhasebe (Seçkin 2016)
• Üçışık G ve Çelik A, Anonim Ortaklıkta Finansal Tablolar Yedek Akçeler ve Kâr Dağıtımı (On İki Levha 2018)
• Yalçın E, Uluslararası Finansal Raporlama (Seçkin 2015)
• Yanlı V, ‘Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı’ (2014) XXX(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 5-32