Ekonomik Suçluluk Bağlamında Şirket veya Kooperatifler Hakkında Yanlış Bilgi -Verme- Suçu (TCK m.164)

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 1, 154 - 187, 30.06.2021

Can Canpolat

https://doi.org/10.33433/maruhad.905361

Öz

Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi (verme) suçu, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK), malvarlığına karşı işlenen suçlar içerisinde düzenlenmiştir (m.164). Ancak yapısı itibarıyla bu suç tipinin, bireylerin malvarlığı değerlerinin korunmasından ziyade, kamu düzeninin bir parçası olan ekonomik düzenin güven içerisinde işlemesini temin etmeye hizmet ettiği söylenebilir. Nitekim maddede suçun faili olarak tanımlanan kişilerin, kamuya yaptıkları beyanlar veya şirket veya kooperatif hakkında genel kurula sundukları rapor veya önerilerde gerçeğe aykırı bilgi vermeleri, herhangi bir netice aranmaksızın ceza yaptırımıyla karşılanmıştır. Bu yönüyle söz konusu suç, ekonomik suçluluğun çekirdek alanında yer almakta olup bu durum, TCK m.164’teki düzenlemenin sistematikteki konumunu tartışılmaya muhtaç hale getirmektedir. Çalışmada bu husus, ekonomik suçlulukla ilgili açıklamalar çerçevesinde değerlendirilerek bir çözüm önerisi sunulmuştur. Bunun dışında çalışmada, suçun unsurları ve özel görünüş biçimleri, suç tanımında yer verilen kavramların mahiyeti ve suçun işlenişine ait özellikler dikkate alınarak incelenmiştir. Bu çerçevede, özellikle Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK), Sermaye Piyasası Kanunu’nda (SPKn) ve Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) yer verilen düzenlemelerin de ele alınmasına gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik suçluluk, Beya yaka suçluluğu, Sermaye piyasası, Ticari şirketler, Şirket yöneticilerinin ceza sorumluluğu, Vergi kaçakçılığı

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Adalet, Ankara, 2019.
• AKDAĞ GÜNEY, Necla, Anonim Şirket Yönetim Kurulu, 2. Baskı, Vedat, İstanbul, 2016.
• ARTUÇ, Mustafa, Malvarlığına Karşı Suçlar, 3. Baskı, Adalet, Ankara, 2018.
• ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Adalet, Ankara, 2016.
• ATALAY, Oğuz, Anonim Şirketlerde Bilgi Alma ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, in: Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014,) (s. 53-76).
• AYGÖRMEZ, Gülsün Ayhan, Alman Ekonomi Ceza Hukukuna Giriş I, CHD, S.14, Aralık 2010, (s. 67-88).
• AYTEKİN İNCEOĞLU, Asuman, Bankacılık Kanunu’nda Yer Alan Suçlar, Marmara Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
• BAYINDIR, Sinan/APİŞ, Özge, Bı̇r Hukuka Uygunluk Nedenı̇ Olarak Haber Verme Hakkının Yazılı Basın Yoluyla İşlenen Hakaret Suçları Açısından Değerlendı̇rı̇lmesı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y.2010, S.91, (s. 67-109).
• BAYRAKTAR, Köksal/YILDIZ, Ali Kemal/AKSOY RETORNAZ, Eylem/AKYÜREK, Güçlü/EVİK, Ali Hakan/KANGAL, Zeynel T./MEMİŞ KARTAL, Pınar/SINAR, Hasan/SONAY EVİK, Vesile/ALTUNÇ, Sinan/AYTEKİN İNCEOĞLU, Asuman/BOZBAYINDIR, Ali Emrah/ERMAN, Barış, Özel Ceza Hukuku (Malvarlığına Karşı Suçlar), Cilt IV, Onikilevha, İstanbul, 2018.
• BECKER, Gary S., Crime and Punishment: An Economic Approach, Journal of Political Economy, Mar.- Apr., 1968, Vol. 76, No. 2, (s. 169-217)
• BENSON, Michael L./SIMPSON, Sally S., White Collar Crime: An Opportunity Perspective, Taylor & Francis Books, 2009.
• BRENNER, Beat, Strafanzeige gegen Organe der SAirGroup Artikel 152 und 158 StGB im Visier, Recht im Spiegel der NZZ, Nr.2, 2001.
• BRETTEL, Hauke/SCHNEIDER, Hendrick, Wirtschaftsstrafrecht, 3. Auflage, Nomos, Baden-Baden, 2021.
• BUFFORD, Samuel, International Rule of Law and the Market Economy - An Outline, Southwestern Journal of Law & Trade in The Americas, 2006.
• CANPOLAT, Can, Ceza Muhakemesi Hukukunun Amacı: “Objektif gerçeğin keşfi mi? Yargısal (kazai) bir gerçeklik inşa etmek mi?”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S.2.
• CANPOLAT, Can, Kusur İlkesi Işığında Mazeret Nedeni Olarak Zorlayıcı Cebir, Adalet, Ankara, 2016.
• CANPOLAT, Can, Uygulamaya Bakan Yönleriyle İşlem Temelli Piyasa Dolandırıcılığı (Manipülasyon) Suçu, in: 5. Türk–Kore Ceza Hukuku Günleri, Karşılaştırmalı Hukukta Ekonomik Suçlar Uluslararası Sempozyumu, Tebliğler, C.I, Seçkin, Ankara, 2020.
• CEVİZCİ, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, 7. Baskı, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• CİN ŞENSOY, Şehnaz, “Ekonomik Suç Kavramı ve Ekonomik Suçların Kriminolojik Özellikleri”, Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı, Galatasaray Üniversitesi Yayınları:32, İstanbul, 2004.
• DONATSCH, Andreas, Art. 152 Unwahre Angaben über kaufmännische Gewerbe, in StGB/JStG Kommentar, 20. Überarbeitete Auflage, Orell Füssli Verlag, 2018.
• DONATSCH, Andreas, Buchführung und Strafrecht Steuerstrafrecht im Zentrum, ST 3/04 (Der Schweizer Treuhänder), (s. 201-206).
• DÖNMEZER, Sulhi, Basın Hukuku Cilt: 1, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1958.
• DÖNMEZER, Sulhi, Kriminoloji, Gözden Geçirilmiş 8. Bası, İstanbul, Beta, 1994.
• DUMAN, Haluk, Sermaye Piyasasının Etkinliği Açısından, Kamunun Aydınlatılması Sürecinde, Şirket Çevresinin İhtiyaç Duyduğu Bilginin Özellikleri: İMKB’de Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan 2011, (s. 95-132).
• DURSUN, Gizem, “Ekonomik Suça Ekonomik Ceza İlkesi” ve Bu Kapsamda 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Bilgi Suistimali ve Piyasa Dolandırıcılığı Suçları İçin Öngörülen Cezaların Değerlendirilmesi, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.14, S.175-176, (s. 853-885).
• DURSUN, Selman, Ekonomik Suçlar ve Bankacılık Suçları Bağlamında Bankacılık Düzenine Karşı İşlenen Suçlar, Seçkin, Ankara, 2005.
• DURSUN, Selman, Sermaye Piyasasında Gerçeğe Aykırılıktan Doğan Suçlar, Oniki Levha, İstanbul 2010.
• ERMAN, Sahir, Ticari Ceza Hukuku, C.1, Genel Kısım, 3. Bası, İstanbul, 1992.
• EVİK, Ali Hakan, Sermaye Piyasası Kanununda Düzenlenen Güveni Kötüye Kullanma ve Sahtecilik Suçları II, Ceza Hukuku Dergisi, S.42, Nisan 2020, (s.43-84).
• FORSTMOSER, Peter, Der Organbegriff im aktienrechtlichen Verantwortlichkeitsrecht, in: Forstmoser/Schluep (Hrsg.), Freiheit und Verantwortung im Recht, Festschrift zum 60. Geburtstag von Arthur Meier-Hayoz (Bern 1982), (s. 125-150).
• GÖKCEN, Ahmet, Belgede Sahtecilik Suçları, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2010.
• GRAY, Richard L., Eliminating the (Absurd) Distinction Between Malum In Se and Malum Prohibitum Crimes, Washington University Law Review, Volume 73, Issue 3, 1995 (Northwestern University/Washington University Law and Linguistics Conference), (s.1369-1398).
• GREEN, Stuart P., The Concept of White Collar Crime in Law and Legal Theory, Buffalo Law Rewiev, Vol. 8:1.
• GÜNDÜZ, Remzi/GÜLTAŞ, Veysel, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nda Belgelerde ve Faturalarda Sahtecilik Suçları, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara 2008.
• GÜNER, Uğur, Ekonomik Suçlar ve Ekonomi Ceza Hukukuna İlişkin Yasal Düzenlemeler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C.21, Özel Sayı, 2019, (s. 1411-1442).
• HANSLIN, Marc, Markt- und Kursmanipulation Art. 143 und Art. 155 FinfraG sowie Art. 122 ff. FinfraV, Dike Verlag, 2017.
• JECKER, Marc Jan, Die konkurs- und strafrechtliche Aufarbeitung der Kriminalinsolvenz, Dike Verlag, 2009.
• JUTZI, Thomas, Unternehmenspublizität Grundlinien einer rechtlichen Dogmatik zur Offenlegung von unternehmensbezogenen Informationen, Stämpfli Verlag, 2017.
• KISSLING, Mischa, Der Mehrfachverwaltungsrat (Die Tätigkeit in Verwaltungsräten mehrerer Aktiengesellschaften aus Sicht des Zivil-, Straf-, Wettbewerbs-, Steuer- und Sozialversicherungsrechts, Schultess, 2007.
• KIZILOT, Şükrü/KIZILOT, Zuhal, Kaçakçılık Suçları ve Naylon Fatura İhtilafları, Genişletilmiş 4. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, 2011.
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin, Ankara, 2018.
• KÜÇÜKTAŞDEMİR, Özgür, Ekonomik Suçlar Bağlamında Türk Ticaret Kanununda Düzenlenen Suçlar ve Cezalar, Seçkin, Ankara, 2018.
• LANZ, Martin/RYSER, Roland M., Strafrechtliche Aspekte der Ad-hoc-Publizität Inwiefern sind Verstösse gegen Art. 72 KR-SWX nach Art. 152 StGB strafbar?, SZW 2008, (s. 26-36).
• LEHMANN, Peter, Die "kleine Aktienrechtsrevision" (Teil 2) - Neuerungen in den Bereichen Aktionärsrechte, Firma, Handelsregister, GesKR 2007, (s. 420-428).
• MAHMUTOĞLU, Fatih Selami, Ekonomik Suçlar Bağlamında Kredi Hukukundan Kaynaklanan Suç ve İdari Suçlar, Seçkin, Ankara, 2003.
• MEIER, Bernd Dieter, Kriminologie, 5. Auflage, C.H Beck, München, 2016.
• ÖZBEK, Veli Özer/BACAKSIZ, Pınar/DOĞAN, Koray/TEPE, İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Seçkin, Ankara, 2018.
• ÖZBEK, Veli Özer, Ekonomi Ceza Hukuku, Seçkin, Ankara, 2020.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Seçkin, Ankara, 2018.
• ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin, Ankara, 2018.
• SCHALLER, Jean Marc, Finanzanalysten-Recht Die Berufstätigkeit der Finanzanalysten im Rahmen des Privat, Straf- und Aufsichtsrechts, Schultess, 2004.
• SCHLEGEL, Stephan, Art. 152 StGB, in: Wolfgang Wohlers, Gunhild Godenzi, Stephan Schlegel, Schweizerisches Strafgesetzbuch Handkommentar, 4. Auflage, Stämpfli Verlag AG, 2020.
• SCHLEIFFER, Patrick/REINWALD, Urs, Management-Transaktionen: Rechtsgrundlagen, Umsetzung und
• SCHMID, Niklaus, Titel Das neue Vermögens- und Urkundenstrafrecht, SJZ 91/1995, (s. 1-11).
• SHOVER, Neal, Generative Worlds of White-Collar Crime in: International Handbook of White-Collar and Corporate Crime, (Editors:Henry N. PONTELL, Gilbert GEIS), Springer, 2007.
• SHOVER, Neal/HOCHSTETLER, Andy, Choosing White-Collar Crime, Cambridge University Press, 2006. WONG, Kam C, From White-Collar Crime to Organizational Crime: An Intellectual History, Murdoch University eLaw Journal (çevrimiçi: http://www.austlii.edu.au/au/journals/MurUEJL/2005/14.html, erişim tarihi: 12.03.2019)
• STRADER, J.Kelly, Understanding White Collar Crime, Matthew Bender & Company Inc., 2002.
• TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/ÖNOK, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 17. Baskı, Seçkin, Ankara, 2019.
• TIEDEMANN, Klaus/ENGELHART, Marc, Wirtschaftsstrafrecht, 5. Auflage, Vahlen, 2017.
• TOPUZ, Veysel, Sermaye Pı̇yasası Suçlarında Yazılı Başvuru Şartı ve Görevlı̇ ve Yetkı̇lı̇ Mahkeme, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.10/1, 2019, (s. 159-172).
• TRECHSEL, Stefan/CRAMERI, Dean, Art. 152 StGB, in: Schweizerisches Strafgesetzbuch Praxiskommentar, 3. Auflage, Die Verlag, 2018.
• URAN, Peri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne Yaklaşımı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y.105, S.120, (s. 87-130).
• WEBER, Rolf H./BAUMANN, Simone, Neukonzeption der Rechtsprechungsordnung im Börsenwesen, Schweizer Schriften zum Finanzmarktrecht Band/Nr. 103, 2012, (s. 80-95).
• WEISSENBERGER, Philippe, Art. 152 StGB, in: Basler Kommentar, Strafrecht II, Art. 111-392 StGB, 2. Auflage, Basel, 2007.
• WITTIG, Petra, Wirtschaftsstrafrecht, 5. Auflage, C.H Beck, München, 2020.