Geri Vermeye İlişkin Düzenlemeler Çerçevesinde Hükûmete Karşı Suçun Durumu

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 1, 293 - 311, 30.06.2021

Fatma Sümer

https://doi.org/10.33433/maruhad.928218

Öz

Siyasi suçlar, doktrinde kabul gören çeşitli teoriler çerçevesinde, failin saiki ve suçla korunan hukuki değer dikkate alınarak tespit edilirler. Bu teoriler bağlamında yapılan bir değerlendirmeyle hükûmete karşı suçun bir siyasi suç olduğu görülmektedir. Siyasi suçlarda iade bakımından uygulama alanı bulan SİDAS’ın 3/1. maddesinde siyasi saikle işlenen suçlar ve bağlı siyasi suçlarda geri vermenin uygulanmayacağı düzenlenmektedir. Bununla beraber bu kuralın teamülllerle gelişen ve SİDAS’ta da yer alan bir istisnası olan Belçika kuralı, devlet başkanına karşı işlenen suçlarda geri verme kurumunun uygulanmasını gerektirmektedir.
Zamanla adi suçların siyasi saikle işlenmeleri ya da siyasi nitelikteki hukuki değerleri korumaları halinde iade kurumunun uygulanmamasının toplumda adalet duygusunu zedelediği ve cezasızlığa yol açtığı anlayışı kabul görmüş, özellikle terör suçlarında bu sebeplerle iadeden kaçınılmasının önüne geçilmesini hedefleyen düzenlemeler ihdas edilmiştir. Hükûmete karşı suçun cebirle işlenebilen bağlı hareketli bir suç olması dolayısıyla TÖDAS’ta yer alan bu çerçevedeki düzenlemeler suç tipi bakımından uygulama alanı bulabilecektir.

Anahtar Kelimeler

siyasi suç, terör suçu, hükûmete karşı suç, hükûmete karşı cebir, devlet başkanına karşı cebir, Belçika kuralı, SİDAS, TÖDAS, geri verme

Kaynakça

• Artuk, Mehmet Emin, Ahmet Gökcen, Mehmet Emin Alşahin ve Kerim Çakır. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Yenilenmiş Gözden Geçirilmiş 14. Baskı, Ankara: Adalet Yay., 2020.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Cumhurbaşkanlığı Sistemi ve Diğer Değişikliklere Göre Güncellenmiş 13. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Aygün Eşitli, Ezgi. “Anayasayı İhlal Suçu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C.: 65, S.: 4, 2016, ss. 1689-1724.
• Bayraktar, Köksal. Siyasal Suç. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1982.
• Donay, Süheyl. “Tedhişçiliğin Cezalandırılması Hakkında Avrupa Sözleşmesi”. İÜHFM. 43/1-4, Temmuz 2011, ss. 417- 430.
• Erem, Faruk, “Ceza Hukukunda “Cebir” Kavramı”, Yargıtay Dergisi, C.: 16, S. 1-2, Ocak-Nisan 1990, ss. 94-97.
• Ersoy, Yüksel. Çalışma Hürriyetine Karşı Suçlar (TCK m. 201 ve 275 sayılı kanunun ilgili hükümleri). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1973.
• Gökcen, Ahmet. Halkı Kin ve Düşmanlığa Açıkça Tahrik Cürmü (TCK m. 312/2), Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yay., 2001.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. 3. Baskı. Bursa: Ekin Yayınları, 2019.
• Hafızoğulları, Zeki, Özgür Küçüktaşdemir. “Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı Suçu”. Prof. Dr. Nevzat Toroslu’ya Armağan. Ankara Üniversitesi Yay. No.: 459, 2015, ss. 569-574.
• Hafızoğulları, Zeki, Muharrem Özen. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Millete ve Devlete Karşı Suçlar. Ankara: US-A Yay., 2016.
• Hassan, Ümit. “Siyasi Suç Kavramı”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. Y.: 1971, C.: 26, S.: 1, ss. 197- 217.
• İçel, Kayıhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Yenilenmiş 5. Bası, İstanbul: Beta Yay., 2018.
• İçel, Kayıhan, Süheyl Donay. Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku. İstanbul:Beta, 1987.
• Karcılıoğlu, Nevzat Kaan. “Anayasayı İhlâl Suçu (TCK m. 309)”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, 2016.
• Koca, Mahmut, İlhan Üzülmez. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 13. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Küçüktaşdemir, Özgür. Türk Ceza Hukukunda Cebir ve Manevi Cebir. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012.
• Mahmutoğlu, Fatih Selami, Serra Karadeniz. Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Şerhi. İstanbul: Beta Yay., 2017.
• Majno, Luigi. Ceza Kanunu Şerhi Türk ve İtalyan Ceza Kanunları. 2. Cilt. İstanbul: İstanbul Milliyet Matbaası, 1927.
• Özek, Çetin. Siyasi İktidar Düzeni ve Fonksiyonları Aleyhine Cürümler (TCK m. 146-151, 168-173). 1. Baskı. İstanbul: Cezaevi Matbaası, 1967.
• Özgenç, İzzet. Suç Örgütleri. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 13. Bası. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Parlar, Ali. Türk Ceza Kanunu Şerhi Cilt: 2. Ankara: Bilge Yay., 2015.
• Salihoğlu, Hadi, Ali Parlar, Mustafa Öztürk. Uygulamada Terör Suçları Devlete ve Anayasal Düzene Karşı Suçlar. Ankara: Bilge Yay., 2018.
• Sınar, Hasan. “Siyasi Suç Üzerine Bir İnceleme”. İÜHFM, C.: LVIII, S.: 1-2, 2000, ss. 53-77.
• Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Güncelleştirilmiş 12. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
• Üzülmez, İlhan. Yeni Türk Ceza Kanunu’nun Hürriyete Karşı İşlenen Suçlar Sistemi Çerçevesinde Tehdit, Şantaj ve Cebir Suçları, Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
• Yaşar, Osman, Hasan Tahsin Gökcan ve Mustafa Artuç. Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt VI, m. 257-345. Ankara: Adalet Yay., 2010.
• Yüce, Turhan Tûfan. Ceza Hukuku Dersleri Cilt:1. Manisa: Şafak Basım ve Yay., 1982.