İngiltere’de Parlamenter Monarşinin Erken Dönemi

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 2, 877 - 897, 03.12.2021

Bihterin Dinçkol

https://doi.org/10.33433/maruhad.1012575

Cited By: 2

Öz

İngiltere’de parlamenter monarşinin kaynağını feodal meclisler oluşturmaktadır. Parlamento, feodal meclislerin yetkilerinin kral karşısında artmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu süreç evrim şeklinde gelişmiştir ve Kıta Avrupası’ndan farklılık göstermiştir. Erken dönemde İngiltere’de birliğin oluşturulması ve feodal merkezileşme “egemen mülk sahiplerinin ortak amacı” olarak ortaya çıkmıştır. Kraliyet ve parlamento ise modern devlet sürecinde ulus-devletin kurumlarını belirlemiş ve güvenceye kavuşturmuştur. Başlangıçta politika sadece kralın işi olarak görülürken, parlamento giderek kraliyeti sınırlama ve denetleme konusunda güçlenmiştir. Bu süreç çağdaş parlamentoların temelini oluşturmuştur. Sosyal farklılıkların etkisi ile gerçekleşen gruplaşma sonucunda iki meclis meydana gelmiştir. Parlamentonun iki kamaraya bölünmesinin hangi yılda gerçekleştiği tam bilinmemekle birlikte XIV. yüzyıl, bu kurumun geliştiği bir dönemdir. Çağdaş parlamenter sistemin kurumlarından özellikle çift meclis, parlamenter bağışıklığı ve parlamento içi grupların ilk izlerine erken dönemde rastlanmaktadır. Bu çalışmada özellikle İngiltere’de parlamenter sistemin erken dönemde gelişim süreci ve Kıta Avrupası’ndan farklı yönleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Parlamento, Lordlar kamarası, Avam Kamarası, Whig’ler, Tory’ler, Parlamenter Bağışıklığı, Magna Carta, Bill of Rights, Cromwell.

Kaynakça

• Akad M, Dinçkol B V ve Bulut N, Genel Kamu Hukuku (17. Basım, Der 2021).
• Akbay M, Umumi Amme Hukuku Dersleri (Birinci Cilt, Ankara Ar Basımevi 1948).
• Arsal S M, “İngiliz Âmme Hukukunun İnkışafı Safhaları” (1940) 6(1-3) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 3-22.
• Arsel İ, Anayasa Hukuku (Demokrasi) (Doğuş Matbaacılık 1964).
• Baldaş F, “Çevirmenin Önsözü”, Montesquieu, Kanunların Ruhu Üzerine, Çev. Fehmi Baldaş (Hiperlink 2011).
• Baldwin G, “Reason of State and English Parliaments” (Winter 2004) 25(4) History of Political Thought 620-640.
• Bilik E, “İngilterede 18. Ve 19uncu Yüzyıllarda Parlamento Hükümeti ve Anayasa Islahatı” (1951) 8(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 439-453.
• Boyar O, Anayasal Yoruma Giriş, (Onikilevha 2021).
• Campbell E M, Parliamentary Privilege, (Federation Press 2003).
• Carpenter D, “Magna Carta and The Development Of Parliament” <https://www.parliament.uk/globalassets/documents/Magna-Carta-and-Parliament-Booklet.pdf> 17 Accessed 11 October 2021.
• Chirot, D, “Marc Bloch’un Toplumsal ve Tarihsel Manzarası” iç Theda Skocpol (ed), Tarihsel Sosyoloji, (Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1999) 22-47.
• Crozat C, Amme Hukuku Dersleri C.2 K.1 (Orta zamanlar) (Kenan Matbaası 1944).
• Crozat, C, “XIX uncu Asırdan Zamanımıza Değin İngiliz Âmme Hukukunda Egemenlik Kavramı” (1945) 11(1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 23- 97.
• Çam Esat, Siyaset Bilimine Giriş (Der Yayınları 2000).
• Çam Esat, Devlet Sistemleri (Güryay Yayınları 1976).
• Erkul İ Ç, “İngiliz Parlamentosu’nun Mutlak Monarşiye karşı Güç Kazanma Sürecinin Analizi” (2015) XXXIV(2) Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 131-151.
• Eroğul C, Anatüzeye Giriş “Anayasa Hukukuna Giriş” (İmaj 1996).
• Gökberk M, Felsefe Tarihi (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınevi 1961).
• Göze A, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler (13. Bası, Beta 2011).
• Hardt S, Parliamentary Immunity: A Comprehensive Study of the Systems of Parliamentary Immunity of the United Kingdom, France, and The Netherlands in A European Context (Maastricht University 2013).
• Hill C, İngiltere’de Devrim Çağı, 1603-1714, Çev. U. Kocabaşoğlu, (İletişim 2016).
• House of Commons, <https://www.parliament.uk/globalassets/documents/Magna-Carta-and-Parliament-Booklet.pdf> Accessed 11 October 2021.
• Houses of Parliament, Parliamentary Archives <https://www.parliament.uk/globalassets/documents/Magna-Carta-and-Parliament-Booklet.pdf.> Accessed 11 October 2021.
• İlal E, “Magna Carta” (1968) 34(1-4) İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 210-241.
• Jenkins S, İngiltere’nin Kısa Tarihi, A Short History of England, Çev. U. Kocabaşoğlu, (İletişim 2020).
• Kama S, “Parlamenter Hükümet Sistemi Olarak “Westminster Modeli” Britanya Örneği Üzerine Bir Deneme” (2016) 22(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 161-197.
• King E and Hawley J, “İngiliz (Common Law)unun Gelişmesi”, Çev. İ. Lütem, (1959) 16(1-4), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 178-222.
• Lipson L, Politika Biliminin Temel Sorunları, Çev. T. Karamustafaoğlu, (İkinci Basılış, Sevinç 1978).
• Maitland F W, The Constitutional History Of England, (Cambridge University Press 1965).
• Maurois, A, İngiltere Tarihi, Çev. Hüseyin Cahit Yalçın, (Kanaat 1938).
• Mercan N K, Hukukun Üstünlüğü Kavramının Felsefi Temelleri, (Onikilevha 2021).
• Montesquieu, Kanunların Ruhu Üzerine, Çev. Fehmi Baldaş, (Hiperlink 2011).
• Mosca G, Siyaset Biliminin Temelleri, Çev. H. İlhan, (Alter 2013).
• Mosca G, “Magna Carta’dan 20inci Asra Kadar İngiliz Anayasa Hareketleri”, Çev. M. Özyörük, (1948) 5(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 34-58.
• Oackland J, British Civilizations An Introduction, (Fifth Edition, Routledge 2002).
• Okandan R G, Umumi Amme Hukuku (Fakülteler Matbaası 1976).
• Özbudun E, Siyasal Partiler, (İkinci Bası, Sevinç Matbaası 1977).
• Özbudun E, “İngiltere’de Parlamento Egemenliği Teorisi”, (1968) 25(1-2), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59-79.
• Parliament of Canada <https://www.ourcommons.ca/About/ProcedureAndPractice3rdEdition/ch_03_2-e.html> Accessed 11 October 2021.
• Russel C, “Why Did Charles I Call the Long Parliament?”, (1984) 69(227), <https://www.jstor.org/stable/24419688> 375-383.
• Sabine G, Siyasal Düşünceler Tarihi, C.II Yeni Çağ, Çev. A. Öktem (Türk Siyasi İlimler Derneği Yayını:17 1969).
• Salihpaşaoğlu Y, Din ve Devlet Arasındaki İktidar Mücadelesi: Avrupa Örneği, (3. Baskı, Adalet Yayınevi 2017).
• Skocpol T, ‘Sosyolojinin Tarihsel İmgelemi’, iç Theda Skocpol (ed), Tarihsel Sosyoloji, (Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1999) 1-22.
• Smith D L, “Oliver Cronwell& Parliaments”, (September 2003) 46, History Today, <https://www.historytoday.com/archive/history-review/issue-46-september-2003>. Accessed 20 September 2021.
• Şulul K, “Batı Tarih Felsefesine Giriş”, (2001) 6(6), Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 111-132.
• Tanilli S, Yüzyılların Gerçeği ve Mirası, C. III, (Adam Yayınevi 2004).
• Ülgen P, “Fatih William tarafından Avrupa’nın Yeniden Dizaynı”, (Yaz 2017) 12(1), Gaziosman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 67-80.
• Wiseman H V, “The Myth of Magna Carta”, (Magna Carta Efsanesi), Çev. Munci Kapani, Ankara Hukuk Fakültesi 40. Yıl Armağanı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları (1966 No.210) 463-471.
• Wood E M, Kapitalizmin Arkaik Kültürü, Eski Rejimler ve Modern devletler Üstüne Tarihsel Bir Deneme, Çev. O.Köymen, (İkinci Basım, Yordam Kitap 2012).
• Von Ranke L, A History Of England, Principally In The Seventeenth Century, Volume I, <https://socialsciences.mcmaster.ca/econ/ugcm/3ll3/ranke/HistEnglandv1.pdf.> Accessed 25 September 2021.
• Yadav A, “Whig and Tory”, Historical Outline of Restoration and 18th-Century British Literature, <https://mason.gmu.edu/~ayadav/historical%20outline/whig%20and%20tory.htm> Accessed 21 September 2021.
• Yavaş H, “Geç Ortaçağ İngiltere’sinde Bir devrimci Hareket: 1381 Köylü İsyanları”, (Haziran 2020) 3(1) Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 11-21.