Özel Hukuk Cezası Kavramı ve Ceza Hukukunun Genel İlkelerinin Özel Hukuk Cezalarına Uygulanabilirliği

Yıl 2023, Cilt: 29 Sayı: 2, 1320 - 1389, 31.12.2023

Işık Önay , Orcan Ok

https://doi.org/10.33433/maruhad.1354636

Öz

Bu çalışmada ilk olarak, bir normun özel hukuk cezası içerdiği sonucuna varabilmek için normdaki yaptırımın ne gibi özelliklere sahip olması gerektiği sorgulanmaktadır. Yaptırımın özel hukuk cezası niteliğinde olduğunun kabulü için aranacak ölçütler bu çalışmada şu şekilde tespit edilmiştir: ilgili özel hukuk yaptırımının malvarlığına ilişkin olması, yaptırımın cezalandırma amacı taşıması, cezalandırma amacından daha baskın başka bir amacın mevcut olmaması ve yaptırımın kanun koyucu tarafından taraf iradelerinden bağımsız olarak öngörülmüş olması. Cezalandırma amacından söz edebilmek için tespit edilmesi gereken en önemli özellik hükmün bireylerin davranışlarını yönlendirmek suretiyle onları belli davranışlardan caydırmayı hedeflemesidir. Çalışmanın bir sonraki bölümünde bu ölçütler Türk hukukunda özel hukuk cezası olup olmadığı tartışılabilecek çeşitli hükümlere uygulanmıştır. Bu ölçütler ışığında öğretide özel hukuk cezası olduğu savunulan bazı hükümlerin aslında cezai nitelikte olmadığı sonucuna varılmaktadır. Son olarak özel hukuk cezalarına ceza hukukunun genel prensiplerinin uygulanıp uygulanamayacağı sorusu üzerinde durulmuştur. Bu soruya prensip olarak olumlu yanıt verilmiş ve kanunilik ilkesi, kusur ilkesi, cezaların şahsiliği ilkesi ve ne bis in idem ilkeleri bakımından bu yaklaşımın doğuracağı sonuçlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

özel hukuk cezası, medeni ceza, cezalandırma amacı, ceza hukukunun genel ilkeleri, kanunilik ilkesi, kusur ilkesi, cezaların şahsiliği ilkesi, ne bis in idem

Teşekkür

Ceza hukukuna ilişkin kısımlara dair görüşlerini paylaştığı için Doç. Dr. R. Murat Önok'a, ticaret hukukuna ilişkin kısımlara dair görüşlerini paylaştığı için Dr. Öğr. Üyesi Emek Toraman Çolgar'a teşekkür ederiz. Ulaşamadığımız bazı kaynakların temininde yardımcı oldukları için Arş. Gör. Eylem Işık ile Arş. Gör. İlkin Demirtaş'a teşekkür ederiz.

The Concept of Private Law Punishment and the Applicability of the General Principles of Criminal Law

Öz

This paper firstly establishes the criteria for a private law sanction to be classified as a private law punishment. These criteria are as follows: there should be an economic sanction, the sanction should have a punitive purpose, it should not have any other purpose that is more dominant than the punishment and it should be stipulated by the lawmaker independent of the will of the parties. The purpose of punishment requires, most importantly, the sanction to focus on deterrence by channeling behavior of individuals. When these criteria are applied to various norms in Turkish private law that could be controversial in terms of their punitive character, it is concluded that some of the norms that are argued to be private law punishments in the doctrine are in fact not of punitive character. Lastly, the question whether the general principles of criminal law should apply to private law punishments is, in principle, answered affirmatively. Principles of legality, fault-based criminal liability, individual criminal responsibility and ne bis in idem are analyzed more closely with a focus on their legal consequences in terms of private law punishments identified in this article.

Anahtar Kelimeler

private law punishment, civil punishment, punitive purpose, general principles of criminal law, principle of legality, principle of fault-based criminal liability, principle of individual criminal liability, ne bis in idem

Kaynakça

• Acar F, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri Eşin Yasal Miras Payı (4. Bası, Seçkin 2014).
• Acar H, ‘Türk Ceza Hukukunda Müsadere Kurumu’ (Doktora Tezi, Çankaya Üniversitesi 2019).
• Achenbach H, Historische und dogmatische Grundlagen der strafrechtssystematischen Schuldlehre (Schweitzer 1974).
• Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (6. Bası, Adalet 2019).
• Aksoy HC, ‘Vekaletsiz İş Görende İşi Vekaletsiz Olarak Görme Bilinci Aranmalı Mıdır?’ (2017) 75(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 91-121.
• Aktaş S, ‘Cezalandırmanın Amacı Üzerine’ (2009) XIII(1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-25.
• Akyiğit E, Kira Sözleşmesi (4. Bası, Seçkin 2012).
• Antalya OG ve Sağlam İ, Miras Hukuku (5. Bası, Seçkin 2021).
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt V/1, 1 (2. Bası, Seçkin 2019). Kısaltma: Cilt V/1, 1.
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt V/1, 2 (2. Bası, Seçkin 2019). Kısaltma: Cilt V/1, 2.
• Araslı U, Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar, Cilt 1 (Turhan 2002).
• Arsebük E, Borçlar Hukuku (3. Bası, Güney 1950).
• Aslan Y, Rekabet Hukuku (6. Bası, Ekin 2021).
• Atamer YM ve Okutan Nilsson G, ‘Para alacaklısının Geç Ödemelere Karşı Korunmasına İlişkin Yeni TK M. 1530 Düzenlemesi ve Uygulama Alanı’ (2013) 29(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 31-84.
• Atamer YM, Kredi ve Diğer Finansman Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması (On İki Levha 2016).
• Ayan S, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1530. Maddesi Gereğince Borçlunun Temerrüdü’ (2010) 12 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Özel Sayı) 717-793.
• Aydın GS, ‘Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Türk Borçlar Kanunu’nun 617. Maddesine Dayalı Olarak Sona Ermesi’ (2018) 24(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 336-373. Kısaltma: Ölünceye Kadar Bakma.
• Aydın GS, ‘Türk Medenî Kanunu'nun 236. Maddesinin İkinci Fıkrasının Eşlerden Birinin Diğerini Kasten Öldürmesi Hâlinde Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu’, (2018) 13(165-166) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9-42. Kısaltma: TMK 236.
• Aydoğdu M ve Kahveci N, Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (4. Bası, Adalet 2019).
• Badur E, ‘Zina veya Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Halinde Kusurlu Eşin Artık Değerdeki Payı’ (2016) 1(2) Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39-63.
• Bailey B and Brown C, 'Devenish Nutrition Ltd v Sanofi-Aventis SA (France): A Case Note' (2009) 8 Competititon Law Journal 271-292.
• Balmelli M, ‘OR 526-528’ in Claire Huguenin and Markus Müller-Chen (eds) CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Vertragsverhältnisse Teil 2: Arbeitsvertrag, Werkvertrag, Auftrag, GoA, Bürgschaft Art. 319-529 OR (3rd edn, Schulthess 2016).
• Baş K, ‘Anonim Şirketlerde Pay Sahiplerinin Türk Ticaret Kanunu m. 198 Uyarınca Bildirim Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğe Aykırılığın Sonuçları’ (2020) 36(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 57-100.
• Baş Süzel E, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme ve Menfaat Devri Yaptırımı (2. Bası, On İki Levha 2023).
• Basler Kommentar Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt and Thomas Geiser (eds) (6th edn, Helbing & Lichtenhahn 2015). Kısaltma: BSK-OR I-Yazar adı.
• Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Art. 1-456 ZGB, Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt and Thomas Geiser (eds) (5th edn, Helbing & Lichtenhahn 2014). Kısaltma: BSK-ZGB I-Yazar adı.
• Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II, Art. 457-977 ZGB und Art. 1-61 SchlT ZGB, Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt and Thomas Geiser (eds) (5th edn, Helbing & Lichtenhahn 2015). Kısaltma: BSK-ZGB II-Yazar adı.
• Baysal B, Haksız Fiil Hukuku (On İki Levha 2019). Kısaltma: Haksız Fiil.
• Baysal B, Sözleşmenin Uyarlanması (4. Bası, On İki Levha 2020). Kısaltma: Uyarlama.
• Baysal B, ‘Tüketici Kredisi (TKHK m. 22-31)’ iç Murat İnceoğlu (ed) Yeni Tüketici Hukuku Konferansı (Makaleler – Tartışmalar) (On İki Levha 2015) 273-325.
• Beever A, ‘Justice and Punishment in Tort: A Comparative Theoretical Analysis’ in Charles EF Rickett (ed) Justifying Private Law Remedies (Hart 2008) 249-297. Kısaltma: Tort.
• Beever A, ‘The Structure of Aggravated and Exemplary Damages’ (2003) 23(1) Oxford Journal of Legal Studies 87-110. Kısaltma: Damages.
• Bell M, ‘The Implementation of European Anti-Discrimination Directives: Converging towards a Common Model?’ (2008) 79(1) The Political Quarterly 36-44.
• Berger C, ‘Der Ausschluss gesetzlicher Rückgewähransprüche bei der Erbringung unbestellter Leistungen nach § 241a BGB’ (2001) Juristiche Schulung 649-654.
• Brehm R, Berner Kommentar Band/Nr. VI/1/3/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41-61 OR (3rd edn, Stämpfli 2006).
• Burcuoğlu H, ‘Borçlar Kanunu Tasarısı’nın Haksız Eylem Sorumluluğu ve Kira İle İlgili Düzenlemesiyle Getirilen Yenilikler’ iç Derya Ateş ve Alper Bulur (edr) Prof. Dr. Turgut Akıntürk’e Armağan (Beta 2008) 17-46.
• Bydlinski F, 'Die Suche nach der Mitte als Daueraufgabe der Privatrechtswissenschaft' (2004) 204(3/4) Archiv für die civilistische Praxis 309-395.
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 495-574) Cilt-I (On İki Levha 2018).
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 575-639) Cilt-II (On İki Levha 2020).
• Çağlayan P, ‘Avrupa Birliği Yönergeleri ve Alman Hukuku’ndaki Deneyimler Işığında Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemenin Sonuçları (TTK Md. 1530)’ (2011) 27(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 173-246.
• Çağlayan Aksoy P, ‘Sebepsiz Zenginleşme Hukukunda İade Talebinde Bulunulmasını Engelleyen TBK Madde 81 Hükmü Üzerine Bir İnceleme’ (2015) 31(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 131-180.
• Canaris C, ‘Gesamtunwirksamkeit und Teilgültigkeit rechtsgeschäftlicher Regelungen’ in Jürgen F. Baur, Klaus J. Hopt and K. Peter Mailänder (eds) Festschrift für Ernst Steindorff zum 70. Geburtstag (de Gruyter 1990) 519-571.
• Canoğlu VC, ‘Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi’ (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2021).
• Cebeci Ş, Türk Ceza Hukuku Bağlamında Ne bi̇s in idem İlkesi̇ (On İki Levha 2021).
• Çelik AÇ, Cana Gelen Zararlarda Tazminatın Ölçüsü ve Kazanç Kavramı (Legal 2006).
• Çelikyurt F, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkının Donması (Beta 2018).
• Cengiz D, Türk Rekabet Hukukunda Uyumlu Eylem ve Bu Eylemin Hukuki Sonuçları (Beta 2006).
• Centel N, ‘Ceza Hukukunda Tüzel Kişilerin Sorumluluğu – Şirketler Hakkında Yaptırım Uygulanması’, (2016) 65(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3313 – 3326.
• Centel N, ‘Cezanın Amacı ve Belirlenmesi’, Prof. Dr. Turhan Tûfan Yüce’ye Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi 2001) 337- 372.
• Centel N, Zafer H ve Çakmut Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş (11. Bası, Beta 2020).
• Çınar Ö, ‘6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Ismarlanmamış Bir Şeyin Gönderilmesi ve Sonuçları’ (2012) 2(1) Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 125-137.
• Cömert Akbay B, ‘Türk Rekabet Hukukunda Özel Hukuk Cezası’ (2018) 4(2) Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 149-175.
• Cooter R and Ulen T, Introduction to Law and Economics (6th edn, Pearson 2016).
• Courtney W and Goudkamp J, ‘Punishment and Private Law’ in Elise Bant and others (eds), Punishment and Private Law (Hart 2021) 3-32.
• Çubukgil R, ‘Mirastan Adi Iskatın Hukuki Mahiyeti ve Sebepleri’ (1950) VII (1-2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 441-467.
• Dannemann G, ‘Illegality as Defence Against Unjust Enrichment Claims’ in David Johnson and Reinhard Zimmermann (eds) Unjustified Enrichment: Key Issues in Comparative Perspective içinde (Cambridge 2004) 310-324.
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Bası, Seçkin 2021).
• Dodge WS, ‘The Case for Punitive Damages in Contracts’ (1999) 48(4) Duke Law Journal 629-699.
• Dönmezer S ve Erman S, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Cilt I (14. Bası, Der 2016).
• Druey JN, Grundniss des Erbrechts (5th edn, Stämpfli 2002).
• Ebert I, ‘Punitive Damages and Liability Insurance’ in Helmut Koziol ve Vanessa Wilcox (eds) Punitive Damages: Common Law and Civil Law Perspectives (Springer 2009) 213-217.
• Engin Bİ, Mirastan Yoksunluk (Beşir 2010).
• Erdönmez G, ‘Medenî Usûl Hukukuna Hâkim Olan İlkeler’ iç Hakan Pekcanıtez ve diğerleri Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (4. Bası, Yetkin 2017). Kısaltma: Borçlar Genel.
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (7. Bası, Yetkin 2019). Kısaltma: Borçlar Özel.
• Erlüle F, Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat (3. Bası, On İki Levha 2021).
• Ertaş Ş, 'Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Miktarının Tesbiti' iç Yavuz Alangoya (ed) Prof Dr İlhan E Postacıoğlu'na Armağan (Bayrak 1990) 73-77.
• Escher A and Escher A, Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Erste Abteilung: Die Erben (Art. 457-536), (3rd edn, Schulthess 1959). Kısaltma: ZK-Escher/EscherI.
• Escher A and Escher A, Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Zweite Abteilung: Der Erbgang (Art. 537-640), (3rd edn, Schulthess 1960). Kısaltma: ZK-Escher/EscherII.
• Fellmann W and Kottmann A, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Band I: Allgemeiner Teil sowie Haftung aus verschulden und Persönlichkeitsverletzung, gewöhnlichen Kausalhaftungen des OR, ZGB und PrHG (Stämpfli 2012).
• Furth-Matzkin M, ‘On the Unexpected Use of Unenforceable Contract Terms: Evidence from the Residential Rental Market’ (2017) 9(1) Journal of Legal Analysis 1–49.
• Gönen D, ‘Cezai Mirasçılıktan Çıkarmanın Amacı ve Cezai Mirasçılıktan Çıkarmaya Tabi Kişilerin Kapsamı’ iç Tufan Öğüz, Halil Akkanat, Emrehan İnal, Bilgehan Çetiner, Başak Zeynep Baysal ve Doruk Gönen (edr) Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan (Der 2015) 327-340.
• Goudkamp J and Katsampouka E, ‘Punitive Damages and the Place of Punishment in Private Law’ (2021) 84(6) Modern Law Review 1257-1293.
• Guhl T and Druey JN, ‘Der Check’ in Theo Guhl and others (eds) Das Schweizerische Obligationenrecht - mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts (9. Bası, Schulthess 2000).
• Gül İ, ABD ve Türk Hukukunda Medeni Ceza (Yetkin 2015). Kısaltma: 2015.
• Gül İ, ‘Türk Hukukunda Medeni Ceza Sorumluluğu Nasıl Olmalı?’ (2019) 9(17) Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 343-372. Kısaltma: 2019.
• Gül İ, ‘Yeni̇den Ki̇ralama Yasağına Aykırılık Nedeni̇yle Tazmi̇nat ve Hukuki̇ Ni̇teli̇ği̇’ (2021) 18(2) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Abdülkadir Arpacı’ya Armağan) 931-951. Kısaltma: 2021.
• Güler A, ‘6570 Sayılı Kira Kanunu’nun 15-16 Maddelerinin Uygulanmasında Ortaya Çıkan Sorunlar’ (1978) 4 Ankara Barosu Dergisi 632-635.
• Güleryüz MT ve Zorluoğlu Yılmaz A, ‘Bir Anglo – Amerikan Hukuku Müessesesi Olarak Cezalandırıcı Tazminatın [Punitive Damages] Bazı Türk Hukuku Müesseseleri ile Mukayesesi’ (2019) 2019(141) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 325-362.
• Gümüş MA, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin 2021). Kısaltma: Borçlar Genel.
• Gümüş MA, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt-I (3. Bası, Vedat 2013). Kısaltma: Borçlar Özel.
• Gümüş MA, Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (TMK m. 185-281) (Vedat 2008). Kısaltma: Mal Rejimleri.
• Gümüş MA, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kira Sözleşmesi (2. Bası, Vedat 2012). Kısaltma: Kira.
• Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (21. Bası, Adalet 2017).
• Hatemi H, Hukuka ve Ahlâka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları (Özellikle BK.65 Kuralı) (İstanbul Üniversitesi 1976).
• Häuptli M, ‘Art. 571’ in Daniel Abt and Thomas Weibel (eds), Erbrecht - Praxiskommentar (Helbing & Lichtenhahn 2007).
• Heck P, ‘Die Ausdehnung des § 817, S. 2, auf alle Bereicherungsansprüche’ (1925) 124 Archiv für civilistische Praxis 1-68.
• Heizmann R, Strafe im schweizerischen Privatrecht (Stämpfli 2015).
• Hekim A ve Kaplan MB, ‘Cezalandırıcı Tazminat ve Medeni Ceza Kavramlarının Karşılaştırılması’ iç Başak Baysal (ed), Sorumluluk Hukuku: Seminerler - Makaleler 2017 (On İki Levha 2017) 165-188.
• Helvacı İ, Mirasın Reddi (Filiz 2002).
• Honsell H, ‘Der Strafgedanke im Zivilrecht – ein juristischer Atavismus’ in Lutz Aderhold and others (eds), Festschrift für Harm Peter Westermann (Dr. Otto Schmidt 2008) 315-336.
• Honsell H, Isenring B and Kessler MA, Schweizerisches Haftpflichtrecht (5th edn, Schulthess 2013).
• Huguenin C, Obligationenrecht - Allgemeiner und Besonderer Teil (3rd edn, Schulthess 2019).
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku (15. Bası, Der 2020).
• İnceoğlu MM ve Başoğlu B, ‘Sipariş Edilmemiş Malların Gönderilmesi’ iç Baki İlkay Engin, Başak Baysal ve Tülay Aydın Ünver (edr) Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan Cilt II (On İki Levha 2010) 981-1027.
• İnceoğlu MM, Kira Hukuku, 2. Cilt (On İki Levha 2014).
• Jaffey P, ‘The Law Commission Report on Aggravated, Exemplary and Restitutionary Damages’ The Modern Law Review (1998) 61(6) 860-869.
• Karakaş Doğan F, Cezanın Amacı ve Hapis Cezası (Legal 2010).
• Karayalçın Y, 'Türk Hukukunda Şeref ve Haysiyetin Korunması' (1962) 19(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 251-175.
• Kendigelen A, Çek Hukuku (5 Bası, On İki Levha 2019).
• Kendigelen A ve Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku (On İki Levha 2019).
• Kesici B, Rekabet Hukukunun İhlâlinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu (On İki Levha 2017).
• Kılıçoğlu AM, Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuki Sorumluluk (3. Bası, Turhan 2008). Kısaltma: Basın.
• Kılıçoğlu AM, Miras Hukuku (11. Bası, Turhan 2021). Kısaltma: Miras.
• Kırca Ç, ‘Manevi Tazminatın Fonksiyonu ve Niteliği’ Yargıtay Dergisi (1999) 25(3) 242-270.
• Klöhn L, ‘Die Kondiktionssperre gem. § 817 S.2 BGB beim beidseitigen Gesetzes- und Sittenverstoß: Ein Beitrag zur Steuerungsfunktion des Privatrechts’ (2010) 210(6) Archiv Für Die Civilistische Praxis 804–856.
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (11. Bası, Seçkin 2018).
• Kocayusufpaşaoğlu N, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme (6. Bası, Filiz 2014). Kısaltma: Borçlar.
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku (2. Bası, Filiz 1978). Kısaltma: Miras.
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil (4th edn, Stämpfli 2017).
• Kramer EA, Juristische Methodenlehre (5th edn, Stämpfli 2016).
• Larenz K and Canaris C, Methodenlehre der Rechtswissenschaft (3rd edn, Springer 1995).
• Law Commission, Aggravated, Exemplary and Restitutionary Damages (Law Com No 247, 1997).
• Mansel H, ‘BGB §241a’ in Rolf Stürner (ed) Jauernig Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar (18th edn, Beck 2021).
• Merhacı SÖ, Karşılaştırmalı Hukukta Cezalandırıcı Tazminat (Yetkin 2013).
• Meurkens RC, ‘Punitive Damages: The Civil Remedy in American Law, Lessons and Caveats for Continental Europe’ (Doctoral Thesis, Maastricht University 2014).
• Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2, Schuldrecht - Allgemeiner Teil I, Wolfgang Krüger (ed) (9th edn, Beck 2022). Kısaltma: MüKo-Yazar adı.
• Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 3, Schuldrecht - Allgemeiner Teil I, Wolfgang Krüger (ed) (9th edn, Beck 2022). Kısaltma: MüKo-Yazar adı.
• Kırkbeşoğlu N, ‘Türk Özel Hukukuna Kısmi Hükümsüzlük’ (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi 2010).
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (17. Bası, Beta 2020). Kısaltma: Borçlar Genel.
• Nomer HN, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi (Beta 1996). Kısaltma: Maddi Tazminat.
• Oftinger K and Stark EW, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Erster Band: Allgemeiner Teil (5th edn, Schulthess 1995).
• Oğuzman MK ve Barlas N, Medenî Hukuk (25. Bası, Vedat 2019).
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I (20. Bası, Vedat 2022). Kısaltma: Cilt I.
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II (16. Bası, Vedat 2021). Kısaltma: Cilt II.
• Oğuzman MK, Miras Hukuku (6. Bası, Filiz 1995).
• Okutan Nilsson G, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'na Göre Şirketler Topluluğu Hukuku (On İki Levha 2019).
• Oral T ve Baş E, ‘Hakaretin Suç Olmaktan Çıkarılması ve İkame Yaptırım Önerisi: Özel Hukuk Cezası’ (2023) Yıl 14, Sayı 53, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 475-548.
• Orel Füssli Kommentar OR, Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz, Roland Fankhauser (eds) (4th edn, Orel Füslli 2023). Kısaltma: OFK-Yazar adı-OR.
• Orel Füssli Kommentar ZGB, Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz, Roland Fankhauser (eds) (4th edn, Orel Füslli 2021). Kısaltma: OFK-Yazar adı-ZGB.
• Öz T, Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme (Kazancı 1990).
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Bası, Seçkin 2019).
• Özden Merhacı S, Karşılaştırmalı Hukukta Cezalandırıcı Tazminat (Yetkin 2015).
• Özen M, ‘Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi’ (2010) 14(1) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 389-417.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (14. Bası, Seçkin 2018).
• Pekmez C, ‘Bağışlamanın Geri Alınmasında “Ağır Suç” Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme’ (2019) 7(2) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 213-232.
• Piotet P, Erbrecht, 4. Band, 1. Halbband (Helbing & Lichtenhahn 1978).
• Pipe GS, ‘Exemplary Damages after Camelford’ (1994) 57(1) The Modern Law Review 91-101.
• Rey H and Wildhaber I, Ausservertragliches Haftpflichtrecht (5. Auflage, Schulthess 2018).
• Roberto V, ‘Schadenersatz, Gewinnabschöpfung und Bereicherungsanspruch bei Immaterialgüterrechtsverletzungen’ (2008) 1 Schweizerisches Patent-, Muster- und Marken-Blatt 23-32.
• Roxin C and Greco L, Strafrecht Allgemeiner Teil Band I (5. Bası, Beck 2020).
• Rüedi Y, Berner Kommentar Band/Nr. VI/1/3/2 - Ausschluss der Rückforderungen, Art. 66 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Die Entstehung aus ungerechtfertigter Bereicherung, Art. 62-67 OR (Stämpfli 2011).
• Sanlı KC, ‘Türk Rekabet Hukukunda Haksız Fiili Sorumluluğu’ iç Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu - I, (Erciyes Üniversitesi 2003) 197-262.
• Schabas WA, The European Convention on Human Rights - A Commentary (OUP 2015).
• Schmid J, Zürcher Kommentar Band/Nr. V/3a, Die Geschäftsführung ohne Auftrag, Art. 419-424 OR (3rd edn, Schulthess 1993).
• Schmidt-Recla A, ‘Von Schneebällen und Drehkrankheiten – Vergleichende Überlegungen zur Restitutionssperre des § 817 S. 2 BGB’ (2008) 63(2) JuristenZeitung 60-67.
• Schwarz GC, ‘§ 241a BGB als Störfall für die Zivilrechtsdogmatik - Zu den systemwidrigen Folgen der Umsetzung der EG-Fernabsatz-Richtlinie’ (2001) Neue Juristiche Wochenschrift 1449-1454.
• Şeker M, ‘6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanununa Göre Ismarlanmayan Şeyin Gönderilmesi (BK. 7)’ (2013) 12(24) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 81-98.
• Şensoy PÇ, Cezalandırmanın Amacını Açıklayan Teoriler (Yetkin 2021).
• Serozan R, Hukukta Yöntem (2. Bası, Vedat 2015). Kısaltma: Yöntem.
• Serozan R, ‘Manevi Tazminat İstemine Değişik Bir Yaklaşım’ iç Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1990) 67-101. Kısaltma: Manevi Tazminat.
• Serozan R, Baysal B ve Sanlı KC, Serozan Borçlar Hukuku Genel Bölüm / İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme (8. Bası, On İki Levha 2022).
• Serozan R ve Engin Bİ, Miras Hukuku (8. Bası, Seçkin 2022).
• Serozan R, Engin Bİ ve Atamer YM, Medeni Hukuk (9. Bası, On İki Levha 2022).
• Sevi AM, Anonim Ortaklıkta Payın Devri (4. Bası, Seçkin 2018).
• Soyer Güleç S, Borç için Hapis Yasağı ve Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu (Seçkin 2007).
• Sungurbey İ, Medeni Hukuk Eleştirileri C. 3 (Sulhi Garan 1971).
• Tandoğan H, Türk Mes’uliyet Hukuku (Vedat 2010).
• Tekinay SS ve diğerleri, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler (7. Bası, Filiz 1993).
• Thommen W, ‘Beitrag zur Lehre vom Begriff der guten Sitten im schweizerischen Privatrecht’, (Dissertation, Zürich 1953).
• Topçuoğlu M, ‘Rekabet Hukukunda Üç Katı Tazminat’ (2009) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu 28 Mayıs 2009.
• Türkmen A, Bağışlamanın Geri Alınması (Adalet 2019).
• Ülgen H ve diğerleri, Kıymetli Evrak Hukuku (13. Bası, Vedat 2021).
• Ürem M, ‘Mirası Ret Hakkının Düşmesine Sebep Olan Haller’ (2019) 14(175) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 779-815.
• van Winden F and Ash E, ‘On the Behavorial Economics of Crime’ (2012) 8(1) Review of Law and Economics 181-213.
• Virgo G, The Principles of the Law of Restitution (3rd edn, Oxford 2015).
• von Büren B, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil (Schulthess 1964).
• von Tuhr P and Peter H, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Erster Band (3rd edn, Schulthess 1979).
• Wagner G, ‘Prävention und Verhaltenssteuerung durch Privatrecht —Anmaßung oder legitime Aufgabe’ (2006) 206(2/3) Archiv für die civilistische Praxis 352-476.
• Weber RH and Emmenegger S, Berner Kommentar - Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97-109 OR (2. Bası, Stämpfli 2020).
• Weimar P, Berner Kommentar Band/Nr. III/1/1/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Die Erben, Die gesetzlichen Erben, Die Verfügungen von Todes wegen, Die gesetzlichen Erben; Die Verfügungsfähigkeit, Die Verfügungsfreiheit, Die Verfügungsarten, Die Verfügungsformen, Art. 457-516 ZGB (Stämpfli 2009).
• Weinrib EJ, The Idea of Private Law (OUP 2012).
• Yağcı K, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma (On İki Levha 2013).
• Yanlı V ve Okutan Nilsson G ‘Türk Ticaret Kanunu’nun 198. Maddesi Uyarınca Bildirim Yapılmamasının Anonim Şirketteki Oy Haklarına Etkisi’ iç Ercüment Erdem ve diğerleri (edr) Prof. Dr. Hamdi Yasaman’a Armağan (On İki Levha 2017) 771-789.
• Yavuz C, Acar F ve Özen B, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler) (10. Bası, Beta 2014).
• Yıldırım AH, ‘Çek Cezası (TTK 783/3)’ (2015) 16 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Özel Sayı 2014, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan) 3449-3506.
• Yıldız MG, ‘TBK.m.117 ile Karşılaştırmalı Olarak TTK.m.1530 Uyarınca Borçlu Temerrüdünün İhtarsız Gerçekleşmesi’ (2018) 76(1) İstanbul Hukuk Mecmuası 359-380.
• Yılmaz M ve Kurt E, ‘6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Tüketici Kredi Sözleşmesinin Kurulması’ (2018) 4(1) İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 121-136.
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler, TCK m. 1-75 (5. Bası, Beta 2015).
• Zevkliler A ve Özel Ç, Tüketicinin Korunması Hukuku (Seçkin 2016).
• Zeytin Z, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi (4. Bası, Seçkin 2020).