A Research about the Competency of Religion Teachers

Yıl 2018, , 78 - 110, 30.12.2018

Umut Kaya

https://doi.org/10.15370/maruifd.515283

Cited By: 6

Öz

The aim of this research is to measure the competency
of religion teachers according to religion teacher candidates in Marmara
University Faculty of Theology. On this basis, 331 candidate teachers observed
93 religion teachers in a class environment. When looking at the gender
dispersion in the religion teachers group, a distribution of the percentage of female
participants is seen as 58,1% (N=54) and that of male participants is seen as 41,9%
(N=39). Religion
teachers’ ages range between 20-29 to 50-59 years old as follows; 20-29 years
(12,9%, N= 12), 30-39 years (54,8%, N= 51), 40-49 years (24,7%, N= 23), and 50-59
years (7,5%, N= 7) in this research.

This article used the survey and observation technique
to collect data. The scale consists of three parts, which are learning-teaching
dimension, using material dimension and recognition of students and
communication skills dimension. The total variance explained by the scale is
47,67%. In the analysis of the data the SPSS Statistic Programme was used.
Independent Samples T-test, Anova, Welch, Dunnett C and LSD were used to test
research problems. The analysis that is done for construct validity and
reliability shows the value of KMO is 0.935 and Cronbach Alfa are 0.93, 0.87
and 0.84 for three factors.

In this study, the following questions are explored:
How do the gender, age, school type and method of lesson processing variables
make difference in the level of meaning in the competences of the religion
teacher’s. In order to find the appropriate answers to these questions,
religion teacher’s capabilities related to learning-teaching dimension, using
material dimension and recognition of students and communication skills
dimension were examined. 

The results of the analyses, which are conducted to examine differences
between the various groups, reveal that gender, age, school type and method of
lesson processing cause statistically significant differences at p<0,05
significant level whether on the general average of the scale or one of the
sub-dimensions at least.

Some of the research findings are as follows:

The gender variable is not statistically significant in the
learning-teaching dimension. Moreover, there is a meaningful difference between
the ages, school types, methods of lesson processing in this dimension. 50-59
years old religion teachers (x=50,60) scored higher than 20-29 (x=42,50) and
30-39 (x=42,60) years old religion teachers. Teachers working in İHO (x=47,16)
scored higher than teachers working in primary education (x=36,92).
Teacher-centered teachers (x=46,30) scored higher in this dimension as opposed
to the student-centered teachers (x=36,27). These differences are statistically
significant.

The school type variable is not statistically significant in the using of
the material dimension. Furthermore, there is a meaningful difference between
the gender, ages, and methods of lesson processing in this dimension. Male
teachers (x=54,60) scored higher in the using of material dimension as opposed
to the female teachers (x=50,68). The 40-49 years old religion teachers
(x=54,26) scored higher than the 20-29 (x=48,19) and the 30-39 (x=51,13) years
old religion teachers. Similarly, the 50-59 years old religion teachers
(x=58,40) scored higher than the 20-29 (x=48,19) and the 30-39 (x=51,13) years
old religion teachers. The teacher-centered teachers (x=53,75) scored higher in
this dimension as opposed to the student-centered teachers (x=46,56). These differences
are statistically significant.

On the other hand, age variable is not statistically significant in the
recognition of students and communication skills dimension. Moreover, there is
a meaningful difference between the gender, school type and methods of lesson
processing in this dimension.

The male teachers (x=20,25) scored higher in the using of material dimension
as opposed to the female teachers (x=18,44). The teachers working in primary
education (x=15,78) scored lower than the teachers working in İHO (x=20,50), the
secondary school (x=19,71), and the Anatolian high school (x=17,72). The teacher-centered
teachers (x=20,07) scored higher in this dimension as opposed to the
student-centered teachers (x=15,84). These differences are statistically
significant.

According
to the above results, the religion teacher’s learning-teaching dimension
arithmetic mean is 2,31 (insufficient level); using of the material dimension
arithmetic mean is 3,71 (good level) and the recognition of students and
communication skills dimension arithmetic mean is 2,38 (insufficient level). These
results are lower from the previous studies conducted. The reason for this is
the difference between the teachers' self-competence and capability perceptions
and their observed classroom performances. For further and more objective
detection of teacher competency such a research should be conducted on opinions
of student, manager, colleague and parent.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Teacher Competence, Learning-Teaching Process, Using Material, Recognition of Students and Communication Skill

Din Derslerine Giren Öğretmenlerin Yeterliklerine Dair Bir İnceleme

Öz

Bu araştırma, Marmara Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi’nde okuyan öğretmen adaylarının gözlemlerine göre din dersi
öğretmenlerinin yeterliklerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda 331
öğretmen adayı, 93 din dersi öğretmenini sınıf ortamında gözlemlemiştir. Öğretmenlerinin cinsiyet dağılımına
baktığımızda, öğretmenlerin %58,1 (54)’nin kadın, % 41,9 (39)’nun ise erkek
olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin yaşlarına göre dağılımları ise şu
şekildedir: 20-29 yaş (%12,9, N= 12), 30-39 yaş (%54,8, N= 51), 40-49 yaş
(%24,7, N= 23), 50-59 yaş (7,5%, N= 7).

Bu
çalışmada şu soruya cevap aranmıştır: Cinsiyet, yaş, okul türü ve ders işleme
yöntemi değişkenleri din dersi öğretmenlerinin yeterlikleri arasında bir
farklılaşma meydana getirmekte midir? Bu soruya cevap bulmak için araştırmada
din dersi öğretmenlerinin öğretme-öğrenme sürecini, materyal kullanma ve
öğrenci tanıma ile iletişim boyutu yeterlikleri incelenmiştir.

Bu doğrultuda veri toplama aracı olarak gözlem ve
anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek “öğrenme-öğretme”,
“materyal kullanma” ve “öğrenciyi tanıma ve iletişim becerisi” olmak üzere üç
faktörden oluşmaktadır. Faktörlerin toplam varyansı %47,67 olmuştur. Verilerin analizinde SPSS İstatistik programı kullanılmıştır. Araştırma
problemlerin test edilmesinde Bağımsız Örneklem T Testi, Anova, Welch, LSD ve
Dunnett C testleri kullanılmıştır. Testin yapı geçerliği ve güvenirliğini
ölçmek için yapılan testte, KMO değeri 0.935; Cronbach Alfa güvenirlik
değerleri (üç faktör için) 0.93, 0.87 ve 0.84 bulunmuştur.

Yapılan
farklılık analizleri neticesinde ise cinsiyet, yaş, okul türü ve ders işleme
yöntemi değişkenlerinin ölçeğin genel ortalamasında ya da ilgili boyutların en
az birinde p<.05 anlamlılık düzeyinde bir farklılığa sebep olduğu saptanmıştır.

Araştırma
bulgularından bazıları şöyledir:

Cinsiyet
değişkeni öğrenme-öğretme boyutunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık
oluşturmamaktadır. Bunun yanında yaş, okul türü ve ders işleme yönteminde ise
bu boyutta istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmuştur. Buna göre, 50-59
yaş aralığındaki öğretmenlerin, 20-29 ve 30-39 yaş aralığındaki öğretmenlere
göre; İHO’da çalışan öğretmenlerin ilkokulda çalışan öğretmelere göre;
derslerini öğretmen merkezli işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli
işleyenlere göre bu boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Bu
farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır.

Değişken
olarak çalışılan okul türü materyal kullanma boyutunda öğretmenler arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Bunun yanında
cinsiyet, yaş ve ders işleme yönteminde ise bu boyutta istatistiksel açıdan
anlamlı farklılık bulunmuştur. Buna göre, erkek öğretmenlerin kadın
öğretmenlere göre; 40-49 yaş aralığındaki öğretmenlerin 20-29 ve 30-39 yaş
aralığındaki öğretmenlere göre; benzer şekilde 50-59 yaş aralığındaki
öğretmenlerin de 20-29 ve 30-39 yaş aralığındaki öğretmenlere göre; öğretmen
merkezli ders işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli ders işleyen
öğretmenlere göre bu boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Bu
farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır.

Öğrenciyi
tanıma ve iletişim becerisi boyutunda ise yaş değişkeni anlamlı bir farklılık
oluşturmamaktadır. Bu boyutta, cinsiyet, okul türü ve ders işleme yöntemi
değişkenleri öğretmenler arasında anlamlı farklılıklar oluşturmaktadır. Buna
göre, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre; öğretmen merkezli ders
işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli ders işleyen öğretmenlere göre bu
boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Okul türü değişkeninde ise
ilköğretimde çalışan öğretmenlerin İHO, ortaokul ve Anadolu lisesinde çalışan
öğretmenlere göre daha düşük puan aldıkları saptanmıştır. Puanlar arasındaki bu
farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır.

Araştırma
sonucunda, din dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme boyutu aritmetik
ortalamaları 2,31 (az düzeyde), materyal kullanma boyutu aritmetik ortalamaları
3,71 (oldukça düzeyinde), öğrenciyi tanıma ve iletişim becerisi boyutu
aritmetik ortalamaları 2,38 (az düzeyde) çıkmıştır. Bu sonuçlar, daha önceki
araştırma sonuçlarından epey düşük seviyelerdedir. Bunun sebebi öğretmenlerin
kendi yeterlik algıları ile sınıf içi gözlemlenen performansları arasında fark
olmasıdır. Öğretmen yeterliklerinin daha objektif şekilde tespit edilmesi için
öğrenci, idareci, meslektaş ve veli görüşlerine de müracaat edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Öğretmen Yeterlikleri, Öğrenme-Öğretme Süreci, Materyal Kullanma, Öğrenciyi Tanıma ve İletişim Becerisi

Kaynakça

• Acuner, Hacı Yusuf - Erbaş, Ahmet Akif. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve Diğer Branş Öğretmenlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, sy. 16/1, 2016, s. 147-170.
• Akyürek, Süleyman. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Yeterlilikleri (Kayseri örneği). Kayseri: Laçin Yayınları, 2008.
• ----------. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri.” Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi (ed. Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Arslan). İstanbul: DEM Yayınları, 2011, s. 491-522.
• ----------. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretim Yeterliklerine İlişkin Algılar”. Değerler Eğitimi Dergisi, 10/23, Haziran 2012, s. 7-45.
• Arpacı, Mücahit. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İzmir İli Örneğinde Bir Alan Araştırması) (yüksek lisans tezi, 2004). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Asri, Safinaz. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleki Yeterlikleri (Göller Bölgesi Örneği) (yüksek lisans tezi, 2005). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği)”. C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/1, 2011, s. 5-13.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı (1923-1950). İstanbul: DEM Yayınları, 2016.
• ----------. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyon Yeterlikleri (doktora tezi 1992). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi 2017.
• Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi 2016.
• Cebeci, Suat. İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlilikleri (doktora tezi 1994). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, Recai – Altaş, Nurullah. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlik Düzeyini Belirleyen Faktörler (Ankara Örneği)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIV/2, 2003, s. 173-186.
• ----------. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlik Ölçeği Üzerine Bir Ön Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIII/1, 2002, s. 109-122.
• Durmuş, Beril – Çinko, Murat - Yurtkoru, E. Serra. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları 2016.
• Erbaş, Ahmet Akif. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinden Beklenen Yeterlikler Üzerine Yeni Öğretmen Yetiştirme Modeli Bağlamında Bir Araştırma (yüksek lisans tezi 2015). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ev, Halit. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yöntemler Konusundaki Yeterlilikleri ile İlgili Öğretmen Adaylarının Görüşleri”. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Çalışma Toplantısı I. (haz. Z. Şeyma Arslan) İstanbul: DEM Yayınları, 2004, s. 95–118.
• Fakioğlu Bağcı, Hatice. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Beykoz Örneği) (yüksek lisans tezi 2012). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökçe, Erten. İlköğretim Öğretmenlerinin Yeterlikleri (doktora tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündoğdu, Yusuf Bahri. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenci Başarısını Değerlendirme Yeterlikleri: İstanbul Örneği (doktora tezi 2011). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, Ahmet Melih - Buluç, Bekir. “Sınıf Öğretmenlerinin Teknoloji Kullanımları ve Öz Yeterlilik İnançları Arasındaki İlişki”. TÜBAV Bilim Dergisi, 10/1, 2017, s. 94-113.
• Işıkdoğan, Davut. İlköğretim Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü Mezunu Öğretmenlerin Yeterlikleri (doktora tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, 1994.
• Kars, Yunus Emre. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Kendi Algılarına Dayalı Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Konak İlçesi Örneği) (yüksek lisans tezi 2007). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Değerler Eğitimi Dergisi, 8/19, Haziran 2010, s. 107-149.
• ----------. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri.” Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi (ed. Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Arslan) İstanbul: DEM Yayınları, 2011, s. 523-553.
• ----------. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/2, 2009, s. 131-174.
• MEB, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
• MEB, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara 2006.
• Milli Eğitim Temel Kanunu, Md 43.
• Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Kasım 2006-2590, Ankara.
• Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği) (doktora tezi 2006). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşçı, Cuma. İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Yeterlik Durumu ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Temel Yeterliklere Sahip Olma Düzeyleri (yüksek lisans tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turan, E. Zehra. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Yeterlikleri: Veli Beklentileri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2, 2017, s. 185-204.
• Uçar, Recep. İlköğretim Okulu II. Kademedeki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Kayseri İl Merkezi Örneği) (doktora tezi 2004). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uysal, Bekir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Beden Dilini Kullanma Yeterlilik Düzeyi: Tuzla Örneği (yüksek lisans tezi 2013). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üzümcü, Muzaffer. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yeterlikleri, Sorunları ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma (doktora tezi 2016). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazıcı, Işıl. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İstanbul İli Örneği Üzerinde Bir Alan Araştırması) (yüksek lisans tezi 2004). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zengin, Mahmut. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim Öğretim Yeterlik Algıları”. Sakarya İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/27, 2013/1, s. 2-28.