The Basis and Effects of the Division Between Private and Public Law in Classical Islamic Law

Yıl 2013, Cilt: 45 Sayı: 45, 51 - 66, 26.05.2014

Hasan Hacak

Öz

Abstract: The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western
legal culture and is considered as the basis of the classification of law. When we study whether such a
distinction exists in Islamic law, we discover that it particularly resembles the distinction of the rights
(claims) of God and the rights of man in Hanafi legal doctrine. The rights of man encapsulate some
benefits which are under his exclusive authority. They are related to civil law (muʿamalāt) and some
aspects of penal law, such as the right of retaliation (qisās). On the other hand, the rights of God,
which resemble public law, are the rights not related exclusively to any one person but to the benefit
of all humanity. By means of this distinction between the rights of man and rights of God, Islamic law
is divided into two separate areas similar to the division between (Western) Public and Private law.
Yet these two branches of law differ from one another in certain aspects. We observe that the area of
rights of man (private law) is shaped around the concept of “milk” which is the most significant term
indicating exclusivity on a property. The rights in marriage and retaliation (qisās) are also explained
under the light of this term. Moreover, we can say that fiqh gives a more extensive place and time to
private law, and that the main theories of fiqh are always developed in the field of private law.
Keywords: Private, public, rights of God, Rights of man, Yasa, siyasa, milk, ʿurfī law
İslam Hukukunda, Kamu Hukuku- Özel Hukuku Ayırımının Temelleri ve Bunun Etkisi.
Öz: Batı hukuk kültüründe kendisine yaygın olarak atıf yapılan Kamu Hukuku ve Özel Hukuk
ayrımı, hukuku iki farklı alana ayırmaktadır. Özellikle Hanefi doktrini tarafından geliştirilen Kul
hakkı - Allah hakkı ayırımının İslam hukukunda benzer bir fonksiyonu olduğunu ve bu ayrıma
paralel görülebileceğini söyleyebiliriz. Kul hakkı belirli fertlerin inhisar ve ihtisasları altındaki hakları,
temel olarak da medeni hukuk terimiyle paralel olan “muamelat” alanındaki yetkileri ve kısas
gibi bazı ceza konularını kapsar. Allah hakkı ise belirli kişilerin inhisarı ve ihtisası altında olmayıp
kamunun tamamını ilgilendiren, onların yararını içeren haklardır. Özellikle had cezaları ve diğer
kamusal hususlar ise Allah hakkı alanına girmektedir. İslam hukukçuları fıkhın bu iki alanını bazı
temel kriterler bakımından birbirinden ayırmışlardır. Kul hakkı/Özel hukuk alanının, kulların inhisar
ve ihtisasını belirten en önemli terim olan, “milk” kavramı etrafında şekillendiğini ve nikah
ve kısastaki hakların da bu terim etrafında açıklandığını görürüz. Ayrıca fıkhın özel hukuka çok
daha geniş bir yer ve zaman ayırdığını, fıkhın ana teorilerini hep özel hukuk alanında geliştirdiğini
söyleyebiliriz.
Anahtar Kelimeler: Kamu hukuku, özel hukuk, Allah hakları, kul hakları, örfi hukuk, yasa, Cengiz
Yasası, siyasa.

Anahtar Kelimeler

Kamu hukuku, özel hukuk, Allah hakları, kul hakları, örfi hukuk, yasa, Cengiz Yasası, siyasa.

Kaynakça

• al Bahūtī (2000/1421 A), Deqāiqu uliʾn-nuhā, vol. VI (Beirut: Muassasa al-Risala Nashirun). al-Fīruzābādî (1987), al-Qāmus al-Muhīt (Beirut). al-Laknavî (1986), Kamar al-Akmār, vol. 2 (Istanbul: İhsan Kitabevi). al-Maqrīzī, A. (1854), al-Hitat or al-Mawaʿiz waʾl-iʿtibār bi dhikr al-khitat waʾl-āthār, reprint, vol. 2, (Cairo: Bulaq). al-Rahyabānī (1961), Metālibü uliʾn-nuhā, vol.6 (Damascus) al-Sanhūrī (1998), Masādiru’l-haqq, vol. 1 (Beirut: Manshurat al-Halabī al-Huqūqiyya). al-Sarakhsi (1983), al-Mabsūt, vol. 9 (İstanbul, Çağrı Yayınları). al-Shatibī (1975), al-Muvāfakāt fi usul al-Sharī’a, vol. 2 (Cairo: Abdullah Diraz). al-Zabīdī, A.(1965), Tāc al-Arūs min gawāhir al-qāmūs, vol. 17 (Kuwait: Matbaʿatu Hukūmet). al-Zarkashi, B. (1982), al-Mansūr fiʾl-Kavāid, reprint, vol. 2 (Kuwait: Wazārat al-Awqāf).
• Ali Haydar Efendi, (1330), Durar al-hukkām şerhu Majallati’l-ahkām, vol.4 (Istanbul: Matbaa-i Tevsi’i Tıbaât).
• Ammann, L. (2006), ‘Private and Public in Muslim Civilization’, in Göle, N. and Ammann, L. (eds.), Islam in Public (Istanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları), 77-125.
• Durhan, I. (1999), ‘Osmanlı Hukukunun Yapısı Üzerine Bir Etüd’, in Atatürk Üniversitesi Erzurum Hukuk Fakültesi Dergisi, 3:1, (215-232).
• Emon, A.M. (2006), ‘Huqūq Allāh and Huqūq al-ʿIbād: A Legal Heuristic for a Natural Rights Regime’, in Islamic Law and Society, 13:3, 325-391.
• Hacak, H. (2005 A), ‘Milk’, in Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, vol. 30 (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı), 62-64.
• Hacak, H. (2006 B), ‘Mülkiyet’, in Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, vol. 31 (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı), 543-548.
• Hoexter, M. (1995), ‘Huqūq Allah and Huqūq al-Ibād as Reflected in the Waqf Institution’, in Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 19, 133-156.
• Ibn Abidīn (1985), Radd al-Muhtār alaʿdurr al-muhtār, vol. 4 (Istanbul, Kahraman Yayınevi).
• Ibn al-Amīr (1316), al-Taqrīr waʿl-tahbīr, vol. 2 (Cairo: Bulak).
• Ibn al-Nücaym (1936), Fathu’l-gaffār, vol. 3 (Cairo: al-Bābī al-Halabī).
• Ibn Khamzah al-Fanārī, M. (1289/1872), Fusūl al-Badaʿi, vol.1 (Istanbul: Matbaʿat Shaykh Yahya Afandi).
• İmre, Z. (1976), Medeni Hukuka Giriş (Istanbul: Istanbul Üniversitesi Yayınevi).
• İnalcık, H. (1978), ‘Suleiman the Lawgiver and Ottoman Law’, in İnalcik, H. (ed.), The Ottoman Empire: Conquest, Organization and Economy, Collected Studies (London: Variorum Reprints), 105-138.
• İnalcık, H. (2007), ‘Osmanlı Hukukuna Giriş, Örfî-Sultânî Hukuk ve Fatih’in Kanûnları’, in Arı, B. and Aslantaş, S. (eds.), Adalet Kitabı (Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları), pp.73-103.
• Kadivar, M. (2003), ‘An Introduction to the Public and Private Debate in Islam’, in Social Research, 70:3, 659-680.
• Kamali, M.H. (1993), ‘Fundamental Rights of the Individual; An Analysis of Haqq (rights) in Islamic Law’, in The American Journal of Islamic Social Sciences, 10:3, 340-366.
• Kelsen, H. (1945), General Theory of Law and State, translated by Wedberg, A. (Cambridge, MA: Harvard University Press).
• Köprülü, M. F. (2012), ‘Ortazaman Türk Hukuki Müesseseleri: İslam Amme Hukukundan Ayrı Bir Türk Amme Hukuku Yok mudur?’, in İnalcık, H. et al. (eds.), Adalet Kitabı (Ankara: Ankara: Adalet Başkanlığı Yayınları), pp.39-72.
• Messick, B. (2003), ‘Property and the Private in a Sharīʿa System’, Social Research, 70:3, 711-7
• Osmanağaoğlu, C. (2008), ‘Klasik Dönem Osmanlı Hukukunda Zina Suçu ve Cezası’, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66:1, 109-178.
• Özgüdenli, O.G. (2005), ‘Moğollar’, in Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, vol. 30 (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı), pp. 225-229.
• Özyörük, M. (1959), Hukuka Giriş , (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları). Watson, A. (ed.) (1988), The Digest of Justinian, vol. 1 (Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press).
• Weiss, B. G. (1998), Spirit of Islamic Law (Athens, GA: University of Georgia Press).
• Yılmaz, Z. (2007), Hannah Arendt’te Özel Alan-Kamusal Alan Ayrımı ve Modern Cağda Toplumsal Alan, unpublished Ph.D. thesis (Atatürk Üniversitesi, Erzurum).
• Zubaida, S. (2005), Law And Power In the Islamic World (London: I.B. Tauris).