İslam Hukukuna Göre Gebeliğin Sonlandırılması

Yıl 2013, Cilt: 45 Sayı: 45, 111 - 154, 26.05.2014

İBRAHİM Tüfekçi

Öz

Öz: İnsanlık çok eski tarihten bu yana şu veya bu gerekçe ile gebeliği sonlandırmaya teşebbüs etmiş
ve hâlâ da etmektedir. Şimdiye değin gerek ilahî, gerek beşerî hiçbir hukuk sisteminin canlı olduğu
kabulü ile cenini düşürmenin mubahlığına hükmettiği bilinmemektedir. Bu nedenle bütün hukuk
çevrelerinde ceninin hangi evrede canlı kabul edileceği meselesi önemli bir sorun olarak ortaya
çıkmıştır. Kur’an-ı Kerim ve hadislerde ceninin kasten öldürülmesine temas edilmemiştir. Fıkıh
ilminin oluştuğu dönemde önce ceza hukukunda ceninin kasten veya yanlışlıkla öldürülmesi konuları
ele alınmış, hicretin ilk dört asrından sonra da doğumu önlemek üzere rahimdeki çocuğun belli
bir süre içinde tahliye edilmesinin caiz olup olmadığı tartışılmıştır. Bu amaçla ayetler ve hadisler
eksik tıbbî bilgi sebebiyle bağlamından çıkarılarak yanlış yorumlanmış ve belli bir evreye kadar gebeliğe
son vermenin caiz olduğu söylenmiştir. Ancak haksız olarak nefsin öldürülmesini yasaklayan
ayetler ve eldeki tıbbî veriler, erkek üreme hücresinin kadın üreme hücresi ile birleşmesi anından
itibaren gebeliğe müdahalenin caiz olmadığını söylememizi gerekli kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Gebelik, cenin, kürtaj, İslam hukuku.
According to Islamic Law Termination of Pregnancy.
Abstract: Humanity, since very old times, has attempted to terminate the pregnancy with this
or that reason, and it still attempts to do so. But so far we do not know any legal system -divine
or human- that allows the killing of fetus, which considered alive. Therefore, the problem of ‘in
which stage the fetus will be considered alive’ has emerged as a major debate in all legal circles.
The intentionally killing of fetus has not been mentioned in Qur’an and Hadith. During the formative
period of Fiqh intentional or accidental killing of the fetus discussed in criminal law, after
the first four-century of Hegira we see some discussions on the permissibility of killing the fetus
within certain period for birth control. For this purpose, due to lacking medical information the
verses and hadiths have been misinterpreted and has been said that it is permissible to terminate
the pregnancy up to a certain stage. This article will analyze the permissibility of interference in
pregnancy according to Islamic law.
Keywords: Pregnancy, fetus, abortion, Islamic law.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, cenin, kürtaj, İslam hukuku.

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbuddin Mahmud b. Abdullah el-Huseynî el-Âlûsî, Rûhu’l-meânî fî tefsîri’lKur’ani’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî, Beyrut 1415.
• Askalânî, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut 1379. (Dâru’l-ma‘rife).
• Aynî, Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed el-Aynî (ö.784/1382) , el-Binâye fî şerhi’l-Hidâye, Beyrut 1411/1990, XII, 281. (Dâru’l-fikr).
• Ayşe Aydın Şafak, “Türk Hukukunda Gebeliğin Sonlandırılması”, Güncel hukuk, 2012/7.
• Bâbertî, Ekmelüddin Muhammed b. Mahmud el-Bâbertî (ö. 786/1884), Şerhu’l-Inâye ale’lHidâye, Beyrut ts.
• Ba‘levî, Abdurrahman b. Muhammed Hüseyin b. Ömer Ba‘levî, Buğyetü’l-müsterşidîn, yy., ts. Buhûtî, Mansur b. Yunus b. İdris el-Buhûtî (ö. 1051/1641), Keşşâfu’l-kınâ‘ an metni’l-iknâ‘, Beyrut, 1417/1997. (Âlemü’l-kütüb).
• Bûtî, Muhammed Sa‘îd Ramazan el-Bûtî (ö. 2013), Mes’eletü tahdîdi’n-nesl vikâyeten ve ilâcen, Dımaşk 1988.
• Bursevî, İsmail Hakkı Bursevî, Rûhu’l-beyân, yy., ts. Büceyrimî, Süleyman b. Muhammed b. Ömer el-Büceyrimî (ö.1221/1807), Tuhfetü’l-habîb alâ şerhi’l-Hatîb, Beyrut 1417/1996.
• Cessâs, Ebu Bekir er-Râzî el-Cessâs (ö. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’an, Beyrut 1405.
• Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Cevzî (ö.597/1201), Zâdü’l-mesîr, Beyrut 1404.
• Cürcânî, eş-Şerîf Ali b. Muhammed el-Cürcânî (ö.816/1413), et-Ta‘rîfât, Beyrut 1983.
• Erfîs, Bahmed b. Muhammed Erfis, Merâhilü’l-haml ve’t-tasarrufati’t-tıbbiyye fi’l-cenin beyne’şşeriati’l-islamiyye ve’t-tıbbi’l-muasır, Cezair (Ad Editions) 1421/2000.
• Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Feyyûmî (ö. 770/1368), el-Misbâhu’l-münîr fî ğârîbi’ş-şerhi’l-kebîr, Mısır 1325.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-Gazzâlî ( ö. 505/1111 ), İhyâu ulûmi’d-dîn, Cidde, 1432/2011.
• Ğânim, Ömer b. Muhammed b. İbrahim Ğânim, Ahkâmu’l-cenin fi’l-fıkhi’l-islâmî, Cidde, 2001.
• Hattâb, Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed (ö. 954/1423), Mevâhibü’l-Celîl li Şerh-i Muhtasar-ı Halîl, Beyrut 1416/1995.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer ed-Dimeşkî (ö. 1252/1836), Reddü’l-muhtâr, Beyrut 1421/2000.
• İbnü’l-Arabî, Ebu Bekir Muhammed b. Abdullah İbnü’l-Arabî (ö. 543/1148), Ahkâmu’lKur’an, Kâhire 1394/1974.
• İbn Allân, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Allân b. İbrahim el-Bekrî es-Sıddîk (ö. 1057/ 1647), Delîlü’l-fâlihîn li turuki’r-riyâzisi’s-sâlihîn, Beyrut 1416/1996.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir b. Âşûr, et-Tahrîr ve’t-tenvîr, Beyrut 1420/200.
• İbnü’l- Cevzî (ö. 592/1350), Abdurrahman b. Ali b. Muhammed b. el- Cevzî, Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Beyrut 1404.
• İbnü’l-Cevzî (ö. 592/1350), Abdurrahman b. Ali b. el-Cevzî (ö. 597/1201), Ahkâmu’n-nisâ, Beyrut 1400/1980.
• İbnü’l-Esîr Ebü’s-Sâ‘âdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî (ö. 606/1210), en-Nihâye fî ğâribi’l-hadîs ve’l-eser, Beyrut 1399/1979.
• İbn Hacer, Fethu’l-bârî, Beyrut ts. İbn Hacer, et-Telhîsü’l-habîr fî tahrîci ehâdîsi’r-râfiiyyi’l-kebîr, yy., 1419/1989.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Sa‘îd b. Hazm (ö. 456/1064), el-Muhallâ, yy.ts.
• İbn Hümâm, Kemalüddîn Muhammed b. Abdülvahid el-Hümâm (ö. 861/1457), Fethu’lKadîr, Beyrut ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsüddin Muhammed b. Ebu Bekir Eyyub ez-Zer‘î (ö. 751/1350), Tarîku’l-hicreteyn ve bâbu’s-seâdeteyn, Beyrut ts. .
• İbn Kayyim (ö. 751/1350), er-Ruh, Riyad 1386/1966.
• İbn Kayyim el-Cevziyye (ö. 751/1350), et-Tibyân fî aksâmi’l-Kur’an, yy., ts.
• İbnü’l-Manzûr, Ebü’l-fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükrem İbnü’l-Manzûr (ö. 711/1311), Lisânü’l-arab, Beyrut ts.
• İbn Müflih, Şemsüddin el-Makdisî Ebu Abdullah Muhammed b. Müflih (ö. 884/1479), Kitâbu’l-fürû‘, Beyrut 1405/1985.
• İbn Receb, Zeynüddin Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Şihabuddin (İbn Receb), (ö.790/1388) Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem, Beyrut 1419/1999.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velid Muhamed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed (ö. 595/1119), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, İstanbul 1985.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Kudâme el-Makdisî (ö.620/1223), elMuğnî fî fıkhi’l-imam Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Riyad 1417/1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddin Zeyn b. İbrahim b. Muhammed İbn Nüceym (970/1563), elBahru’r-râik şerhu kenzi’t-dekâik, Kahire 1311.
• İbn Zekeriyyâ, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ (ö. 395/1004), Mu‘cemü mekâyîsi’llüga, yy. 1399/1979.
• Kalyûbî, Şihâbüddîn Ahmed b. Ahmed b. Selâme el-Kalyûbî (ö.1069/1659), Hâşiye alâ Şerhi Celâlüddîn Muhammed b. Ahmed el-Mahallî, Beyrut ts.
• Karâfî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. İdris es-Sanhâcî el-Karâfî (ö.684/1285), Envâru’l-burûk fî envâi’l-fürûk, Beyrut 1418/1998.
• Kardâvî, Yusuf el-Karadâvî, Min hedyi’l-islâm, Fetâvâ muâsıra, Mısır 1413/1993. http://yenisafak.com.tr/yazarlar/HayrettinKaraman/kurtaj-cinayettir-ve-haramdir/32627. Kâsânî, Alâuddîn Ebu Bekr b. Mes‘ud el-Kâsânî, Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘, Beyrut 19
• Keith L. Moore, T.V.N. Persaud, Klinik Yönleriyle İnsan Emriyolojisi, İstanbul 2008.
• Kudât, Şeref Mahmut el-Kudât, “Cenine Ruh Ne zaman Verilir”, (Diyanet Dergisi, XXXVIII, Nisan, Mayıs, Haziran 2002.
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî el-Kurtubî (ö. 671/1273), el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’an, Riyad 1423/2003
• Mecelle, Mecelle-i ahkâm-ı adliyye. Mehmet Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2005.
• Merâğî, Ahmed Mustafa el-Merâğî, Tefsîrü’l-Merâğî, Kahire ts. Merğînânî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebu Bekir b. Abdülcelil er-Reşdânî el-Merğînânî (ö. 593/1197), el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-Mübtedi’, İst. ts.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd el-Mevsılî (ö.683/1284) el-İhtiyâr li ta‘lîli’l-Muhtâr, Beyrut 1426/2005. .
• Mevsû‘a, Vezâretü’l-evkâf ve’ş-şu‘ûnü’l-islâmiyye, el-Mevsû‘atü’l-fıkhıyye, Kuveyt 1404/1983.
• Mustafa Avcı, Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, İstanbul 2004 (Gökkubbe).
• Müzenî, Ebu İbrahim İsmail b. Yahya b. İsmail el-Müzenî (ö. 264/877), el-Muhtasar fi fürû‘ı’ş-şâfi‘ıyye, Beyrut 1419/1998.
• Nev evî, Ebu Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref en-Nevevî, Ravzatu’t-talibîn ve umdetü’lmüftîn, Beyrut 1412/1992.
• Ömer Faruk Harman, “Çocuk Düşürme”, DİA, VIII. Ömer Nasuhi Bilmen, Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı fıkhıyye Kâmusu, İstanbul 1968.
• Râzî, Mefâtîhü’l-ğayb, Beyrut ts. Remlî, Şemsüddin Muhammed b. Ebü’l-Abbas Ahmed b. Hamza b. Şihabüddin er-Remlî (ö. 1004/1596), Nihâyetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-Minhâc, Kahire 1389/1969.
• Serahsî, Şemsüddin Ebu Bekir Muhammed b. Ebu Sehl es-Serahsî (ö. 483/1090), el-Usûl, Beyrut 1414/1993. ---------, el-Mebsût, İstanubl 1983.
• Seyyid Kutub, Fî zilâli’l-Kur’an, Kahire, ts. Sübkî, Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Muhammed Abdullatif es-Sübkî, el-Muhtâr min Sıhâhi’l-lüga, Kahire 1353/1934.
• Süyûtî, Abdurrahman b. Ebu Bekir es-Süyûtî (ö. 911/1505), el-Eşbâh ve’n-nazâir, Beyrut 140
• Sulhi Dönmezer, “Çocuk Düşürme ve Düşürtmenin Dünü ve Bugünü”, İst. Hukuk Fak. Mecmuası, 1984/ I-IV, 3-11.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed eş-Şevkânî (ö. 1250/1834), Fethu’l-kadîr el-Câmi‘ beyne fenneyi’r-rivâyeti ve’t-dirâyeti min ilmi’t-tefsîr, Kahire 1383/1964.
• Şeltut, Mahmut Şeltuk, el-Fetâvâ, Kahire 1403/1983.
• Şeybânî, Abdülkadir b. Ömer eş-Şeybânî (İbn Ebî Tağlib) (ö. 1135/1723), Neylü’l-meârib şerhu Delîli’t-tâlib, Kuveyt 1403/1983.
• Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. El-Hatîb eş-Şerbînî (ö. 977/1570), Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti me‘ânî elfâzi’l-Minhâc, Beyrut 1418/1997.
• Taberî, Ebu Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî (ö. 310/923), Câmi‘u’l-beyân an te’vîl-i âyi’l-Kur’an, Riyad 1424/2003.
• Tantâvî, Ali et-Tantâvî, Fetâvâ, Cidde1407/1987.
• Ûdeh, Abdülkadir Ûdeh (ö. 1954), et-Teşrî‘u’l-cinâiyyi’l-islâmî, Beyrut ts.
• Uleyş, Muhammed Uleyş (ö. 1299/1882), Menhu’l-Celîl Şerhun alâ Muhtasar-ı Sidi Halîl, Beyrut 1409/1989.
• Vezâretü’l-evkâf ve’ş-şuûni’l-islâmiyye (Küveyt), el-Mesvûatu’l-fıkhıyye, Kuveyt, 1989.
• Yeşim Işıl Ülman, “Yaşamın Başlangıcı İle İlgili Tıp Etiği Sorunları”, Güncel hukuk, 2 (50) 200 Zeydân, Abdülkerim Zeydan, el-Mufassal fî ahkâmi’l-mer’e, Beyrut 1413/1993.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî (ö.538/1144), el-Keşşâf, Riyad , 1998
• Zühaylî, Vehbe Zühaylî, el-Fıkhu’l-islâmiyyü ve edilletühu, Dımeşk, 1405/1985.
• Zeyla‘î, Fahuruddin Osman b. Ali ez-Zeyla‘î (ö.743/1342), Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’tdekâik, Bolak 1313.
• Yusuf Şevki Yavuz, “Ruh” DİA, XXXV. Zekiyyüddin Şa‘bân, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-fıkh), Ankara 2009.