Şia Hadis Tarihi Adlı Kitabın Muhteva ve Metot Analizi

Yıl 2019, Cilt: 57 Sayı: 57, 85 - 101, 31.12.2019

Ayşe Nur Duman

https://doi.org/10.15370/maruifd.679464

Öz

Türkiye’de çoğunlukla İslâm Mezhepleri Tarihi’ndeki akademik çalışmalarda ele alınan Şîa, son yıllarda Hadis alanında da bazı çalışmalara konu olmaktadır. Şîa’nın hadis ve isnâd anlayışını, ricâl ilmini, metin tenkidini ele alan mevcut literatüre yakın zamanda Yusuf Suiçmez’in Şia Hadis Tarihi -Hz. Muhammed’in Söz ile Fiillerinin Şii İmamlara Nispeti- başlıklı eseri de eklenmiştir. Bir giriş ve üç bölümden oluşan eserin Giriş bölümünde Suiçmez konunun önemi, amacı, metodu, planı, kaynakları ve çalışmanın zorluklarından bahseder. Birinci Bölüm’de müellif konunun kavramsal çerçevesini çizmeye çalışır, ayrıca ref‘, vakf ve kat‘ın tespitindeki metot sorununu ele alır. Yazar İkinci Bölüm’de ref‘, vakf ve kat‘ problemlerinin doğuşu ve gelişimini inceler. Kitabın son bölümü ise Ehl-i sünnet ve Şîa’nın hadis kaynaklarındaki ortak rivayetlerine tahsis edilmiştir.
Yusuf Suiçmez’in mezkûr konuları incelediği Şîa Hadis Tarihi kitabının muhteva ve metoduyla ilgili dikkat çeken ve üzerinde durulması gereken bazı hususlar vardır. Bu çalışmada, eserin muhtevasındaki birtakım eksikliklere işaret edilip yazarın bilhassa Üçüncü Bölüm’de ele aldığı Sünnî ve Şiî hadis eserlerinde yer alan müşterek rivayetleri değerlendirirken uyguladığı metot tartışılacaktır. Ardından Şîa ve hadis konulu çalışmalarda dikkat edilmesi gereken ancak müellif tarafından ihmal edildiği görülen birtakım eksikliklere temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şia, hadis

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned (nşr. Şu‘ayb el-Arnaût – Âdil Mürşid). I-L, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• el-Amîdî, Sâmir Hâşim Habîb. eş-Şeyh el-Küleynî el-Bağdâdî ve kitâbühü’l-Kâfî. Kum: Mektebetü’l-A‘lemi’l-İslâmî, 1414.
• el-Âmilî, Hüseyin b. Abdüssamed. Vüsûlü’l-ahyâr ilâ usûli’l-ahbâr (nşr. Ca‘fer el-Mücâhidî – Atâullah er-Resûlî). Bağdat: Dâru’l-Kütübi’l-Vataniyye, 1436/2015.
• Aslan, Muhammet İkbal. “Şia Hadis Tarihi Adlı Eser Üzerine.” Darulfunun İlahiyat, 2019, XXX, sy. 1, s. 263-276.
• Brown, Jonathan. “Şîa’da Hadis.” Şîa’nın Hadis Anlayışı Üzerine Bazı İncelemeler (der. ve trc. M. Macit Karagözoğlu – M. Enes Topgül). İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• el-Gaffâr, Abdürresûl Abdülhasan. el-Küleynî ve’l-Kâfî. Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1416/2005.
• el-Hûî, Ebü’l-Kâsım el-Mûsevî. Mu‘cemü ricâli’l-hadîs ve tafsîlü tabakâti’r-ruvât. I-XIV, Necef: Müessesetü’l-İmâm el-Hûî el-İslâmî, ts.
• el-Humeydî, Ebû Bekir Abdullah b. ez-Zübeyr el-Kureşî. Müsnedü’l-Humeydî (nşr. Hüseyin Selîm Esed). I-II, Suriye: Dâru’s-Sekâ, 1996.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân (nşr. Şu‘ayb el-Arnaût). I-XVIII, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1988.
• Kuzudişli, Bekir. Şîa ve Hadis -Başlangıcından Kütüb-i Erbaa’ya Hadis Rivayeti ve İsnad-. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
• ----------. “Sunnī-Shī‘ī Interaction in the Early Period -The Transition of The Chains of Ahl-al Sunna to Shī‘a-.” Ilahiyat Studies: A Journal on Islamic and Religious Studies, 2015, VI, sy. 1, s. 7-45.
• ----------. “Şîa’da Rivayet Olgusunu Şekillendiren Temel Unsurlar.” Din Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2018, XVIII, sy. 1, s. 59-92.
• ----------. “Küleynî’nin el-Kâfî’sinde Ravza Bölümü ve Etrafındaki Tartışmalar.” İslâm Araştırmaları Dergisi, 2018, sy. 39, s. 149-157.
• el-Küleynî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kûb b. İshak er-Râzî, el-Kâfî (nşr. Ali Ekber el-Gaffârî). I-VIII, Tahran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1388.
• el-Mâmekânî, Abdullah. Mikbâsü’l-hidâye fî ilmi’d-dirâye (nşr. Muhammed Rıza el-Mâmekânî). I-II, Kum: Menşûrât-i Delil-i Mâ, 1428/2007.
• el-Meclisî, Bihâru’l-envâri’l-câmi‘a li-düreri ahbâri’l-eimmeti’l-athâr. I-CX, Beyrut: Müessesetü’l-Vefâ, 1403/1983.
• Öz, Mustafa. “Sefir.” DİA. XXXVI, 304.
• es-Saffâr, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasan b. Ferrûh. Besâiru’d-derecât. Beyrut: Şebeketü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 1431/2010.
• Suiçmez, Yusuf. Sahabe ve Tabiin Sözlerinin Hz. Peygamber’e Nispeti. Ankara: Otto, 2015.
• ----------. Şia Hadis Tarihi -Hz. Peygamber’in Söz ile Fiillerinin Şii İmamlara Nispeti-. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2018.
• Şehîd-i Sânî, Zeynüddîn b. Ali b. Ahmed el-Cüba‘î el-Âmilî, er-Ri‘âye fî ilmi’d-dirâye (nşr. Abdülhüseyin Muhammed Ali Bakkâl). Kum: Mektebetü Âyetullahi’l-Uzmâ el-Mar‘aşî, 1390/2012.
• Şeyh es-Sadûk, Muhammed b. Ali b. el-Hüseyin b. Bâbeveyh el-Kummî. Kemâlü’d-dîn ve temâmü’n-ni‘me (nşr. Ali Ekber el-Gaffârî). Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1429.
• Topgül, Muhammed Enes. Erken Dönem Şiî Ricâl İlmi (Keşşî Örneği). İstanbul: İFAV, 2015.
• ----------. “Türkiye’deki Şiî Hadis Çalışmalarının Seyri.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2013, XI, sy. 21, s. 233-266.
• ----------. “Erken Dönem Hadis Çalışmalarında Şiîlik İthamları -Hadis Tarihi Çerçevesinde Bir İnceleme-.” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018, sy. 55, s. 45-83.