Arjan Post, The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsiṭī (d. 711/1311), Leiden: BRILL, 2020, 321 sayfa.

Yıl 2023, Cilt: 64 Sayı: 64, 137 - 143, 30.06.2023

Zeyneb Nur Kızılkaya

Öz

İbn Teymiyye’nin (ö. 728/1328) tasavvufa yönelik tavrı tartışılagelen bir konu olmuş, çağdaşı sûfîlerin doktrin ve pratiklerine, onların İbnü’l-Arabî gibi tartışma konusu olmuş seleflerine karşı mesafeli-çekişmeli tutumuna rağmen tasavvufu tamamen reddetmediği konusunda genel kabule varılmıştır. İbn Teymiyye çevresinin tasavvuf ile ilişkisine dair literatüre yapılan son katkılardan biri de Arjan Post’un çalışması The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsitī (d. 711/1311)’dir. Post bu çalışmayı İbn Teymiyye’nin ehl-i hadis halkasının sûfî şeyhi kabul edilen İmâdüddîn el-Vâsıtî’nin otobiyografik metni üzerine inşa eder. Muhakkiki tarafından “Rihletü’l-imâm İbn-i Şeyhu’l-Hazzâmiyyîn mine’t-tasavvufi’l-munharif ilâ tasavvufi ehli’l-hadis ve’l-eser” (İmam İbn-i Şeyhu’l-Hazzâmiyyîn’in [Vâsıtî] sapkın tasavvuftan ehl-i hadis’in tasavvufuna yolculuğu) ismiyle başlıklandırılan bu metin Vâsıtî’nin doğru yolu bulma serüveninde karşılaştığı ve sapkınlıkla suçlayarak ayrıldığı çeşitli sûfî gruplardan kurtarılmış fırka addettiği İbn Teymiyye çevresine yönelişini anlatır. Post bu metni izleyerek 8/13. yüzyılda Irak’ta Rifâiyye, Bağdat sûfîleri, Vâsıtî’nin İskenderi’de bir süre müntesibi olduğu Şâzeliyye ve Kahire’de vahdet-i vücud öğretilerini reddettiği Ekberiyye’nin tasavvufi doktrin ve uygulamaları hakkında bilgi verir. Vâsıtî’nin son menzili olan Şam’daki ehl-i hadis çevresinin tasavvufa olan tutumlarını detaylandırır. Post, ayrıca, Vâsıtî’nin tasavvufa alternatif olarak formüle ettiği Sülûk/ehl-i hadis tasavvufunu inceler ve bahsedilen grupların bu öğretiler üzerindeki etkilerini tespit eder. Post, normatiflik kavramını da irdeleyerek bu kavramın sabit bir nosyon olmadığını, yerel bağlamına göre değişebileceğini savunur. Böylece, geleneksel normatif tasavvuf anlayışına meydan okuyarak, Vâsıtî’nin formüle ettiği ehl-i hadis tasavvufunun yerel bağlamında normatifliğini ve onun İbn Teymiyye çevresi için sufi şeyh olarak kabul edileceğini öne sürer. Bu yazıda Post’un çalışması Vâsıtî’nin dini/mistik görüşlerinin tasavvuftaki yeri ve kendisine atfedilen tasavvufi kimliğin değeri tartışılarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, ehl-i hadis, İmâdüddîn el-Vâsıtî, İbn Teymiyye

Arjan Post, The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsiṭī (d. 711/1311), Leiden: BRILL, 2020, 321 pages.

Öz

Ibn Taymiyya’s (d. 728/1328) stance on Sufism has been a controversial issue. Despite his distant-critical stance towards the Sufis of his time, their doctrines, practices, and disputed predecessors, such as Ibn al-Arabī, it is agreed that he did not completely reject Sufism. Arjan Post’s work, The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsiṭī (d. 711/1311), offers a recent exploration of Sufism within Ibn Taymiyya’s circle (the traditionalists). Post’s study is based on an autobiographical text written by ʿImād al-Dīn al-Wāsitī, titled "Riḥlat al-Imām Ibn Shaykh al-Hazzāmiyyīn (al-Wāsitī) min al-taṣawwuf al-munḥarif ilā taṣawwuf ahl al-ḥadīth wa-al-athar" (The Journey of Imam Ibn Shaykh al-Hazzāmiyyīn [al-Wāsiṭī] from deviant Sufism to the Sufism of the traditionalists) by its editor. It chronicles al-Wāsitī’s quest for the authentic path, detailing various Sufi groups he deemed deviant, and Ibn Taymiyya’s circle he referred to as the “saved sect”. Following this text, Post examines the 8th/13th century Sufism among the Iraqi Rifāʿīs, the Baghdadi Sufis, the Alexandrian Shādhilīs, and the Akbarians in Cairo, alongside the place of Sufism within the Damascene traditionalists. Subsequently, he analyzes al-Wāsitī’s al-Sulūk (traditionalist Sufism) tracing the influences of these groups on his teachings. Additionally, Post reassesses the concept of normativity, asserting its contextual nature. He argues that al-Wāsitī's al-Sulūk represents a normative form of Sufism within its specific context, positioning him as a Sufi shaykh, and challenging the traditional notion of normative Sufism. In this review, we will examine Post’s study, focusing on the place of al-Wāsitī's al-Sulūk within Sufism as well as the Sufi identity attributed to him.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Traditionalism, Ahl al-Hadith, Imad al-Din Al-Wasiti, Ibn Taymiyya

Kaynakça

• Arjan Post, The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsiṭī (d. 711/1311), Leiden: BRILL, 2020, 321 sayfa.