İKTİSADİ GELİŞME FARKLILIKLARININ DEVLET VE BİREY DÜZEYİNDE ANALİZİ: İNGİLTERE VE OSMANLI DEVLETİ ÖRNEKLERİ

Yıl 2017, , 31 - 48, 07.02.2017

Hüseyin Zengin

https://doi.org/10.14783/maruoneri.v12i27581.290483

Öz

Bu çalışma, Sanayi Devrimi olgusunu devlet ve birey düzeyinde Osmanlı
Devleti ve İngiltere karşılaştırması yaparak ele almaktadır. Karşılaştırma
çalışmanın İslam tasavvufunu da içermesi sebebiyle 11. yüzyıla dek
uzanmaktadır. Üzerinde durduğumuz merkantilizm, iktisadi zihniyet, tasavvuf ve
ekonomi, provizyonizm, sermaye birikimi gibi kavramlar iki ülkenin ekonomik
olarak farklılaşmasını açıklamak için kullanılmıştır. Osmanlı Devleti’nde neden
Sanayi Devrimi gibi bir ekonomik atılım gerçekleşmediği sorusunu esas
itibariyle sermaye birikiminin belli başlı bazı sebeplerle oluşamaması ve sahip
olunan tasavvufi iktisadi zihniyetin ve iktisat-dışı insan tipolojisinin Sanayi
Devrimi için gerekli ticari ve finansal yetkinliği besleyememesi bağlamında,
değişkenlerimizi devlet ve birey düzeyinde temellendirerek cevaplamaya çalıştık.
Diğer bir deyişle, birey ve devlet kalkınma için birbirini etkileyen ve
dönüştürebilen iki değişken olarak ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sanayileşme, Provizyonizm, Sermaye Birikimi, Tasavvuf

Kaynakça

• Deane, P. (1994). İlk Sanayi İnkılabı. Türk Tarih Kurumu. Ankara, ss. 1, 46-47, 32, 34
• Przeworski, A. & Limongi, F. (1997). Modernization: Theories and Facts. World Politics, 49 (2), ss. 158
• Rostow, W.W. Sanayi Devrimi Nasıl Başladı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, ss. 258, 261
• İnalcık, H. (1969). Capital in the Ottoman Empire. The Journal of Economic History, ss. 97, 135
• İnalcık, H. (1987). The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire. MIT Press. Indiana, ss. 137, 138
• Smith, A. (1776). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, s. 153
• de Long, J. B. & Shleifer, A. (1993). Princes and Merchants: European City Growth before the Industrial Revolution. Journal of Law and Economics, 36, s. 672
• Baron de M. (2001). The Spirit of Laws. Batoche Books. Kitchener, s. 349
• Galbraith, J. K. (1987). İktisat Tarihi. Dost Kitabevi. Ankara, ss. 42, 62
• Spruyt, H. (2007). War, Trade, and State Formation. The Oxford Handbook of Comparative Politics içinde, yazan Charles Boix ve Susan C. Stokes, 211-235. Oxford University Press. New York, s. 216
• Kindleberger, C. P. (1975). Commercial Expansion and the Industrial Revolution. MIT Working Paper Series, 154, s.13
• Şenel, A. (2011). Siyasal Düşünceler Tarihi. Bilim ve Sanat. Ankara, ss. 279, 276
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi. Ötüken. İstanbul, ss. 46, 91-95, 48, 70
• Merriman, J. (1996). A History of Modern Europe. W.W. Norton & Company. New York, ss. 697
• Pamuk, Ş. & Özmucur, S. (2002). Real Wages and Standars of Living in the Ottoman Empire 1489-1914. The Journal of Economic History, 62 (2), ss.316
• Pamuk, Ş. (1995). 19. Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti. Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara, ss.18
• Buluş, A. (2015). Türk İktisat Politikalarının Tarihi Temelleri. Çizgi. Konya, ss.33, 30
• Küçükkalay, M. Endüstri Devrimi ve Ekonomik Sonuçlarının Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, ss.56
• Rostow, W.W. The Stages of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto. Cambridge University Press, ss.4-16
• Clark, G. (1993). Agricultural and the Industrial Revolution, 1750-1850. The British Agricultural Revolution: An Economic Perspective içinde, yazan J. Mokyr, Boulder
• Allen, R. C. (1999). Tracking the Agricultural Revolution in England. The Economic History Review, 52 (2)
• Overton, M. (1996). Re-Establishing the Agricultural Revolution. Agricultural History Review
• Divitçioğlu, S. (2015). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu. Alfa. İstanbul, ss.70, 105, 83
• Avcıoğlu, D. (2016) Türkiye'nin Düzeni - Dün, Bugün, Yarın. Kırmızı Kedi Yayınevi. İstanbul, ss.33, 36
• Tabakoğlu, A. Öşür. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı. İstanbul
• Coşar, N. (1996). Aşar Vergisinin Kaldırılma Nedenleri. Toplumsal Tarih, ss.21, 23, 26
• Gimpel, J. (2004). Ortaçağda Endüstri Devrimi. TÜBİTAK. Ankara, ss.29
• Ülgener, S. F. (1981). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. Der Yayınları. İstanbul, ss.51-99, 80-88
• Comte, A. (2012). İslamiyet ve Pozitivizm. Dergah Yayınları. İstanbul, ss.27
• Thompson, E.P. (1993). Customs in Common. Penguin Books. New York, 1993, ss.9
• Bergen, L. (2014). Kent-İslâm ve Kapitalizm. Doğu Kitabevi. İstanbul, ss.137
• Weber, M. (1997). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Hil. İstanbul, ss.43
• Kuran, T. (2004). Why the Middle East is Economically Underdeveloped: Historical Mechanism of Institutional Stagnation, Journal of Economic Perspectives, ss.74
• Dumrul, C. & Dumrul, Y. (2014). Osmanlı İmparatorluğu'nun Kapitalist Paternde Sanayileşememesinin Önündeki Engeller Üzerine Bir İnceleme. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, ss.156
• Mardin, Ş. (1997). Makaleler 2 - Siyasal ve Sosyal Bilimler. İletişim. İstanbul, ss.57
• Bozarslan, H. (2015). Türkiye Tarihi - İmparatorluktan Günümüze. İletişim. İstanbul., ss.92