POLİTİK YETİNİN ÖRGÜTSEL SAPMA DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE MERİTOKRASİNİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 54, 555 - 585, 30.07.2020

Tolga Anıl Topdemir Ayla Zehra Öncer

Öz

Çalışma yaşamı artık bireylerin sadece işlerini en iyi şekilde yaparak kalıcı olabilmelerinden öte bir yapıya dönüşmüştür. Aşırı rekabetin her türlü etkilerine karşı kendilerini korumak ve çalıştıkları şirketlerde değer yaratmak isteyen bireyler, görevlerini en iyi şekilde yerine getirmelerinin yanı sıra bu süreçte farklı sosyal yetkinliklerini de göstermek zorundadırlar. Bireylerin sahip oldukları sosyal beceriler, işletmelerde karşılaşılan davranışsal süreçlerin ürettiği sorunların giderilmesinde birçok açıdan büyük öneme sahiptir. Bu araştırmanın amacı; çalışanların politik yeti düzeylerinin, işletmelerde üretkenlik karşıtlığından saldırganlığa kadar uzanan örgütsel sapma davranışları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın verileri İstanbul ilinde, basit rastlantısal örnekleme tekniğiyle birlikte yüz yüze anket yöntemi uygulanarak elde edilmiştir. Analizler, katılımcılardan dönüşü sağlanan 412 adet anket formu üzerinden, IBM SPSS 20.0 istatistik programı kullanılarak yapılmıştır. Bu analizler neticesinde özellikle; katılımcıların sosyal yetkinlik (politik yetinin boyutu) seviyeleri arttıkça; kişisel ve görevden sapma davranışlarını (örgütsel sapmanın boyutları) daha az sergiledikleri tespit edilmiştir. Ek olarak meritokrasi algısının, politik yetinin örgütsel sapma davranışı üzerindeki etkisinde düzenleyici bir role sahip olduğu da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Politik Yeti, Meritokrasi, Örgütsel Sapma Davranışı, Sosyal Beceri, Samimiyet

THE ROLE OF MERITOCRACY IN THE EFFECT OF POLITICAL SKILL ON ORGANIZATIONAL DEVIANCE BEHAVIOUR

Öz

Working life has now become a structure that is more than just permanent by doing their jobs in the best way. Individuals who want to protect themselves against the effects of extreme competition and create value in the companies they work for, they also have to demonstrate their different social competencies in this process besides performing their duties in the best way. The social skills that individuals possess are of great importance in addressing the problems posed by behavioral processes in organizations. The aim of this study is to examine the impact of employee political skill levels and perceptions of meritocracy on organizational deviance behavior that range from productivity antagonism to aggression in organizations and are covered in a wide range of topics. The data of the study was obtained by applying a face-to-face survey method together with a simple random sampling technique in Istanbul. The analyses were conducted using the IBM SPSS 20.0 statistical program over 412 survey forms that were returned from the participants. As a result of these analyses, it was found that participants exhibited less personal and deviant behaviors (dimensions of organizational deviance behavior) as their levels of social competence (dimensions of political competence) increased. In addition, it has also been observed that meritocracy has a regulatory role in the impact of political skill on organizational deviation.

Anahtar Kelimeler

Political Skill, Meritocracy,, Organizational Deviance Behaviour,, Social Skills, Sincerity.

Kaynakça

• Ahearn, K. K., Ferris, G. R., Hochwarter, W. A., Douglas, C. & Ammeter, A. P. (2004). Leader political skill and team performance. Journal of Management, 30(3), 309-327.
• Akal, C. B. (Haz.). (2012). Machiavelli, Makyavelizm ve Modernite. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Akan, D. & Zengin, M. (2018). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güven algıları arasındaki ilişki. Route Educational and Social Science Journal, 5(5), 334-345.
• Akçakanat, T. & Uzunbacak, H. H. (2017). Proaktif kişiliğin politik beceri üzerine etkisi. Business and Management Studies: An International Journal, 5(3), 786-807.
• Akçay, C. & Çoruk, A. (2012). Çalışma yaşamında duygular ve yönetimi: Kavramsal bir inceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 3-25.
• Akçin, K. (2019). Kronizm, örgütsel sapma davranışını tetikler mi? Bir yerel yönetim çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 1330-1345.
• Alga, E. & Özdemir, M. (2018). Özel sektör örgütlerinde politik beceri ile izlenim yönetimi ilişkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 309-329.
• Alvarado, L. A. (2010). Dispelling the meritocracy myth: Lessons for higher education and student affairs educators. The Vermont Connection, 31(2), 10-20.
• Appelbaum, S. H. & Roy-Girard, D. (2007). Toxins in the workplace: Effect on organizations and employees. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 7(1), 17-28.
• Atay, S. (2009). Politik yeti envanterinin Türkiye’de test edilmesi. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 40. Oturum. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İşletme Bölümü, 891-896.
• Atay, S. (2010). Geliştirilebilir yönetim becerisi: Teorik ve ampirik yönleriyle “politik yeti”. Amme İdaresi Dergisi, 43(2), 65-80.
• Aydın, N. (2012). Weberyen bürokraside liyakat ve Türk kamu bürokrasisinden bir kesit: “Siyasetin bürokrasi ironisi”. Sayıştay Dergisi, 85, 51-67.
• Aytaç, Ö. (2004). Örgütler: Sosyolojik bir perspektif. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 189-217.
• Baron, R. A. & Neuman, J. H. (1996). Workplace violence and workplace aggression: Evidence on their relative frequency and potential causes. Aggressive Behavior, 22, 161-173.
• Bayın, G. & Yeşilaydın, G. T. (2014). Hemşirelerde örgütsel sapma davranışının analizi: Bir üniversite hastanesi örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 81-107.
• Bennett, R. J. & Robinson, S. L. (2000). Development of a measure of workplace deviance. Journal of Applied Psychology, 85(3), 349-360.
• Blass, F. R., Brouer, R. L., Perrewé, P. L. & Ferris, G. R. (2007). Politics understanding and networking ability as a function of mentoring. Journal of Leadership & Organizational Studies, 14(2), 93-105.
• Blickle, G., Schneider, P. B., Liu, Y. & Ferris, G. R. (2011). A predictive investigation of reputation as mediator of the political-skill/career-success relationship. Journal of Applied Social Psychology, 41(12), 3026-3048.
• Büyüköztürk, Ş., E. K. Çakmak, Ö. E. Akgün, Ş. Karadeniz & F. Demirel. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalışkur, A. (2016). Örgütlerde güç olgusu gücün kullanımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 29-48.
• Carnegie, D. (1993). Dost Kazanma ve İnsanları Etkileme Sanatı. (Uzunali, N. Çev.), İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Castilla, E. J. & Benard, S. (2010). The paradox of meritocracy in organizations. Administrative Science Quarterly, 55(4), 543-576.
• Çetin, C. (2014). Temel İşletmeciliğe Giriş (4. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Daniels, N. (1978). Merit and meritocracy. Philosophy and Public Affairs, 7(3), 206-223.
• Davey, L. M., Bobocel, D. R., Hing, L. S. S. & Zanna, M. P. (1999). Preference for the merit principle scale: An individual difference measure of distributive justice preferences. Social Justice Research, 12(3), 223-240.
• Demir, M. & Tütüncü, Ö. (2010). Ağırlama işletmelerinde örgütsel sapma ile işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 64-74.
• Demircan, N. & Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kuramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 139-150.
• DiMaggio, P. J. & Powell, W. W. (1983). The iron cage revisited: Institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields. American Sociological Review, 48(2), 147-160.
• Dirik, D. (2018). Politik olarak yetenekliler işinde daha mı mutlu? Cinsiyet açısından bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 25-43.
• Douglas, C. & Ammeter, A. P. (2004). An examination of leader political skill and its effect on ratings of leader effectiveness. The Leadership Quarterly, 15(4), 537-550.
• Dunlop, P. D. & Lee, K. (2004). Workplace deviance, organizational citizenship behavior, and business unit performance: The bad apples do spoil the whole barrel. Journal of Organizational Behavior, 25(1), 67-80.
• Dursun, O. O., Donmez, O. & Akbulut, Y. (2018). Predictors of cyberloafing among preservice information technology teachers. Contemporary Educational Technology, 9(1), 22-41.
• Erdinç, Z. (1999). Küreselleşmenin istihdama etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 111-120.
• Eroğlu, E. & Özkan, G. (2009). “Örgüt kültürü” ve “iletişim doyumu” ile bireysel özellikler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Bir uygulama örneği. Selçuk İletişim, 5(4), 50-61.
• Eryılmaz, İ., Dirik, D. & Gülova, A. A. (2017). İş tatmininin belirleyicisi olarak lider-üye etkileşimi ve politik yetinin düzenleyici rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. Ulusal İşletmecilik Kongresi Özel Sayısı, 167-182.
• Ferris, G. R., Perrewé, P. L., Anthony, W. P. & Gilmore, D. C. (2000). Political skill at work. Organizational Dynamics, 28(4), 25-37.
• Ferris, G. R., S. L. Davidson, P. L. Perrewé & S. Atay. (2010). İş Yaşamında Politik Yeti: İş Verimliliğine Etkisi. İstanbul: Namar Yayınları.
• Ferris, G. R., Treadway, D. C., Kolodinsky, R. W., Hochwarter, W. A., Kacmar, C. J., Douglas, C. & Frink, D. D. (2005). Development and validation of the political skill inventory. Journal of Management, 31(1), 126-152.
• Fettahlıoğlu, Ö. O. & Demir, S. (2014). İşletme yönetiminde yönetsel pandora: Meritokrasi ve yetenek yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 175-186.
• Gallagher, V. C., Porter, T. H. & Gallagher, K. P. (2020). Sustainability change agents: Leveraging political skill and reputation. Journal of Organizational Change Management, 33(1), 181-195.
• Gençoğlu, A. Y. (2012). Kapitalizmin temel nitelikleri açısından emeğin konumu. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(1), 98-116.
• Griffin, R. W. & Lopez, Y. P. (2005). “Bad behavior” in organizations: A review and typology for future research. Journal of Management, 31(6), 988-1005.
• Gruys, M. L. & Sackett, P. R. (2003). Investigating the dimensionality of counterproductive work behavior. International Journal of Selection and Assessment, 11(1), 30-42.
• Gürer, A. & Deniz, N. (2017). Algılanan örgütsel kronizmin çalışan sessizliği üzerindeki etkisinde kişiliğin düzenleyici rolü. The Journal of Academic Social Sciences Studies, 59, 475-500.
• Heckert, D. A. & Ünlü, O. (2013). Pozitif sapma davranışı: Yeni bir tanım arayışı. 1. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı. Sakarya: Sakarya Üniversitesi İşletme Fakültesi, 149-152.
• Hermanowicz, J. C. (2013). The culture of mediocrity. Minerva, 51(3), 363-387. Hollinger, R. C. & Clark, J. P. (1982). Formal and informal social controls of employee deviance. The Sociological Quarterly, 23(3), 333-343.
• Isler, T., Bir, Y. & Koc, M. (2018). Analyzing woman executives’ political skills according to the age factor. 4th Global Business Research Congress (GBRC-2018). Istanbul: Istanbul Technical University, 198-203.
• İyigün, N. Ö. & Çetin, C. (2012). Psikolojik kontratın örgütsel sapma üzerindeki etkisi ve ilaç sektöründe bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(37), 15-29.
• Jackson, M. (2007). How far merit selection? Social stratification and the labour market. The British Journal of Sociology, 58(3), 367-390.
• Kaplan, D. M. (2008). Political choices: The role of political skill in occupational choice. Career Development International, 13(1), 46-55.
• Karademir, M. & Karademir, A. C. (2015). Political behavior and Mintzberg’s political games: Example of organized criminal ınstitutions with Godfather film analysis. European Scientific Journal, 11(14), 1-22.
• Karagöz, Y. (2015). SPSS 22 Uygulamalı Biyoistatistik: Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği ve Sağlık Bilimleri İçin (2. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler (30. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kelloway, E. K., Francis, L., Prosser, M. & Cameron, J. E. (2010). Counterproductive work behavior as protest. Human Resource Management Review, 20(1), 18-25.
• Kızanlıklı, M. M., Koç, H. & Kılıçlar, A. (2016). Örgütsel güç ve gücün kaynakları üzerine kavramsal bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 488-504.
• Klotz, A. C. & Buckley, M. R. (2013). A Historical perspective of counterproductive work behavior targeting the organization. Journal of Management History, 19(1), 114-132.
• Köse, S. G. & Aksu, A. (2013). Okullar için örgütsel sapma ölçeği. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(3), 375-389.
• Lawrence, T. B. & Robinson, S. L. (2007). Ain’t misbehavin: Workplace deviance as organizational resistance. Journal of Management, 33(3), 378-394.
• Littler, J. (2018). Against Meritocracy: Culture, Power and Myths of Mobility (1st. Published), New York: Routledge.
• Litzky, B. E., Eddleston, K. A. & Kidder, D. L. (2006). The Good, the bad, and the misguided: How managers inadvertently encourage deviant behaviors. Academy of Management Perspectives, 20(1), 91-103.
• Markova, G. & Folger, R. (2012). Every cloud has a silver lining: Positive effects of deviant coworkers. The Journal of Social Psychology, 152(5), 586-612.
• Munyon, T. P., Summers, J. K., Thompson, K. M. & Ferris, G. R. (2013). Political skill and work outcomes: A theoretical extension, meta-analytic ınvestigation, and agenda for the future. Personnel Psychology, 68(1), 1-42.
• O’Leary-Kelly, A. M., Griffin, R. W. & Glew, D. J. (1996). Organization-motivated aggression: A research framework. The Academy of Management Review, 21(1), 225-253.
• Özdaşlı, K. & Alparslan, A. M. (2009). Çatışma yönetimi stratejilerine ilişkin tutumlar: Kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları yöneticileri üzerinde mukayeseli bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 15-24.
• Özdemir, M. & Gören, S. Ç. (2015). Politik beceri envanterinin eğitim örgütlerinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(4), 521-536.
• Özdemir, M. & Gören, S. Ç. (2016). Politik beceri ve psikolojik sermaye arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 333-345.
• Paul, C. J. M. & Siegel, D. S. (2001). The impacts of technology, trade and outsourcing on employment and labor composition. The Scandinavian Journal of Economics, 103(2), 241-264.
• Perrewé, P. L. & Nelson, D. L. (2004). Gender and career success: The facilitative role of political skill. Organizational Dynamics, 33(4), 366-378.
• Peterson, D. K. (2002). Deviant workplace behavior and the organization’s ethical climate. Journal of Business and Psychology, 17(1), 47-61.
• Pfeffer, J. (2010). Power play. Harvard Business Review, 88(7/8), 84-92.
• Robbins, S. P. & T. A. Judge. (2013). Organizational Behavior. Essex: Pearson Education Limited.
• Robinson, S. L. & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study. The Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
• Şahin, C. (2001). Sosyal beceri ve sosyal yeterlik. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 9-19.
• Saruhan, Ş. C. & A. Özdemirci. (2011). Bilim, Felsefe ve Metodoloji. İstanbul: Beta Yayınları.
• Schein, V. E. (1977). Individual power and political behaviors in organizations: An ınadequately explored reality. Academy of Management Review, 2(1), 64-72.
• Şenocak, M. Ş. (2014). Biyoistatistik ve Araştırma Yöntembilimi (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Sönmez, V. & F. G. Alacapınar. (2014). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Spector, P. E. & Fox, S. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behavior some parallels between counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior. Human Resource Management Review, 12(2), 269-292.
• Spreitzer, G. M. & Sonenshein, S. (2004). Toward the construct definition of positive deviance. American Behavioral Scientist, 47(6), 828-847.
• Sümbüloğlu, K. & V. Sümbüloğlu. (2014). Biyoistatistik. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Tocher, N., Oswald, S. L., Shook, C. L. & Adams, G. (2012). Entrepreneur political skill and new venture performance: Extending the social competence perspective. Entrepreneurship & Regional Development: An International Journal, 24(5-6), 283-305.
• Tortop, N., Aykaç, B., Yayman, H. & Özer, M. A. (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Torun, Y. (2009). Meritokrasi: Adaletin terazisi mi yoksa bir adalet illüzyonu mu? Eğitim Bilim Toplum Dergisi,7(26), 89-99.
• Vardi, Y. & Wiener, Y. (1996). Misbehavior in organizations: A motivational framework. Organization Science,7(2), 151-165.
• Vigoda, E. (2002). Stress-related aftermaths to workplace politics: The relationships among politics, job distress, and aggressive behavior in organizations. Journal of Organizational Behavior, 23(5), 571-591.
• Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: Nepotizm ve meritokrasi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353-380.
• Yıldırım, Ü. B., Taş, M. A. & Çiçek, H. (2019). Yetkinlik algısı ve çalışan performansı ilişkisinde öz saygının aracılık etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 128-153.
• Yıldız, G. (2016). Türk kamu yönetiminde liyakat ilkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 140-180.
• Young, M. (1961). The Rise of the Meritocracy, 1870-2033: An Essay on Education and Equality (1st. Published).Victoria: Penguin Books.
• Yücetürk, E. E. (2000). Türk kamu yönetiminde azalan meritokrasi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 138-151.