DÖVİZ KURUNDAKİ DEĞİŞİMLERİN TÜRKİYE’NİN SEKTÖREL VE FAKTÖR DONATIMI TEMELİNDEKİ İHRACATINA ETKİLERİ: YENİ DIŞ TİCARET POLİTİKASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 59, 40 - 67, 31.01.2023

Ali Çelik

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1166424

Öz

Çalışmanın amacı, 2013-2021 yılları arası 108 aylık veri kullanarak reel döviz kurundaki değişimlerin Türkiye ekonomisinin sektörel ve faktör donatımı temelindeki ihracatına etkisini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda özellikle ülke ekonomisinin dış ticaretindeki faktör yoğunlukları hesaplanmış, elde edilen değerler ekseninde kur değişimleri ile sektörel ve faktör yoğunlukları ihracatı ilişkisi simetrik ve asimetrik nedensellik test yöntemleriyle sınanmaktadır. Simetrik nedensellik testi sonucuna göre, döviz kuru ile yatırım malları, ara malları, tüketim malları ve emek yoğun malların ihracatı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi saptanmışken, kolay taklit edilebilen Ar-Ge bazlı mal ihracatına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi saptanmıştır. Asimetrik nedensellik testi sonuçlarına göre ise, döviz kurundaki pozitif şoklardan tüketim malları ihracatının negatif şoklarına olmak üzere hammadde yoğun mal ihracatı, emek yoğun mal ihracatı, sermaye yoğun mal ihracatı ve kolay taklit edilen Ar-Ge bazlı mal ihracatının pozitif şoklarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Öte yandan, döviz kurundaki negatif şoklardan tüketim mallarının negatif ve pozitif şoklarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde izlenen yeni dış ticaret politikası (rekabetçi kur) ile ülke ekonomisinin yüksek katma değerli sanayileşme stratejisi arasındaki bağlantı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, İhracat, Faktör Donatımı, Yeni Dış Ticaret Politikası

THE EFFECTS OF EXCHANGE RATE CHANGES ON TURKEY’S EXPORTS ON THE BASIS OF SECTORAL AND FACTOR ENDOWMENT: EVALUATION OF THE NEW FOREIGN TRADE POLICY

Öz

This study aims to investigate the effects of the changes in the real exchange rate on the sectoral and factor endowment exports of the Turkish economy, using 108 monthly data between the years 2013-2021. For this purpose, factor densities in the foreign trade of the country's economy are calculated, and the relationship between factor densities and exports is tested with symmetric and asymmetric causality test methods on the axis of the obtained values. According to the results of the symmetric causality test, a bidirectional causality relationship was found between the exchange rate and exports of investment goods, intermediate goods, consumer goods, and labor-intensive goods, while a unidirectional causality relationship was found towards exports of easily imitated R&D-based goods. According to the results of the asymmetric causality test, there is a unidirectional causality relationship from positive shocks in the exchange rate to negative shocks of consumer goods exports, to positive shocks of exports of raw material-intensive goods, exports of labor-intensive goods, exports of capital-intensive goods and easily imitated R&D-based goods. On the other hand, it is seen that there is a unidirectional causality relationship between negative shocks in the exchange rate to negative and positive shocks in consumer goods. Within the framework of the results obtained, the connection between the new foreign trade policy (competitive exchange rate) and the high value-added industrialization strategy of the country's economy has been evaluated.

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Export, Factor Endowment, New Foreign Trade Politics

Kaynakça

• Acaravcı, A., & Dağlı, Ö. (2021). Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye Dış Ticaretine Etkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 7(2), 213-232.
• Ayhan, F., and Abdullazade, M. (2021). Türkiye ekonomisinde Covid-19 salgını sonrasında petrol ve altın fiyatları ile vaka sayılarının döviz kuru üzerindeki etkileri. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(62), 509-523.
• Bagarti, M. K., & Sahu, S. (2021). An empirical analysis of foreign trade capital on the nominal exchange rate in India. Asian Journal of Management, 12(4), 447-451, Doi: 10.52711/2321-5763.2021.00068
• Bostan, I., Toderașcu, C., & Firtescu, B. N. (2018). Exchange rate effects on international commercial trade competitiveness. Journal of Risk and Financial Management, 11(2), 19. Doi: 10.3390/jrfm11020019.
• Çelik, A. (2019). Ülkelerin faktör yoğunlukları bakımından rekabet gücünün ölçümü: Brics-t özelinde karşılaştırmalı bir analiz. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(55), 339-357.
• Duhu, I. G. (2021). Impact of Export Diversification on Economic Growth in Nigeria. Saudi J Econ Fin, 6(1), 18-28. Doi: 10.36348/sjef.2022.v06i01.004
• Efron, B. (1992). Bootstrap methods: another look at the jackknife. In Breakthroughs in statistics (pp. 569-593). Springer, New York, NY.
• Engle, R. F. and Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error correction: representation, estimation and testing, Econometrica, 55, 251–81.
• Erdem, A. T. E. Ş. (2021). Covid-19 Salgınının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkisi: Bir Yapısal Kırılma Analizi. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 617-627. Doi: 10.24988/ije.202136308.
• EUROSTAT (2022), https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_07_50/default/table.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: journal of the Econometric Society, 424-438.
• Granger, C. W. (1981). Some properties of time series data and their use in econometric model specification. Journal of econometrics, 16(1), 121-130.
• Granger, C. W. (1988). Causality, cointegration, and control. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 551-559.
• Granger, C. W., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Gül, S. (2018). Türkiye'de Reel Kur Hareketlerinin İhracat Üzerindeki Asimetrik Etkileri. Çalışma Tebliği No: 18/12. Working Papers 1812, Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey.
• Güngör, Ş., & Kaplan, F. (2021). Türkiye’nin Avrupa Birliğine Sektörel İhracatı: Panel Veri Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(30), 532-551. Doi: 10.21076/vizyoner.809856
• Hacker R. Scott & Hatemi-J Abdulnasser (2006) Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application, Applied Economics, 38:13, 1489-1500, DOI: 10.1080/00036840500405763.
• Hatemi-j, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical economics, 43(1), 447-456. DOI 10.1007/s00181-011-0484-x
• Lerner, A.P. (1944). The Economics of Control: Principles of Welfare Economics. The Macmillan Company, New York
• Marshall, A. (1923). Money, Credit and Commerce. Macmillan, London
• Nakatani, R. (2018). Adjustment to negative price shocks by a commodity exporting economy: Does exchange rate flexibility resolve a balance of payments crisis?. Journal of asian economics, 57, 13-35.
• Nigar, A. L. E. V. (2020). Döviz kuru ve döviz kuru volatilitesinin ihracat ve ithalata etkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 606-623. DOI: 10.25287/ohuiibf.573212
• Phillips, P. C. (1986). Understanding spurious regressions in econometrics. Journal of econometrics, 33(3), 311-340.
• Sims, C. A., Stock, J. H., & Watson, M. W. (1990). Inference in linear time series models with some unit roots. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 113-144.
• Sinan, D.., Hayran, S., ve Aykut, G. Ü. L. (2021). Türkiye’de Gıda Enflasyonunun Tarım ve Gıda Ürünleri İhracatına Etkilerinin Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi ile İncelenmesi. The Journal of International Scientific Researches, 6(1), 10-18.
• Sumiyati, E. E. (2020). Factors Affecting Manufacturing Exports. Journal of Economics, Business, and Accountancy Ventura, 23(2), 254-266. Doi: 10.14414/jebav.v23i2.2303.
• TCMB (2022), https://evds2.tcmb.gov.tr, Elektronik Veri dağıtım sistemi
• Toda, H. Y. and Yamamoto, T. (1995) Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes, Journal of Econometrics, 66, 225–50.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2021). Erişim Adresi: htps://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Doviz+Kurlari/
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). 2021 İhracat Raporu. Erişim Adresi: https://www.tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/TIM_Ihracat_2021_Raporu.pdf