Üniversite Öğrencilerinde Çocukluk Çağı Ruhsal Travmaları, Eylemlilik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkiler

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 104 - 122, 28.06.2022

Arife Gül Bağcı Hasan Atak

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı ruhsal travmaları, eylemlilik ve psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkileri incelemektir. Ek olarak, katılımcıların travmayı inkar durumlarına, bireyleşme türlerine, demografik özelliklerine, kendisini yetişkin hissetme durumuna göre psikolojik sağlamlık düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma grubu uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir ve araştırma grubunu 18-26 yaş aralığındaki 545 gönüllü üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan Kişisel Bilgi Formu, “Ego-Sağlamlığı Ölçeği”, ‘Çocukluk Çağı Ruhsal Travmaları Ölçeği’’ ve ‘‘Çok Yönlü Eylemli Kişilik Ölçeği’’ kullanılmıştır. Regresyon ve korelasyon analizi, t-Testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) verilerin analizinde yararlanılan temel istatistiklerdir. Araştırma sonucunda, çocukluk çağı ruhsal travmalarının psikolojik sağlamlığa anlamlı düzeyde bir etkisinin olmadığı fakat eylemliliğin psikolojik sağlamlık üzerinde etkisinin pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulgular, ilgili araştırmaların sonuçlarıyla karşılaştırılıp tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik sağlamlık, çocukluk çağı ruhsal travmaları, eylemlilik

Destekleyen Kurum

Kırıkkale Üniversitesi

The Relationships Among Childhood Mental Trauma, Agency and Resilience Among College Students

Öz

The main purpose of this research is to examine the the relationships among childhood mental trauma, agency and resilience of university students.. In addition, it was investigated whether the psychological resilience levels of the participants differ according to their trauma denial, individuation types, demographic characteristics, and whether they felt like an adult. The research group was determined convenience sampling method and the research group consists of 545 volunteer university students between the ages of 18-26. Personal Information Form prepared by the researcher, "Ego-Health Scale", "Childhood Psychological Trauma Scale" and "Multidimensional Action Personality Scale" were used as data collection tools. Regression and correlation analysis, t-Test, one-way analysis of variance (ANOVA) are the basic statistics used in data analysis. As a result of the research, it was found that childhood mental traumas did not have a significant effect on resilience, but the effect of agency on resilience was positive, moderate and significant. The obtained findings were compared and discussed with the results of the related studies and suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Resilience, Childhood mental trauma, Agency

Kaynakça

• Alpaslan, A. H. (2014). Çocukluk döneminde cinsel istismar. Kocatepe Tıp Dergisi, 15(2), 194-201. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kocatepetip/issue/17402/182223
• Arslan, G. (2015). Ergenlerde psikolojik sağlamlık: Bireysel koruyucu faktörlerin rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 73-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42746/515949
• Atak, H. (2010). Yetişkinliğe geçişte kimlik biçimlenmesi ve eylemlilik: Bireyleşme sürecinde iki gelişimsel kaynak [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Atak, H. (2011). Gradual transition to adulthood: Is emerging adulthood the only main road?. Elementary Education Online, 10(1), 51-67.
• Atak, H., Kapçı, E. G. & Çok, F. (2013). Çok-yönlü Eylemli Kişilik Ölçeği’nin Türkçe formunun değerlendirilmesi. Düşünen Adam, 26(1), 36-45. http://doi.org/10.5350/DAJPN2013260104
• Atak, H., Kapçı, E. G & Çok, F. (2013). Yetişkinliğe geçişte bireyleşme türleri ve kimlik statüleri: Üniversite öğrencileri ve unutulan yarı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 16(2), 71-82.
• Bhattarai, M., Maneewat, K., & Sae-Sia, W. (2018). Psychosocial factors affecting resilience in Nepalese individuals with earthquake-related spinal cord injury: a cross-sectional study. BMC Psychiatry, 18(1), 1-8. https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12888-018-1640-z
• Cantez, E. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Mutluluk, Psikolojik Sağlamlık ve Öz Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aitdergi/issue/43705/536156
• Cazan, A. M., & Dumitrescu, S. A. (2016). Exploring the relationship between adolescent resilience, self-perception and locus of control. Romanian Journal of Experimental Applied Psychology, 7(1), 283-286.
• Cote, J. E. (1997). An empirical test of the identity capital model. Journal of Adolescence, 20(5), 577-597. https://doi.org/10.1006/jado.1997.0111
• Cote, J.E. (2002).The role of identity capital in the transition to adulthood: The individualization thesis examined. Journal of Youth Studies, 5(2), 117-134.
• Çaycı, M. (2018). Lise öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının akademik yaşantı ve empati becerileri üzerine etkilerinin araştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Çelikçi, S. (2021) Ergenlerde eylemlilik ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Demirbozan, Z. (2018). Eylemlilik ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide algılanan anne baba kabul ve reddi aracı rolünün incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Doğan, T., & Yavuz, K. (2020). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık, olumlu çocukluk deneyimleri ve algılanan mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 312-330. https://doi.org/10.18863/pgy.750839
• Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik yardım arama gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94- 107.
• Emmons, R. A. (2005). Striving for the sacred: Personal goals, life meaning, and religion. Journal of Social Issues, 61(4), 731-745. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.2005.00429.x
• Friborg, O., Barlaug, D., Martinussen, M., Rosenvinge, J. H., & Hjemdal, O. (2005). Resilience in relation to personality and intelligence. International Journal of Methods İn Psychiatric Research, 14(1), 29-42. https://doi.org/10.1002/mpr.15
• Garmezy, N. (1991). Resilience in children's adaptation to negative life events and stressed environments. Pediatric Annals, 20(9), 459-466. https://doi.org/10.3928/0090-4481-19910901-05
• Güneri-Yöyen, E. (2017). Çocukluk çağı travması ve benlik saygısı. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 267-282. https://doi.org/10.24289/ijsser.274033
• Helvacı Çelik, F., & Hocaoğlu, C. (2018). Çocukluk çağı travmaları: bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711. https://doi.org/10.31832/smj.454535
• Jacelon, C. S. (1997). The trait and process of resilience. Journal Of Advanced Nursing, 25(1), 123-129. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1997.1997025123.x
• Karaırmak, O. (2006). Resilience, risk and protective factors. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 26(3), 129-142. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21446/229856
• Karaırmak, Ö. (2007). Deprem yaşamış bireylerde psikolojik sağlamlığa etki eden kişisel faktörlerin incelenmesi: Bir model test etme çalışması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Karaırmak, Ö. & Siviş Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21455/229666
• Kırımoğlu, H. , Çokluk, G. F. & Yıldırım, Y. (2012). Türk Antrenörlerin Yılmazlık Düzeylerinin İncelenmesi . Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 115-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6153/82662
• Kübler-Ross, E. (1997). Ölüm ve Ölmek Üzerine. Boyner Yayınları.
• Little, T. D., Snyder, C. R., & Wehmeyer, M. (2006). The agentic self: On the nature and origins of personal agency across the lifespan. Handbook of Personality Development, (61-79). Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9781315805610
• Luthar, S. S., & Cicchetti, D. (2000). The construct of resilience: Implications for interventions and social policies. Development and Psychopathology, 12(4), 857-885. https://doi.org/10.1017/S0954579400004156
• Luthar, S. S., & Zigler, E. (1991). Vulnerability and competence: A review of research on resilience in childhood. American Journal of Orthopsychiatry, 61(1), 6-22. https://doi.apa.org/doi/10.1037/h0079218
• Luthar, S. S., & Zigler, E. (1992). Intelligence and social competence among high-risk adolescents. Development and Psychopathology, 4(2), 287-299. https://doi.org/10.1017/S0954579400000158
• Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227-238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
• Oflaz, F. (2015). Travma yaşamış çocuk ve gençlerin ele alınmasında çocuk-ergen ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği uygulamaları. Türkiye Klinikleri Dergisi, 1(2), 46-51.
• Olsson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A., & Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: A concept analysis. Journal of Adolescence, 26(1), 1-11. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/S0140-1971(02)00118-5
• Özgüven, İ. E. (1992). Üniversite öğrencilerinin sorunları ve baş etme yolları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (7), 5-13.
• Rutter, M. (1999). Resilience concepts and findings: Implications for family therapy. Journal of Family Therapy, 21(2), 119-144. http://dx.doi.org/10.1111/1467-6427.00108
• Sacker, A., & Schoon, I. (2007). Educational resilience in later life: Resources and assets in adolescence and return to education after leaving school at age 16. Social Science Research, 36(3), 873-896. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.ssresearch.2006.06.002
• Saçarçelik, G. G. (2009). Kasıtlı kendine zarar verme davranışı olan ergen ve genç erişkin hastalarda çocukluk çağı travmaları [Uzmanlık Tezi]. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 13. Psikiyatri Birimi.
• Sagone, E., & De Caroli, M. E. (2013). Relationships between resilience, self-efficacy, and thinking styles in Italian middle adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 92, 838-845. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.763
• Schmuck, P. E., & Sheldon, K. M. (2001). Life goals and well-being: Towards a positive psychology of human striving. (1.Baskı). Hogrefe & Huber Publishers.
• Schwartz, S. J., Côté, J. E., & Arnett, J. J. (2005). Identity and agency in emerging adulthood: Two developmental routes in the individualization process. Youth & Society, 37(2), 201-229. https://doi.org/10.1177%2F0044118X05275965
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2) , 489-502. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/48697/619541
• Soyer, F. , Gülle, M. , Mızrak, O. , Zengin, S. & Kaya, E. (2013). Analysıs Of Resılıency Levels Of Dısabled Indıvıduals Doıng Sports Accordıng To Some Varıables . Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2) , 126-136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bsd/issue/53534/712947
• Stewart, M., Reid, G., & Mangham, C. (1997). Fostering children's resilience. Journal Of Pediatric Nursing, 12(1), 21-31. https://doi.org/10.1016/S0882-5963(97)80018-8
• Şar, V., Öztürk, E., & İkikardeş, E. (2012). Çocukluk çağı ruhsal travma ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 32(4), 1054-1063. https://doi.org/10.5336/medsci.2011-26947
• Toplu, A. (2017). Şiddete maruz kalan ergen öğrencilerin psikolojik sağlamlıkları ile empati ve öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin demografik değişkenlerle birlikte incelenmesi (Kahramanmaraş ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Veselska, Z., Geckova, A. M., Orosova, O., Gajdosova, B., van Dijk, J. P., & Reijneveld, S. A. (2009). Self-esteem and resilience: The connection with risky behavior among adolescents. Addictive Behaviors, 34(3), 287-291. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2008.11.005
• Yenibaş, R. (2002). Aile içi istismarın ergenin umutsuzluk düzeyi ile ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yiğit, İ. (2013). Çocukluk çağı ruhsal travma yaşantılarının genç yetişkinlik döneminde görülen psikolojik belirtilerle ilişkisi: Erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolü [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yunus-Tozan, S. (2019). Çocukluk çağı travmalarının evlilik uyumu ve evlilik doyumuna etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Yurdakök, K. (2010). Çocuk istismar ve ihmali, tanım ve risk faktörleri. Katkı Pediatri Dergisi, 32, 537-546.
• Yurdakök, K. & İnce, O. (2010). Duygusal istismar ve ihmal. Katkı Pediatri Dergisi, 32(4), 423-433.