MUHASEBE KÜLTÜRÜ DEĞERLERİ İLE VERGİ KÜLTÜRÜ DEĞERLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİYİ BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 182 - 212, 31.03.2023

Erdoğan Ceylan

https://doi.org/10.31460/mbdd.1157453

Öz

Bu çalışma, muhasebe meslek mensuplarının muhasebe kültürü ile vergi kültürü değerlerinin ölçülmesi ve bu değerler arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada değişkenler arasındaki farklılıkların ve ilişkilerin belirlenebilmesi amacıyla parametrik nicel analiz yöntemlerinden T-Testi, Anova ve Korelasyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, katılımcıların muhasebe kültürü açısından tutuculuk, tekdüzelik, şeffaflık ve profesyonellik değerlerine, vergi kültürü açısından ise olumsuz vergi kültürü değerine yakın olduğu tespit edilmiştir. Tutuculuğa karşı iyimserlik değeri dışında, tüm muhasebe kültürü değerlerinin vergi kültürü değerleri ile ilişkisi olduğu belirlenmiştir. Yapılan bu araştırmayla muhasebe kültürü değerleri ilk defa vergi kültürü değerleriyle ilişkilendirilmektedir ve literatüre sağlayacağı katkı nedeniyle çalışmayı önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Kültürü, Vergi Kültürü, Hofstede-Gray Modeli

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Yayın ekibine teşekkür ederim.

A Research To Determine The Relationship Between Accounting Culture Values And Tax Culture Values

Öz

This study was carried out to measure the accounting culture and tax culture values of accountants and to determine the relationship between these values. In the research, T-Test, Anova and Correlation analysis techniques, which are parametric quantitative analysis methods, were used in order to determine the differences and relations between the variables. As a result of the research, it was determined that the participants were close to the values of conservatism, uniformity, transparency and professionalism in terms of accounting culture, and close to the negative tax culture value in terms of tax culture. It has been determined that all accounting culture values are related to tax culture values, except for the conservatism-optimism value. In this research, accounting culture values are associated with tax culture values for the first time and this makes the study important because of its contribution to the literature

Anahtar Kelimeler

Accounting Culture, Tax Culture, Hofstede-Gray Model

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akman, N. H. (2011). The effect of IFRS adoption on financial disclosure: does culture still play a role?. American International Journal of Contemporary Research, 1(1), 6-17. http://repository.bilkent.edu.tr/handle/11693/49229
• Ali, B. J., Omar, W. A. W., & Bakar, R. (2016). Accounting Information System (AIS) and organizational performance: Moderating effect of organizational culture. International Journal of Economics, Commerce and Management, 4(4), 138-158. https://www.academia.edu/25364862/ ACCOUNTING_INFORMATION_SYSTEM_AIS_AND_ORGANIZATIONAL_PERFORMANCE_MODERATING_EFFECT_OF_ORGANIZATIONAL_CULTURE
• Aldegis, A. M. (2018). Impact of accounting information systems' quality on the relationship between organizational culture and accounting information in Jordanian industrial public shareholding companies. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 8(1), 70-80. http://dx.doi.org/10.6007/IJARAFMS/v8-i1/3829
• Alm, J., & Torgler, B. (2006). Culture differences and tax morale in the United States and in Europe. Journal of economic psychology, 27(2), 224-246. https://doi.org/10.1016/j.joep.2005.09.002
• Askary, S., Yazdifar, H., & Askarany, D. (2008). Culture and accounting practices in Turkey. International Journal of Accounting Auditing and Performance Evaluation, 5 (1), 66-88. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1370782
• Auyeung, P., & Sands, J. (1996). A cross cultural study of the learning style of accounting students. Accounting & Finance, 36(2), 261-274. https://doi.org/10.1111/j.1467-629X.1996.tb00310.x
• Ayas, I., & Saruç, N. T. (2015). Vergi Kültürü ve Vergi Ahlakı: İtalya-Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 177-188. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuiibfd/issue/24313/257657
• Bakırtaş, D. (2014) Kurumsal İktisat Perspektifinden Vergi Kültürü ve Ekonomik Gelişme: Teori ve Uygulama, (Tez Numarası. 364875) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Bakırtaş, D. (2016). Kurumlar, vergi kültürü ve ekonomik büyüme. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 67-87. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185189
• Bekçi, İ., & Bitlisli, F. (2012). Muhasebe-kültür değerlerinin analizi: Muhasebe meslek mensupları üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 61-76. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/130949/
• Bitlisli, F. & Kıymık, H. (2021) Muhasebe sistemlerinin uyumlaştırılması perspektifinden kültür-muhasebe etkileşimi, Ekin Yayınevi. Brandts, J., Saijo, T., & Schram, A. (2004). How universal is behavior? A four country comparison of spite and cooperation in voluntary contribution mechanisms. Public Choice, 119(3), 381-424. https://www.jstor.org/stable/30026053
• Canbay, T., & Çetin, G. (2007). Vergiye uyumu belirleyen bir faktör olarak vergi kültürü. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 52-64. https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/ 123831/makaleler/5/1/arastirmax-vergiye-uyumu-belirleyen-bir-faktor-olarak-vergi-kulturu.pdf
• Chanchani, S., & Willett, R. (2004). An empirical assessment of Gray’s accounting value constructs. The International Journal of Accounting, 39 (2), 125-154. https://doi:10.1016/j.intacc.2004.02.003
• Chand, P., Cummings, L., & Patel, C. (2012). The effect of accounting education and national culture on accounting judgments: A comparative study of Anglo-Celtic and Chinese culture. European accounting review, 21(1), 153-182. https://doi.org/10.1080/09638180.2011.591524
• Chen, Y., Che, L., Zheng, D., & You, H. (2020). Corruption culture and accounting quality. Journal of Accounting and Public Policy, 39(2), 1-22. https://doi.org/10.1016/j.jaccpubpol.2019.106698
• Cieslewicz, J. K. (2014). Relationships between national economic culture, institutions, and accounting: Implications for IFRS. Critical perspectives on accounting, 25(6), 511-528. https://doi.org/10.1016/j.cpa.2013.03.006
• Combs, A., Samy, M., & Myachina, A. (2013). Cultural impact on the harmonisation of Russian Accounting Standards with the International Financial Reporting Standards: A practitioner's perspective. Journal of Accounting & Organizational Change, 9(1), 26-49. https://doi.org/10.1108/18325911311307195
• Cummings, R. G., Martinez-Vazquez, J., McKee, M., & Torgler, B. (2004) : Effects of Culture on Tax Compliance: A Cross Check of Experimental and Survey Evidence, CREMA Working Paper, 1-42. https://www.researchgate.net/publication/4983773
• Çankaya, F., & Aydoğan, E. (2008). Kültürel Farklılıklar Çerçevesinde Muhasebe Standartlarının Uyumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 299-326. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2821/38054
• Çavdar, M. (2022). Hofstede'nin Kültürel Boyutlar Bağlamında Yönetsel ve Örgütsel Değer Farklılıklarının İş Performansı Üzerindeki Etkisi. (Tez numarası. 722296) [Doktora tezi, Dumlupınar Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Dalcı, İ., & Özyapıcı, H. (2018). Cultural values and students’ intentions of choosing accounting career. Journal of Financial Reporting and Accounting, Vol. 16(1), pp. 179-196. https://ideas.repec.org/a/eme/jfrapp/jfra-09-2016-0072.html
• Damayanti, T. W. (2012). Changes on Indonesia Tax Culture, Is there a way? Studies through theory of planned behavior. Researchers World, 3(4), 8-15. https://www.academia.edu/9167813/R_CHANGES_ ON_INDONESIA_TAX_CULTURE_IS_THERE_A_WAY_STUDIES_THROUGH_THEORY_OF_PLANNED_BEHAVIOR
• Dewi, G.A.A.O., Dewi, G.A.A.P., & Kustina, K. T. (2018). Culture of tri hita karana on ease of use perception and use of accounting information system. International Journal of Social Sciences and Humanities (IJSSH). https://doi.org/10.29332/ijssh.v2n2.131
• Doupnik, T. S., & Tsakumis, G. T. (2004). A critical review of tests of Gray's theory of cultural relevance and suggestions for future research. Journal of Accounting Literature, (23)1. https://www.proquest.com/openview/7121061381ea2d9e37ee75a1a7404210/1?cbl=31366&pq-orig site=gscholar&parentSessionId=bApl9SR8jtOp31vO0BmnnXjN00ANkcEep%2BfAVkx4Vn4%3D
• Durmuş, A. F., & Güneş, R. (2017). Türkiye’deki yeminli mali müşavirlerin kültür bazlı muhasebe değerlerinin analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (76), 81-98. https://doi.org/10.25095/mufad.400220
• Frey, B. S., & Torgler, B. (2004). Taxation and conditional cooperation. Institut d'Economia de Barcelona, 1-30. https://www.researchgate.net/publication/222698614
• Fritz, S., & Lämmle, C. (2003). The international harmonisation process of accounting standards. https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2%3A18878/FULLTEXT01.pdf
• Gencel, U., & Kuru, E. (2012). Vergi kültürü ve vergi politikaları etkileşimi: Türkiye değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(20), 29-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/4103/54051
• Gray, S. J. (1988). Towards a Theory of Cultural Influence on the Development of Accounting Systems Internationally, Abacus, 24(1), 1-15. https://doi.org/10.1111/j.1467-6281.1988.tb00200.x
• Güneş, R., Durmuş, A. F., & Solak, B. (2012). Küreselleşmenin muhasebe uygulamalarına etkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 57-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayd/issue/3328/46170
• Hofstede, G. (1983). National Cultures İn Four Dimensions: A Research-Based Theory Of Cultural Differences Among Nations. International Studies Of Management & Organization, Vol: 13, Pp. 46-74. https://www.jstor.org/stable/40396953?seq=2#metadata_info_tab_contents
• Hope, O. K. (2003). Firm‐level disclosures and the relative roles of culture and legal origin. Journal of International Financial Management & Accounting, 14(3), 218-248. https://doi.org/10.1111/146746X.00097
• Joumal, S., & Vulin, S. (2004). Development of harmonization in the 21.st century is financial accounting harmonization possible and can it be measured? (Publication No. 800514) [Master dissertation, Göteborg University]. https://gupea.ub.gu.se/bitstream/handle/2077/1787/03-04-105D.pdf;jsessionid=B2E9912AE76B1256CD013E7B0B5414EA?sequence=1
• Hoyle, B. J., Schaeffer, F. T., & Doupnik, S. T. (2004). Advanced accounting (seventh edition), McGraw Hill Publishing Company. Kanagaretnam, K., Lim, C.Y., & Lobo, G. J. (2014). Influence of National Culture on Accounting Conservatism and Risk-Taking in the Banking Industry. Accounting Review, (89), 1115-1149. https://www.jstor.org/stable/24468329
• Karabınar, S. (2005). Kültür-muhasebe etkileşimi açısından muhasebe iklimi: Muhasebeye Kültürel Bakışlar. Seçkin Yayıncılık.
• Karabınar, S., & Güvenç, N. (2006). İçel ilinde faaliyet gösteren bağımsız muhasebe meslek mensuplarının kültür bazlı muhasebe değerleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (30), 210-217. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35672/396791
• Karabınar, S., & Kışlalıoğlu, V. (2014). Muhasebe kültürü ile ilgili seçilmiş bazı çalışmaların ampirik analizi. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 17(31). 233-254. https://doi.org/10.31795/baunsobed.664038
• Karakelleoğlu, M. İ. (2020). Finansal raporlama kalitesine etki eden muhasebe kültürüyle ilişkili faktörler. (Tez numarası. 634885) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karayılmazlar, E. (2004). Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Vergi Kültürü: Türkiye Örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 267-284. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/309880
• Kestane, A., & Ağca, A. (2017). UFRS uygulamaları ve muhasebe kültürel değerler ekseninde Türkiye’nin yeri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 624-649. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbdd/issue/31332/311988
• Kıymık, H., Bekci, İ., & Acar, D. (2015). Örgütsel Kültür ve Örgütsel Muhasebe Kültürü İle Hileli Finansal Raporlama Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul (Bist) Hizmetler Endeksinde Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17 (4), 759-784. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbdd/issue/55249/758194
• Maksvytienė, I., & Šinkūnienė, K. (2012). Identification and estimation of the influence of general macroeconomic factors on changes in country’s tax culture. Ekonomika, 91, 66-78. https://www.journals.vu.lt/ekonomika/article/view/896
• Minkov, Michael & Geert Hofstede (2011), “The evolution of Hofstede’s doctrine”, Cross Cultural Management: An International Journal, Volume. 18, No. 1,pp. 10-20. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/13527601111104269/full/html
• Napitupulu, I. H. (2018). Organizational culture in management accounting information system: Survey on state-owned enterprises (SOEs) Indonesia. Global Business Review, 19(3), 556-571. https://doi.org/10.1177/0972150917713842
• Nerre, B. (2001). The Concept for Tax Culture, Proceedings Annual Conference on Taxation and Minutes of the Annual Meeting of the National Tax Association, Vol.94, pp.288-295. https://www.jstor.org/stable/41954732
• Nerre, B. (2008). Tax culture: A basic concept for tax politics. Economic Analysis and Policy, 38(1), 153-167. https://ideas.repec.org/a/eee/ecanpo/v38y2008i1p153-167.html
• Nobes, C., Parker, R. (2008), Comparative international accounting, 10. Edition, Pearson Education. http://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/C8e4W4_comparative-international -accounting.pdf
• Özdemir, P. (2015). Vergi kültürü ve göstergeleri: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 175-188. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/364907
• Özer, İ. D. (2020). Vergi Kültürünün Gelirlerine Etkisi: Türkiye ve Danimarka. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 12 (2), 175-188. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iaud/issue/53563/713599
• Öztürk, E., & Fındık, H. (2016). Türkiye’deki muhasebe eğitiminin uluslararası muhasebe standartları ile uyumlaştırılması sürecinde karşılaşılan adaptasyon problemlerinin muhasebe alt kültür değerleri çerçevesinde tartışılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 9(3), 241-256. https://doi.org/10.29067/muvu.273909
• Parboteeah, K. P., Cullen, J. B., Victor, B., & Sakano, T. (2005). National culture and ethical climates: A comparison of US and Japanese accounting firms. MIR: Management International Review, 45(4), 459-481. https://www.academia.edu/2886595/National_culture_and_ethical_climates_A_comparison_ of_US_and_Japanese_accounting_firms
• Rodrigues, L. L., & Craig, R. (2007). Assessing international accounting harmonization using Hegelian dialectic, isomorphism and Foucault. Critical perspectives on accounting, 18(6), 739-757. https://doi.org/10.1016/j.cpa.2006.02.007
• Salter, S. B., & Niswander, F. (1995). Cultural influence on the development of accounting systems internationally: A test of Gray's [1988] theory. Journal of international business studies, 26(2), 379-397. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8490179
• Sevilengül, O. (1996). Genel muhasebe: Tekdüzen muhasebe sistemi ile uyumlu. Gazi Kitabevi.
• Taytak, M. (2016). Vergi Kültürünü belirlemeyen Faktörler ve Mükelleflerin Demografik Özelliklerinin Vergi Kültürü Üzerindeki Etkisi. İtobiad: İnsan ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi , 5(7), 1933-1957. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/225936
• Torgler, B., & Schneider, F. (2004). Does Culture Influence Tax Morale? Evidence from Different European Countries, CREMA Working Paper, 1-38. https://www.researchgate.net/publication/4762280
• Tosuner, M., & Demir, İ. C. (2009). Vergi ahlâkının sosyal ve kültürel belirleyenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/194682
• Türk Dil Kurumu Yayınları (2011) Türkçe Sözlük. 11. Baskı, Saray Matbaacılık.
• Tylor, E. B. (1871). Primitive culture: Researches into the development of mythology, philosophy, religion, art and custom (2). J. Murray. https://play.google.com/books/reader?id= RUMBAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8&hl=tr
• Usul, Hayrettin (2007). Davranışsal Muhasebe, Asil Yayın Dağıtım.
• Valderrama, I. J. M. (2008). The interaction of tax systems and tax cultures in an international legal order for taxation. Diritto e Pratica Tributaria Internazionale, CEDAM, 5(2), 841-867. http://ssrn.com/abstract=1550815
• Williams, R. (2016). Anahtar Sözcükler. (Çev. Savaş Kılıç). İletişim Yayınları. https://iletisim.com.tr/Images/UserFiles/Documents/Gallery/anahtar-sozcukler.pdf
• Wronski, P. G., & Klann, R. C. (2020). Accounting conservatism and national culture. BBR. Brazilian Business Review, 17, 344-361. https://doi.org/10.15728/bbr.2020.17.3.6
• Yöney, E. (2019). Türkiye’de vergi kültürü: Değerler ve vergi davranışı açısından bir modelleme. (Tez numarası. 546183) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/146866
• Zanden, J. W. V. (1993), Sociology, The Ohio State University, Third Edition. https://www.jstor.org/stable/pdf/4105733.pdf