THE EFFECT OF PROFESSIONAL BURNOUT LEVELS OF ACCOUNTING PROFESSIONALS AND PROFESSIONAL CANDIDATES ON WORK-FAMILY CONFLICT

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 181 - 202, 30.09.2025

Nurettin Özdemir , Elçin Dalkılıç , Tansel Hacıhasanoğlu

https://doi.org/10.31460/mbdd.1571328

Öz

Accounting professionals face challenges due to the stressful nature of their work environments, frequently exposing them to occupational burnout and work-family conflict. This study examines the impact of occupational burnout—specifically emotional exhaustion, depersonalization, and personal accomplishment—on work-family conflict of accounting professionals and trainee assistants. Data were collected from 420 participants through a structured survey and analyzed using multiple regression analysis. The results indicate that participants reported high levels of emotional exhaustion, moderate personal accomplishment, and low levels of depersonalization. Furthermore, emotional exhaustion and depersonalization were found to significantly increase work-family conflict, while personal accomplishment had no effect.

Anahtar Kelimeler

Accounting Professionals , Certified Public Accountant (CPA) , Occupational Burnout , Work-Family Conflict

Etik Beyan

For this study, ethical approval was obtained from Yozgat Bozok University Social and Human Sciences Ethics Committee with the official letter dated 20.06.2023 and numbered 04/20.

Teşekkür

We would like to express our gratitude to the editorial board and the reviewers who contributed to the publication process of the article.

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARI İLE MESLEK MENSUBU ADAYLARININ MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İŞ-AİLE ÇATIŞMASI ÜZERİNE ETKİSİ

Öz

Belirli ilke ve esaslar dahilinde çalışmalarını yürüten muhasebe meslek mensupları, yaşadıkları yoğun ve stresli çalışma koşulları nedeniyle birçok sorunla karşılaşırken aynı zamanda mesleki tükenmeye ve iş- aile çatışmasına maruz kalmaktadırlar. Bu çalışmada, muhasebe meslek mensupları ile yanlarında çalışan meslek mensubu adaylarının duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutlarında mesleki tükenmişlik düzeylerinin iş-aile çatışması üzerindeki etkileri çoklu regresyon analiziyle araştırılmıştır. 420 kişinin katıldığı anket çalışmasından elde edilen verilerin analiz edilmesi sonucunda; katılımcıların yüksek duygusal tükenme, orta düzeyde kişisel başarı ve düşük düzeyde duyarsızlaşma yaşadıkları, duygusal tükenme ve duyarsızlaşmanın iş-aile çatışmasını artırdığı, kişisel başarının ise iş-aile çatışması üzerinde etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Meslek Mensupları , Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) , Mesleki Tükenmişlik , İş-Aile Çatışması

Etik Beyan

Bu çalışma için, Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’ndan 20.06.2023 tarihli ve 04/20 sayılı resmi yazı ile etik onay alınmıştır.

Teşekkür

Makalenin yayım sürecine katkı sağlayan editör kuruluna ve hakemlere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (1961). T.C. Resmî Gazete, Sayı: 10700. Erişim: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.193.pdf, Erişim Tarihi: 18.02.2024.
• 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu (1989). T.C. Resmî Gazete, Sayı: 20194. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20194.pdf, Erişim Tarihi: 13.02.2024.
• Altay, H., & Akgül, V. (2010). Seyahat acentaları çalışanlarının tükenmişlik düzeyi: Hatay örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 87-112.
• Arıkan, Y., & Güvemli, B. (2013). Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişimi ve İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (5), 33-67.
• Atsan, M., & Çavuşoğlu, K. (2024). Muhasebe Meslek Mensuplarının Örgütsel Stresle Başa Çıkma Yöntemlerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi: Mersin Örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (47), 661-696.
• Bora Kılınçarslan, T., & Küçüksüleymanoğlu, R. (2019). Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması: Bursa İli Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ağustos 2019(Özel Sayı), 617-636. DOI: 10.25095/mufad.607225
• Boyar, E. (2011). Türkiye'de muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik durumlarının araştırılması. (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/. (Tez No: 296251)
• Bulgurcu Gürel, E. (2016). Duygusal Tükenmişlik, İş Stresi ve İşe Bağlılığın İş-Aile Çatışması Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (48), 349-364.
• Bulgurcu Gürel, E. B., & Gürel, E. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeyinin yaşam doyumu üzerine etkisi: Aydın ili örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, 0(44), 37-48.
• Buyruk Akbaba, A. N., & Bulut, N. (2021). Pandemi Sürecinde Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. EUropean Journal of Managerial Research (EUJMR), 5(Özel Sayı 1), 35-48.
• Çelik, M. (2016). Tükenmişlik Yaşam Doyumu ve İş Yükü İlişkisi: Denizli’de Faaliyet Gösteren Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1139-1152.
• Çetin, Z. (2025). Muhasebe Meslek Mensuplarında İş Aile Çatışması ve Mesleği Bırakma Niyeti: Duygusal Tükenme ve Kariyer Memnuniyetinin Düzenleyici Aracılık Rolü. Mali Çözüm Dergisi, 35 (188), 521-556.
• Çınar, O., & Güney, S. (2012). Muhasebe Meslek Mensuplarının E-Sorunlar Hakkındaki Görüşleri: Erzurum Örneği. Ekev Akademi Dergisi, 16(50), 259-272.
• Çollaku, L., Aliu M., & Ahmeti S. (2023). The relationship between job burnout and intention to change occupation in the accounting profession: the mediating role of psychological well-being, Management Research Review, Cilt. 46, Sayı. 12, ss. 1694-1710. doi: 10.1108/MRR-10-2022-0726
• Deran, A., & Beller, B. (2015). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Giresun İl Merkezinde Yapılan Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (45), 69-93. https://doi.org/10.18070/euiibfd.76305
• Doğan, Z., & Nazlıoğlu, E. H. (2010). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 12(3), 97-116.
• Dursun, S., Kaya, U., & İştar, E. (2016). Kişilik-İş Uyumunun Duygusal Tükenmişlik ile İş ve Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 55-69.
• Ersarı Taşkesen, G., Özşahin Koç, F. & Karacaoğlu K. (2024). Zihinsel İş Yükünün Duygusal Tükenme ve Duyarsızlaşma Üzerindeki Etkisinde Presenteeismin Aracılık Rolü: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştırma. Trends in Business and Economics, 38(3), 147-155.
• Gujarati, D. N. (2009). Basic Econometrics. Tata McGraw-Hill Education.
• Güney, S., & Akdağ, H. (2018). Tükenmişlik Sendromunun Muhasebe Meslek Mensupları Açısından İncelenmesi (Erzincan ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 447-460.
• Hacıhasanoğlu, T., & Karaca, N. (2014). Bağımsız çalışan muhasebe meslek mensuplarının ve muhasebe çalışanlarının tükenmişlik, iş tatmini ve stres düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 153-170.
• Hammajı, R. A. M., & Ay, M. (2020). Irak Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi: Kerkük Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (43), 219-240.
• Jondeau, E., & Rockinger, M. (2003). Conditional volatility, skewness, and kurtosis: existence, persistence, and comovements. Journal of Economic dynamics and Control, 27(10), 1699-1737.
• Kalay, Ü. (2020). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Çorlu Örneği. Sosyal Bilimler Metinleri, 2020 (1), 1-12. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbm/issue/56660/691248
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, 2. Baskı, Ankara.
• Kara, M., & Kurt, Y. (2021). Cinsiyet ve Mesleki Deneyim Açısından Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik Düzeyleri: Van İli Örneği. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), s. 101-110.
• Karaca, H., & Gümüş, A. (2023). Dijital Dönüşümde Muhasebe Meslek Mensuplarının Yaşadığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Nitel Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı: 70, Sayfa: 289- 306. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1248101
• Karakaş, A., & Bilen, A. (2014). Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik Düzeylerinin İşgören Performansına Etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(8), 139-154.
• Karasioğlu, F., & Garip, O. (2019). E-Muhasebe Uygulamaları Kapsamında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Karaman’da Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (2), 433-446.
• Khajavi, M., & Barzegar, E. (2016). The Causal Model of Role Ambiguity and Role Conflict, Occupational Stress, Occupational Burnout and Turnover Intension of Accountants, Auditors, and Academic Professors in the Field of Accounting. Journal of Health Accounting, 5(1), 21-42. doi: 10.30476/jha.2016.39295
• Kotan, L., & Aygün, M. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Van İli Örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (4).
• Lorcu, F. (2015). Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı, 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). “The Measurement Of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, 2: 99-113.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1984). “Burnout In Organızatıonal Settıngs”, In S. Oskamp (Ed.), Applied Social Psychology Annual, Vol. 5, Beverly Hills, CA: Sage.
• Micallef, L. (2023). Occupational stress in the accounting profession (Master’s dissertation). Erişim Adresi: https://www.um.edu.mt/library/oar/handle/123456789/116076, Erişim Tarihi: 13.05.2024.
• Morgan, G. (2004), SPSS for Introductory Statistics: Use and Interpretation, U.S.A: Lawrence Erlbaum Associates.
• Netemeyer, R.G., Boles, J. S., & McMurrian, R. (1996). “Development And Validation Of Work–Family Conflict And Family–Work Conflict Scales”, Journal of Applied Psychology, 81(4).
• Okutan, E., Yıldız, Ş. & Konuk, F. (2013). İş Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Finans ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 1-17.
• Öz, B., & Çeviren, S. M. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu: Mersin Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (3), 41-59. DOI: 10.25287/ohuiibf.309785
• Öztürk V., Koçyiğit, S., & Bal, E. (2011). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma: Ankara ili örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), ss. 84-98.
• Pujol-Cols, L. (2021). Development and validation of the Spanish Work-Family Conflict Scale (SP-WFCS): Evidence from two independent samples in Argentina. Curr Psychol 40, 4189–4204 (2021). https://doi.org/10.1007/s12144-019-00544-y
• Savsar, C. (2023). Muhasebe Meslek Mensuplarında Mesleki Tükenmişlik Düzeyinin Saptanmasına Yönelik Bir Araştırma: Çorum İli Örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (3), 2371-2385.
• Seyed N. F., Seyed R., & Arad, H. (2023). Analyzing Behavioral Consequences of Occupational Burnout among Accounting and Finance Faculty Members in Iran: A Study on Faculty Attrition. Accounting and Auditing Review, 30(3), 451-480. (in Persian)
• Taysı, K. (2012). Muhasebe meslek mensuplarında tükenmişlik sendromu üzerine Kırklareli ilinde bir araştırma, (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/. (Tez No: 342281)
• Temelli, F., & Şendurur, U. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu: TRA1 ve TRA2 Bölgelerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 375-406.
• Tosunoğlu, B., & Ertaş, F. C. (2020). Kadın muhasebe meslek mensuplarına yönelik mesleki tükenmişliğin iş-aile çatışması üzerindeki etkisi: TR90 bölgesi örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22 (Özel Sayı), ös142-ös161. http://dx.doi.org/10.31460/mbdd.641631
• Türk Dil Kurumu (TDK), Güncel Türkçe Sözlük, Erişim: https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 25.02.2024.
• Uzay, Ş., Tanç, A., & Erciyes, M. (2009). Türkiye’de Muhasebe Denetimi: Geçmişten Geleceğe-1. Mali Çözüm Dergisi, No.95, 125-140.
• Yalçın, S. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik ve İş Doyum Düzeyleri. Alanya Akademik Bakış, 2(3), 235-257.
• Yanık, A., & Yanık, G. D. (2016). Muhasebe Meslek Mensupları ve Tükenmişlik Sendromu: Bir Uygulama. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (16), 88-104.