“BATILILAŞMAK” YERİNE “KENDİMİZ KALMALIYIZ” TARTIŞMASINDA İKİ İSİM: CEMİL MERİÇ ve NURETTİN TOPÇU

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 57 - 68, 30.09.2016

Hasan Turgut

Öz

Türkiye tarihinde
önce devletin modernleşmesini amaçlayan Batılılaşma “süreci”, Cumhuriyet’in
ilanından sonra toplumun topyekun Batılılaştırılmasını amaçlayan “programa”
dönüşmüştür. Bu bağlamda Batı kültür ve değerlerinin modern olarak
tanımlandığı, geleneksel ve dini olanın patolojikleştirildiği bir söylem
benimsenmiştir. Fakat kültürel-geleneksel ve dinsel olanın içiçeliğini
görmezden gelen bu yaklaşım, ‘çevre’de karşılık bulamamıştır. Batılılaş(tır)ma
adı altında ‘çevre’nin değerlerine yönelik her müdahale, ontolojik zeminde
hissedilen kimlik krizini tetiklemiştir. Bu kimlik krizi, ters açıdan Batı’ya
dair her şeyin patolojikleştirildiği, Batı’nın ahlaki çöküşün müsebbibi olarak
kavrandığı bir kültürel sarmalama eğilimine sebep olmuştur. Bu çalışmada
Türkiye’de milliyetçi-muhafazakar düşünce dünyasında fikirlerine değer verilen
Cemil Meriç ve Nurettin Topçu’nun düşünceleri ekseninde, bu ontolojik kimlik
krizinin etkileri ve kültürel sarmalama eğilimi incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Batılılaş(tır)ma, Cemil Meriç, Kültürel Sarmalama, Nurettin Topçu

Kaynakça

• Ayçil, Ali (2010). “Hangi Hikâye Eski Değil ki? Veya Hangi Hikâye Eski?”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi. Yıl: 14, Sayı:157, 68-73.
• Aydoğdu, Hüseyin (2009). “Ahlak Filozofu” ve “Hareket Adamı” Olarak Nurettin Topçu”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. Sayı: 40, 439-463.
• Bilgin, Nuri (2008). “Geçmişin Araçsallaştırılması: Tarih ve Kolektif Bellek-I”, Toplumsal Tarih. Sayı: 173, 34-40.
• Cangızbay, Kadir (2006). “Cemil Meriç Üzerine”, Tanıl Bora, Murat Gültekin (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 5: Muhafazakârlık (s. 533-538). 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (2011). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Coşar, Simten (1996). “ Türk Modernleşmesi ‘Aklileşme’, ‘Patoloji’, Tıkanma”, DoğuBatı. Yıl: 2, Sayı: 8, 69-83.
• Çiğdem, Ahmet (2012). “Türk Batılılaşması”nı Açıklayıcı Bir Kavram: Türk Başkalığı Batılılaşma, Modernite ve Modernizasyon”, Tanıl Bora, Murat Gültekin (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık (s. 68-81). 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cündioğlu, Dücane (2010). Bir Mabed İşçisi: Cemil Meriç. 4. Basım, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Demirel, İdris (2011). “Nurettin Topçu’nun Düşünce Dünyasında Felsefe-Milliyetçilik Geçişmeleri ve Millet, Yurt, Din Sferleri”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt: XXX, Sayı: 1, 1-22.
• Duran, H. ; Polat, A. (2010). “Nurettin Topçu’da Milliyetçilik ve Anadolu Milliyetçiliği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 28, 65-70.
• Eagleton, Terry (2011). Kültür Yorumları. Özge Çelik (Çev.). 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gündoğan, Ali Osman (2000). “Nurettin Topçu Hayatı”, Doğu Batı. Sayı: 11, http://aliosmangundogan.com/PDF/Makale/Ali-Osman-Gundogan-Nurettin-Topcu-Hayati.pdf, Erişim Tarihi: 20.02.2014.
• Gündoğan, Ali Osman. Topçu ve Hareket Felsefesi. http://www.aliosmangundogan.com/PDF/Makale/Ali-Osman-Gundogan-Nurettin-Topcu-ve-Hareket-Felsefesi.pdf, Erişim Tarihi: 20.02.2014.
• Gürbilek, Nurdan (2008). Mağdurun Dili. 2. Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• İrem, Nazım (2002). “Turkish Conservative Modernism: Birth of a Nationalist Quest for Cultural Renewal”, International Journal of Middle East Studies. Vol. 34, No.1, 87-112.
• Kadıoğlu, A. (1996). “The Paradox of Turkish Nationalism and the Construction of Official Identity”, Middle Eastern Studies. Vol. 32, No. 2, 177-193.
• Meriç, Cemil (2012). Bu Ülke. Mahmut Ali Meriç (Haz.), 39. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, Cemil (2013). Kültürden İrfana. Mahmut Ali Meriç (Haz.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Metin, Ali K. (2010). “Cemil Meriç’te Aydın Tasavvuru”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi. Yıl: 14, Sayı:157, 111-120.
• Mollaer, Fırat (2009). Muhafazakârlığın İki Yüzü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Narlı, Mehmet (2010). “Cemil Meriç ve Roman”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi. Yıl: 14, Sayı:157, 243-254.
• Onbaşı, Funda G. (2003-4). “‘Geleneksel’ ve ‘Modern’: Sınırlar ve Geçirgenlikler Üzerine”, Doğu Batı. Yıl:7, Sayı:25, 83-101.
• Öğün, Süleyman Seyfi 2004). Türk Politik Kültürü. 2. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özbudun Sibel (2003). Kültür Halleri: Geçmişte, Ötelerde, Günümüzde. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Özvarlı, M. Sait (2007). “Alternative Approaches to Modernization in the Late Ottoman Period: İzmirli İsmail Hakkı’s Religious Thought against Materialist Scientism”, International Journal of Middle East Studies. Vol. 39, No.1, 77-102.
• Sarıtaş, Mehmet (2006). “Nurettin Topçu”, Tanıl Bora, Murat Gültekin (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 5: Muhafazakârlık (s. 261-267). 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sartre, Jean Paul (2011). Aydınlar Üzerine, Aysel Bora (Çev.). 4. Baskı, İstanbul: Can Yayınları.
• Shils, Edward (2003-4). “Gelenek”, Hüsamettin Arslan (Çev.). Doğu Batı. Yıl:7, Sayı:25, 101-135.
• Subaşı, Necdet (2003-4). “Kültürel Mirasın Çeşitliliği ve Seçicilik Sorunu”, Doğu Batı. Yıl:7, Sayı:25, 135-147.
• Taşdelen, Vefa (2010). “Cemil Meriç’te Yabancılaşma Sorunu”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi. Yıl: 14, Sayı:157, 87-96.
• Toker, N.; Tekin, S. (2012). “Batıcı Siyasi Düşüncenin Karakteristikleri ve Evreleri: ‘Kamusuz Cumhuriyet’ten ‘Kamusuz Demokrasi’ye”, Tanıl Bora, Murat Gültekin (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık (s. 82-107). 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2010). Kültür ve Medeniyet. Ezel Erverdi-İsmail Kara (Haz.). 5. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2013). İsyan Ahlakı. Mustafa Kök-Musa Doğan (Çev.). 10. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.