Dünden Bugüne Tutkallı Tabakalı Ahşap Yapı Elemanların İncelenmesi ve Yapılarda Taşıyıcı Olarak Kullanılması Üzerine Öneriler

Yıl 2019, , 34 - 50, 25.06.2019

Sinan Kayakıran Emre Kishalı

https://doi.org/10.30785/mbud.450537

Öz

Uluslararası yapı üretiminde son yıllarda çok
miktarda kullanılmakta olan "tutkallı tabakalı ahşap yapı elemanları ile
oluşturulan taşıyıcı sistemler" in geçmiş yıllarda Türkiye’de hemen hemen
hiç tanınmamış olması yakın zamanda bu sisteme karşı merak ve ilgiyi ortaya
çıkarmıştır. Günümüzde ise orman endüstrisinin geliştiği ülkeler kadar olmasa
da ülkemizde bu yapı malzemeleri ile yapılmış örneklere rastlamaktayız. Ahşap
malzemesinin bünyece değişimini sağlayan çeşitli tekniklerin uygulanmasına
paralel olarak konstrüksiyon imkanları da genişlemiştir. Ülkemizde üretilen
yapısal ahşap açısından yapılacak bir karşılaştırmada, bilhassa tutkallı tabakalı
ahşabın henüz tam anlamı ile bir gelişme göstermediği dolayısıyla konstrüksiyon
kuruluşlarında da halen geleneksel yapı sistemlerinin devam ettiği
söylenebilir. Bu bağlamda, tutkallı tabakalı ahşap yapı elemanlarının ulusal ve
uluslararası literatür tarama çalışması yapılmıştır. Makalede ahşap elemanlarla
yapılan büyük açıklıkların geçildiği kesitler hakkında genel bilgi, kullanılan
tutkallar hakkında bilgi ve tutkal cinsleri, tutkallı tabakalı ahşap yapı
elemanlarında kullanılan ahşabın seçimi ve tutkallama yöntemi, birleşim ve ek
yerlerinin oluşturma kuralları, ülkemizde ve uluslararası alanda bu yapı
elemanlarının üretimlerinde kullanılan standartlar, bu elemanların yangın ve
deprem anında göstermiş olduğu mukavemet tepkileri incelenmiştir. Tutkallı
tabakalı ahşap özellikleri, üretimi ve kullanım alanları üzerine elde edilmiş bulgular
sentezlenerek, Türkiye’deki kullanım olanakları üzerine incelemeler yapılmış ve
öneriler getirilmiştir.

_________________________________________________________________________________

The
Investigation of the Glued Laminated Timber Elements from Past to Today and The
Suggestions for the Use as Load-bearing in the Structures

Abstract

Due to not being recognized the structural systems
constructed with glued laminated timber elements in Turkey which are used in
the international building production frequently, revealed the curiosity and
interests towards this
system recently. Today, the examples, not as much as the ones built in the
countries where the timber industry is developed, constructed with these
structural materials are observed in Turkey. Today construction opportunities
are developed together with the development of the implementation to the
techniques on the timber materials providing the transformation of the
structure. Comparing the structural timber produced in our country, it can be
noticed that especially the glued laminated timber is not developed properly,
therefore traditional structural systems are followed in the construction
companies. In this context, state of art on glued laminated timber elements are
analysed in the national and international resources. In this article, the
general information on the cross-sections of structural timber having wide
spans; the glues used in the sector and its types; the choice of timber for the
glued laminated timber and gluing process; the principles for the connection
and addition of timber elements; the standards used in the production of
structural timber in the country and in the international environment; the
strength against the fire and the earthquake of these structural elements are
analysed. The opportunities of using glued laminated timber elements in Turkey
and suggestions for it are presented via synthesizing the findings on the
properties, production and, use of these materials.

Keywords:
Glued laminated timber, structural
elements, Turkey, timber material

Anahtar Kelimeler

Tutkallı tabakalı ahşap, yapı elemanı, Türkiye, ahşap malzeme, ahşap yapılar

Kaynakça

• AITC (American Institute of Timber Construction) (2012). Timber Construction Manual: Sixth Edition. 10.1002/9781118279687.
• Altunkaya.P. (2007). Tutkallı Tabakalanmış Ahşap Strüktür Sistemlerinin Mimaride Kullanım Olanakları. KTÜ Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Çavuş, V., (2008). Melez Kavak Klonundan (Populus X Euramaricana) Fenol Formaldehit ve Üre Formaldehit Tutkalı Kullanılarak Üretilmiş Paralel Şerit Kerestelerin (PŞK) Bazı Fiziksel ve Mekanik Özellikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Dietz, A.G.H. (1949). Materials of construction: wood, plastics, fabrics. D. Van Nostrand Company.
• Duman, N. (1964). Tutkallı Ahşap Yapılar, İTÜ.
• Erdoğmuş, E. (1984). Yapıda Ahşabın Korunması, Yapı koruyucular semineri. Y.E.M.
• Eriç, M. (1972). Dünün ve bugünün ahşap ve ahşaptan üretilmiş malzemenin Türkiye şartları içinde yapıda rasyonel kullanılma imkânlarının araştırılması. İstanbul Teknik Üniversitesi. Doktora tezi, İstanbul.
• Eriç, M. (1983). Yapılarda Yangının Malzemeye Etkisi. Birinci Yangın Ulusal Kurultayı, Ankara, 293-315.
• Eriç, M. (1985). Yapı Teknolojisinin Gelişiminde Malzeme Sorunları, YAPI 60, (say:46).
• Erşen, N. (1975). Tutkal Birleşimli Ahşap Taşıyıcı Sistemler bugünkü durumları ve gelişme imkânları, İDMMA. Doçentlik tezi, İstanbul.
• Exova BM TRADA. (2017). Cross-laminated Timber: Design and Performance, ISBN 1909594636.
• Foster, R., Reynolds, T., ve Ramage, M. (2018). What is tall timber? Towards the formal classification of timber as a material of tall building design. World Conference on Timber Engineering 2018, 20- 23 Ağustos, 2018 Seul, Güney Kore.
• Frangi, A., Fontana, M., Hugi, E. ve Jübstl, R. (2009). Experimental analysis of cross-laminated timber panels in fire. Fire Safety Journal, 44, 1078-1087.
• Gurkðnys, K., Kvedaras, A. ve Kavaliauskas, S. (2005). Behaviour evaluation of “sleeved” connectors in composite timber-concrete floors. Journal of Civil Engineering and Management, 277 (4), 277-282. 10.1080/13923730.2005.9636358.
• Güzel, N. ve Yesügey, S. C. (2015). Çapraz Lamine Ahşap (CLT) Malzeme ile Çok Katlı Ahşap Yapılar. Mimarlık, 382, 60 – 65.
• Güzel, N. ve Karaman Ö. Y. (2015). Sürdürülebilir Bir Alternatif Olarak Çok Katlı Ahşap Yapılar. Ege Mimarlık, 91, 30 – 35.
• Jones, S. (2018). Mass Timber: Design and Research, Oro Editions, ISBN 193962195X
• Kalay.E. (2006). TutkallI Tabakal Ahşap ve Çelik Malzemeli Taşıyıcı Yapı Elemanlarının Form ve Açıklık Kriterleri Açısından İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Mutlubaş, F. (1999). Çağdaş Yapımda Ahşabın Kullanılması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Özen, R. ve Özçifçi, A. (2001). Emprenyeli Sarıçam (Pinus Sylvestris L.) Odunundan Üretilen Lamine Ağaç Malzemelerin Yanma Özellikleri. Pamukkale Univ Muh Bilim Derg. 7(1): 131-138.
• Pehlivan, G. F. (2017), Tarihî Yapılarda Pasif Yangın Önlemlerinin Artırılmasına Yönelik Bir Yöntem Önerisi. Selçuk Üniversitesi, Doktora tezi, Konya.
• Sağlam, B.A. (2009). İ.T.Ü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Su, J., Lafrance, P-S., Hoehler, M. ve Bundy M. (2018). Fire Safety Challenges of Tall Wood Buildings –Phase 2: Task 2 & 3 – Cross Laminated Timber Compartment Fire Tests. National Fire Protection Association. NFPA report: FPRF-2018-01.
• Şenay, A. (1996). Lamine Edilmiş Ağaç Malzemenin Teknolojik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi, Doktora Tezi. İstanbul.
• Şener, Y. (1999), Ahşabın Öyküsü, Art Decor, 79, 146-158.
• Tokyay, V. (1998) Tutkallı Tabakalı Ahşap Teknolojisi, Yapı, 197. 114.
• Yörür, H., Aydemir, D. ve Uysal, B. (2010). Emprenye Edilmiş Ahşap Malzemenin Yapışma Direncini Etkileyen Faktörler. Bartın orman Fakültesi Dergisi, 12 (18), 99 – 106.
• URL-1. Engineered Wood Solutions. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Laminated Veneer Lumber http://ewsolutions.net/our-products/laminated-veneer-lumber-lvl/
• URL-2. Ulusal Ahşap Birliği. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Ahşap Yapı Sistemleri CLT Celalettin Akça http://www.ahsap.org/assets/pdfDocs/etkinlik-2/Ahsap-yapi-sistemleri-CLT-celalettin-akca.pdf
• URL-3. Dataholz. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Laminated Strand Lumber, https://www.dataholz.eu/en/building-materials/particle-composites/laminated-strand-lumber-lsl.htm
• URL-4. Bridge Hunter. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Eagle River Bridge, https://bridgehunter.com/mi/keweenaw/eagle-river/
• URL-5. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Genel İnşaat şartnamesi (Yapıda Ahşap Teknik Şartnameleri). Erişim Tarihi: 16.12.2018 http://www.ahsap.org/bilgi/standartlar-ve-sartnameler/
• URL-6. Ahşap İle Yapı Doğal, Sürdürülebilir, Güvenilir Egger Ürünleri İle Ahşap Yapılar. Erişim Tarihi:16.12.2018 https://docplayer.biz.tr/3300567-Ahsap-ile-yapi-dogal-surdurulebilir-guvenilir-egger-urunleri-ile-ahsap-yapilar-www-egger-com.html
• URL-7. İnşaat Mühendisleri Odası. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Deprem Etkisi Altında Binaların Tasarımı İçin Esaslar, http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/89227ad223d3b7a_ek.pdf
• URL-8. Asmaz Ahşap A.Ş uygulaması Sas Otomotiv Ford Otosan Gölcük Erişim Tarihi:16.12.2018 https://www.asmazahsap.com/uygulamalarimiz/sas-otomotiv-ford-otosan-golcuk/
• URL-9. Naswood A.Ş uygulaması Avcılar İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal Tesisleri Erişim Tarihi:16.12.2018 http://www.naswood.com.tr/cpanel/galeri.php?proid=1
• URL-10. Western Wood Structures. Erişim Tarihi:30.07.2018, America’s Car Museum, http://westernwoodstructures.com/index.php/articles/americas-car-museum/
• URL-11. Architettura di Pietra. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Padre Pio Pilgrimage Church, http://www.architetturadipietra.it/wp/?p=2920
• URL-12. Foothills Rails to Trails Coalition. Erişim Tarihi: 30.07.2018, Arched Bridge, http://www.piercecountytrails.org/arched-bridge-3/
• URL-13. Thistleton, W. Doğu Londra'daki bir konut bloğu. Erişim Tarihi: 16.12.2018, https://www.theb1m.com/video/dalston-lane-the-worlds-largest-timber-building