Biyoçeşitliliğin Geliştirilmesi İçin Polinatör Böcekleri Çeken Bitki Türlerinin Kentsel Peyzajda Kullanımı: Kalecik Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 358 - 373, 01.07.2021

Hande Aslan Aysel Uslu

https://doi.org/10.30785/mbud.888300

Cited By: 2

Öz

Giderek kentsel altyapının doğal yaşam alanlarının yerini almaya başladığı kentlerde, biyoçeşitliliğin azalması başlıca sorunlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada polinatörleri (tozlayıcılar) üzerine çekme özelliğine sahip bazı doğal bitkilerle tasarım konusu üzerinde yoğunlaşmak istenmiş, özellikle Ankara kentsel alanındaki tozlaştırıcı popülasyonunu dengeleyerek, biyoçeşitliliğin desteklenmesi çalışmalarında tercih edilebilecek yerel türlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Kalecik ve çevresinin doğal bitki örtüsündeki türler incelenerek, peyzaj tasarımlarında kullanılabilecek bitki türleri tespit edilmiştir. Bu türler arasından yurt dışında tozlaşma bahçelerinde tercih edilen bitkiler listelenmiştir. Çalışma sonucunda, tozlaşmaya olumlu yöndeki katkıları ile ön plana çıkan 10 cinse ait, 16 bitki türü belirlenmiş ve peyzaj tasarımlarında değerlendirilebilecek çiçek (renk, çiçeklenme dönemi vb.), yaprak, yaşam formu ve boyu gibi özellikleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyoçeşitlilik, flora, Kalecik, polinatör, tozlaşma bahçeleri

Teşekkür

Makalede, ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

Use of Plant Species Attracting Polinators in Urban Landscape to Improve Biodiversity: Kalecik Sample

Öz

One of the main problems in the cities, urban infrastructure gradually replaces natural habitats, is biodiversity loss. In this study, it was aimed to focus on design with some natural plants and reveal the local plant species can be preferred in studies to support biodiversity by balancing the pollinator population especially in Ankara. By examining the species in the natural vegetation of Kalecik and its surroundings, plant species that can be used in landscape designs, were determined. Among these species, plants preferred in pollination gardens abroad were listed. As a result of the study, 16 plant species belonging to 10 genera, stand out with their positive contribution to pollination and can be preferred in urban landscape designs, were determined. Features which are prominent in landscape designs, such as flower (color, flowering period, etc.), leaves, life form and size, were examined.

Anahtar Kelimeler

Biodiversity, flora, Kalecik, pollinator, pollination gardens

Kaynakça

• Akça, M.O., Türkmen, F., Taşkın, M.B., Soba, M.R. ve Öztürk, H.S. (2015). Ankara Üniversitesi Kalecik Araştırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının Verimlilik Durumlarının İncelenmesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3(2): 54 – 63. Online ISSN: 2146-8141. Erişim adresi (01.02.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/tbbbd/issue/22384/239645
• Akkemik, A. ve Eminağaoğlu, Ö. (2014). Prunus L. Ü. Akkemik (Ed). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları II içinde (ss.369-373). Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim adresi (17.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/321748190_Prunus_L_Erikler
• Bağçıvan, G. (2014). Bursa ve Çevresinde Yayılışı Olan Dianthus L. Taksonları Üzerinde Sistematik Araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi (27.05.2021): https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/8325/1/360446.pdf
• Bağrıaçık, N. (2017). Polinatör Böcekler ve Küresel Tozlaşma Krizi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(4): 37-41. Online ISSN: 2536- 4618. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jist/issue/34627/390567
• Baser, H.C. (2010). Türkiye’nin Yenen Yabani Bitkileri. Bağ Bahçe, 29 (Mayıs-Haziran): 22-25. Erişim adresi (25.02.2021): https://www.researchgate.net/publication/291972029_Turkiye'nin_Yenen_Yabani_Bitkileri
• Bennett, AB. ve Lovell, S. (2019). Landscape and Local Site Variables Differentially Influence Pollinators and Pollination Services In Urban Agricultural Sites. PLoS ONE, 14(2): e0212034. Erişim adresi (10.02.2021): https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0212034
• Benvenuti, S. (2014). Wildflower green roofs for urban landscaping, ecological sustainability and biodiversity. Landscape and Urban Planning, 124: 151-161. Erişim adresi (28.05.2021): https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016920461400005X
• Campolo, O., Zappala, L., Malacrino, A., Laudani, F. ve Palmeri, V. (2015). Bees visiting flowers of Thymus longicaulis (Lamiaceae), Plant Biosystems - An International Journal Dealing with all Aspects of Plant Biology, 150 (6): 1182-1188. DOI: 10.1080/11263504.2015.1009190. Erişim adresi (29.04.2021): https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/11263504.2015.1009190
• Coşkun Hepcan, Ç. (2019). Kentlerde İklim Değişikliği İle Mücadele İçin Yeşil Altyapı Çözümleri (İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi 12) İklim Değişikliği Alanında Ortak Çabaların Desteklenmesi Projesi (iklimİN) web sitesinden erişildi: http://www.iklimin.org/moduller/kentmodulu-yesilaltyapi.pdf
• Çelik, A., Çiçek, M., Semiz, G. ve Karıncalı, M. (2003). Taxonomical and Ecological Investigations on Some Geophytes Growing Around Denizli Province (Turkey). Turkish Journal of Botany, 28 (2004): 205-211. Erişim adresi (27.05.2021): https://journals.tubitak.gov.tr/botany/issues/bot-04-28-1-2/bot-28-1-2-21-0211-18.pdf
• Çıngay, B. Ataşlar, E. ve Koyuncu, O. (2017). Flora of Eskişehir Yazılıkaya valley and its environs. Biological Diversity and Conservation, 10/3 (2017): 36-50. Erişim adresi (28.05.2021): https://www.researchgate.net/profile/BurcinCingay/publication/322252809_Flora_of_Eskisehir_Yazilikaya_valley_and_its_environs/links/5a4e512baca272c88278a7a6/Flora-of- Eskisehir-Yazilikaya-valley-and-its-environs.pdf
• Çömlekçioğlu, N., Kocabaş, Y.Z. ve Aygan, A. (2020). Kahramanmaraş’tan Toplanan Prunus divaricata subsp. divaricata Ledeb. Meyvelerinin Biyokimyasal Özellikleri ve Antimikrobiyal Aktivitelerinin Belirlenmesi. Anadolu, 30 (1): 46-56. Online ISSN: 2667-6087. Erişim adresi (25.02.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/anadolu/issue/53926/727202
• Demir, A. (2009). Küresel İklim Değişikliğinin Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Kaynakları Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 1(2): 37-54. Erişim adresi (26.04.2021): http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/47/1155/13590.pdf
• Demir, O. (2018). Sedum acre subsp. acre. Osman Demir kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=10213613678869376&set=gm.1238191126283550
• Demir, O. (2019). Sedum album. Osman Demir kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=10219766478405519&set=pcb.2346234442145874
• Demirpolat, A. ve Kılıç, Ö. (2019). Genç (Bingöl-Merkez) İlçesi ve Çevresi Florasında Arıcılık Açısından Önemli Bitkiler, Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 1(2): 135-141. ISSN: 2667-8764. Erişim adresi (28.04.2021): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1191286
• Deniz, B. ve Şirin, U. (2005). Samson Dağı Doğal Bitki Örtüsünün Otsu Karakterdeki Bazı Örneklerinden Peyzaj Mimarlığı Uygulamalarında Yararlanma Olanaklarının İrdelenmesi, ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 5-12. Erişim adresi (18.01.2021): http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/2414/1/bdeniz.pdf
• Doğar, C. (2019). Ankara Üniversitesi Çiftliklerinin Florası (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sisteminden erişildi. Erişim adresi (15.01.2021) : https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/68985
• Eker, İ., Vural, M. ve Aslan, S. (2015). Ankara İli’ nin Damarlı Bitki Çeşitliliği ve Korumada Öncelikli Taksonları, Bağbahçe Bilim Dergisi, 2(3): 57- 114. Online ISSN: 2148 4015. Erişim adresi (27.02.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/bagbahce/issue/53948/727582
• Eminağaoğlu, Ö., Yılmaz, H., Aksoy, N., Ok, T., Fırat, M., Akyıldırım Beğen, H. ve Akkemik, Ü. (2020). Rosaceae. Ü. Akkemik (ed). Türkiye’nin Bütün Ağaçları ve Çalıları içinde (ss. 965-1125). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Eminağaoğlu, Ö., Yüksel, E. ve Aksu, G. (2014). Lonicera L. Ü. Akkemik (Ed). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları I. içinde (ss. 422-431). Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim adresi (15.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/321748099_Lonicera_L_Hanimelleri
• Environmental Interpretive Center. (2021, 24 Şubat). Erişim adresi: https://umdearborn.edu/casl/centers-institutes/environmental-interpretive-center/research- resources/sustainability-initiatives/pollinator-garden
• Fukase, J. ve Simons, A.M. (2016). Increased Pollinator Activity in Urban Gardens with More Native Flora. Applied Ecology and Environmental Research, 14 (1):297-310. Online ISSN: 1785 0037. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.researchgate.net/publication/292606515_Increased_pollinator_activity_in_urban_gardens_with_more_native_flora
• Garbuzov, M. ve Ratnieks, F.L.W. (2014). Listmania: The Strengths and Weaknesses of Lists of Garden Plants to Help Pollinators, BioScience, 64(11): 1019-1026. DOI:10.1093/biosci/biu150. Erişim adresi (15.01.2021): https://academic.oup.com/bioscience/article/64/11/1019/2754229?login=true
• Gösterit, A. ve Gürel, F. (2005). Bombus terrestris (Hymenoptera: Apidae) Arılarının Yayılmasının Ekosistem Üzerine Etkileri, Uludag Bee Journal, 5(3): 115-121. Erişim adresi (15.01.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluaricilik/issue/53637/162510
• Grimshaw- Surette, H. (2020). The Effect of Green Roof Characteristics on Pollinator Communities (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi (29.04.2021): https://library2.smu.ca/handle/01/29346
• IUCN (International Union for Conservation of Nature) (2021, 26 Nisan). IUCN Red List version 2021-1. Erişim adresi: https://www.iucnredlist.org/statistics
• İbuflora. (2021, 18 Ocak) Erişim adresi: http://ibuflora.ibu.edu.tr/tur/geranium-pyrenaicum
• Karaköse, M., Akbulut, S. ve Bayramoğlu, M.M. (2018). Espiye (Giresun) Orman Planlama Birimi’nin İstilacı Yabancı Türleri, Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(2): 120-129. DOI: 10.18182/tjf.349894. Erişim adresi (26.04.2021): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/511029
• Landis, T.D., Dumroese, R.K. ve Horning, M.E. (2014). Create a Pollinator Garden at Your Nursery: An Emphasis on Monarch Butterflies. United States Department of Agriculture Forest Service, 34 (1-2), 2-13. Erişim adresi: 20.04.2021: https://www.researchgate.net/publication/272682145_Create_a_pollinator_garden_at_your_nursery_an_emphasis_on_monarch_butterflies
• Lowenstein, D.M., Matteson, K.C. ve Minor, E.S. (2015). Diversity of Wild Bees Supports Pollination Services in An Urbanized Landscape, Oecologia, 179:811–821. DOI: 10.1007/s00442-015-3389-0. Erişim adresi (18.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/280136020_Diversity_of_wild_bees_supports_pollination_services_in_an_urbanized_landscape
• Lowenstein, D.M., Matteson, K.C. ve Minor, E.S. (2018). Evaluating the dependence of urban pollinators on ornamental, non-native, and ‘weedy’ floral resources. Urban Ecosystems, 22: 293–302. Erişim adresi (20.05.2021): https://link.springer.com/article/10.1007/s11252-018-0817-z
• Lowry, H., Lill, A. ve Wong, B. (2013). Behavioural Responses Of Wildlife to Urban Environments. Biological Reviews, 88: 537-549.
• Mamıkoğlu, N.G. (2007). Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları, NTV Yayınları, 727s, İstanbul.
• Mach, B.M. ve Potter, D.A.(2018). Quantifying bee assemblages and attractiveness of flowering woody landscape plants for urban pollinator conservation. PLoS ONE 13(12):1- 18. Erişim adresi (25.05.2021): https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0208428
• MacIvor, J.S., Ruttan, A. ve Salehi, B. (2015). Exotics on exotics: Pollen analysis of urban bees visiting Sedum on a green roof, Urban Ecosyst, 18: 419–430. DOI: 10.1007/s11252-014-0408-6. Erişim adresi (29.04.2021): https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11252-014-0408-6.pdf
• Özbek, H. (2003). Türkiye’de Arılar ve Tozlaşma Sorunu, Uludağ Arıcılık Dergisi, 3(3): 41-44. Erişim adresi (27.04.2021): https://dergipark.org.tr/en/pub/uluaricilik/issue/53715/162696
• Özbek, H. (2010). Arılar ve İnsektisitler. Uludağ Arıcılık Dergisi, 10(3): 85-95. Erişim adresi (15.01.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluaricilik/issue/52019/162359
• Özdemir, A. ve Ulus, A. (2018). Kent Ekolojisine Farklı Bir Yaklaşım: Tozlaşma Bahçeleri, Inonu University Journal of Art and Design, 8(18): 17-28. Online ISSN: : 1309-9884. Erişim adresi (27.02.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/iujad/issue/44357/491404
• Özkan, N.G., Aslan, S. ve Fırat, M. (2014). Crataegus L. Ü. Akkemik, (Ed). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları I içinde (ss. 43-66). Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim adresi (17.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/274892998_Crataegus_L_Aliclar
• Öztürk, F., Erkan, C., Ölçücü, C., Çiriğ, N., Özok,N. Ve Öğün, E. (2017). Van İli Peyzaj Bitkilerinin Arıcılık Açısından Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27 (4): 601-607. Erişim adresi (20.04.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyutbd/issue/33357/316240
• Polat, B., Özüiçli, M., Çetin, H. ve Aydın, L. (2020). Pestisit Kullanımının Bal Arısı Sağlığına ve Ürünlerine Etkisi, Journal of Research in Veterinary Medicine, 39(2): 128-134. DOI:10.30782/jrvm..634586. Erişim adresi (18.01.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/jrvm/issue/59210/634586
• Selim, C., Sever Mutlu, S. ve Selim, S. (2015). Kentsel Alanlarda Biyolojik Çeşitliliğin Sürdürülebilirliği ve Koruma Yaklaşımları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 8(1): 38-45. Online ISSN: 1308-0040. Erişim adresi (27.02.2021): http://www.derleme.gen.tr/index.php/derleme/article/download/267/265
• Silici, S. (2005). Tozlaşmada Polen ve Nektar Cezbediciliğinin Önemi. Alatarım, 4(2): 57-61. ISSN: 1304- 2653. Erişim adresi (18.01.2021): https://arastirma.tarimorman.gov.tr/alata/Belgeler/alatarim/alatarim008_2005_12.pdf#page=60
• Smithsonian Gardens. (2021, 24 Şubat). Erişim adresi: https://gardens.si.edu/gardens/pollinator-garden/
• Tarıkahya Hacıoğlu, B., Erik, S. ve Mutlu, B. (2011). Ankara Yerleşim Merkezinin, Çevresindeki Alanlarla Floristik Yönden Karşılaştırılması, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (2): 60-77. ISSN:1309-8918. Erişim adresi (15.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/282353574_Ankara_Yerlesim_Merkezinin_Cevresindeki_Alanlarla_Floristik_Yonden_Karsilastirilmasi
• The Plant List. (2021, 27 Nisan) Erişim adresi: http://www.theplantlist.org/1.1/statistics/
• TÜBİVES. (2021, 16 Ocak). Erişim adresi: http://www.tubives.com/
• UN-Habitat (United Nations Human Settlements Programme). (2016). Urbanization and Development: Emerging Futures, World Cities Report 2016. Erişim adresi: https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/WCR-2016-WEB.pdf
• Uslu, A. ve Shakouri, N. (2013). Kentsel Peyzajda Yeşil Altyapı ve Biyolojik Çeşitliliği Destekleyecek Olanaklar, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1): 46-50. Online ISSN: 2146- 0132. Erişim adresi (27.02.2021): http://derleme.gen.tr/index.php/derleme/article/view/181/179
• Varol, Ö. ve Aydoğdu, M. (1999). The Flora of Steppe Surrounding Akyurt and Kalecik (Ankara), Communications Faculty of Science University of Ankara Series C, 17: 33-57. DOI: 10.1501/Commuc_0000000093. Erişim adresi (15.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/275576973_The_flora_of_steppe_surrounding_Akyurt_and_Kalecik_Ankara
• Wenzel, A., Grass, I., Vasuki V. B. ve Tscharntkea, T. (2019). How Urbanization is Driving Pollinator Diversity and Pollination – A systematic Review. Biological Conservation, 241(2020): 1-15. DOI: 10.1016/j.biocon.2019.108321. Erişim adresi (15.02.2021): https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006320719307761#:~:text=A%20total%20of%20141%20studies
• Yılmaz, T. (2008a). Cotoneaster nummularia. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2772809946326987&set=pcb.3102225856546725
• Yılmaz, T. (2008b). Thymus leucostomus. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2775904369350878&set=pcb.3113132708789373
• Yılmaz, T. (2008c). Prunus divaricata var. divaricata. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2780600042214644&set=pcb.3129172107185433
• Yılmaz, T. (2011). Dianthus lydus. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2762629104011738&set=pcb.3065710540198257
• Yılmaz, T. (2019). Geranium tuberosum. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2384517438489575&set=basw.AbrB7HHMPyr-
• Yılmaz, T. (2019). Thymus sipyleus. Turgut Yılmaz kişisel fotoğraf arşivi. Erişim adresi (27.02.2021): https://www.facebook.com/photo? fbid=2388022784805707&set=pcb.1999669560135699