Isparta’da Kooperatif Konut Alanları İçeren Mahallelerde Morfolojik Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: Özel Sayı, 143 - 159, 30.04.2022

Berna Güç Oğuzhan Karacan

https://doi.org/10.30785/mbud.1029026

Öz

Bu çalışmada Isparta’nın farklı yerlerinde bulunan kooperatifçilikle elde edilmiş müstakil ve toplu konut şeklindeki konut alanlarının olduğu Anadolu Mahallesi, Modern Evler Mahallesi, Mehmet Tönge Mahallesi ve Davraz Mahallesinde morfolojik analizler yapılmıştır. Çalışmada yöntem olarak Topçu ve Southworth (2014)’un kentlerin bütüncül tasarımı ve konut alanlarının tasarımları için varsaydıkları erişilebilirlik, yoğunluk ve yaşanabilirlik endeksi parametreleri kullanılmış ve bunlara ek olarak Görünürlük Grafı Analizleri yapılmıştır. Seçilen alanlar kooperatif alanı ve mahalle ölçeği olmak üzere iki ayrı şekilde analiz edilmiştir. Elde edilen sayısal veriler erişilebilirlik/dizimsel, anlaşılabilirlik, erişilebilirlik/görsel, yoğunluk, yaşanabilirlik parametreleri ile 5’li skalada değerlendirilmiştir. Analizlerin sonucunda kooperatif alanlarının, seçilen mahallelerin kentsel alanlarına etkisi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Visibility graph analysis, Isparta, urban morphology, space syntax

Teşekkür

Bu çalışmada; hakemlere değerli katkılarından, Dr. Öğr. Üyesi Şirin Gülcen EREN’e, İngilizce öğretmeni Güzide AKYOL’a, Bernard KENNEDY ve ekibine İngilizceye çevirisindeki emeklerinden dolayı teşekkür ederiz. Bu çalışmanın bir kısmı yazarlar tarafından “27-29 Ekim 2021 Isparta-Türkiye 1. Uluslararası Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Sempozyumu (1st International Architectural Sciences and Applications Symposium” (IArcSAS-2021)”un da sunulmuş ve özet kitapçığında basılmıştır. Daha sonra çalışma Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisinde değerlendirilmek üzere genişletilmiştir. Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

A Morphologic Investigation on the Cooperative Housing Neighborhoods in Isparta

Öz

In this study, morphological analyzes were conducted in Anadolu Neighborhood, Modern Evler Neighborhood, Mehmet Tönge Neighborhood and Davraz Neighborhood, where there are detached, and mass housing areas built by cooperatives in different parts of Isparta. The study method used the parameters of accessibility, density and livability index, as postulated by Topçu and Southworth (2014) for the holistic design of cities and the design of housing areas. In addition, a visibility graph analysis was conducted. The selected areas were analysed in two separate ways: by cooperative area and on the neighbourhood scale. The numerical data were assessed on a five-point scale using the parameters of accessibility/syntactic, intelligibility, accessibility/visual, density and livability. Based on the analyses, the study discusses the impact of cooperative housing areas on the urban areas of the selected neighborhoods.

Anahtar Kelimeler

Isparta, space syntax, urban morphology, visibility graph analysis

Kaynakça

• Aydın, N. ve Polat, E. (2021). Kentin organik dokusunun değişiminin yapılan planlama çalışmaları ile karşılaştırılarak incelenmesi, Isparta Örneği. Planlama, 31(3), 530-545.
• Behzadfar, M. ve Changalvaıee, Y. (2017). Generic Flows Of Sustainable Urban Form An Investigation On Integrated Interactions Between Energy And Information Flows In The Context Of Urban Form. The Case Of Isfahan. In Proceedings of the 11th Space Syntax Symposium, Lisbon.
• Benedikt, M. L. (1979). To take hold of space: Isovists and isovist fields, Environmentand Planning B: Planning and Design, 6 (1) 47-65.
• Beyhan, Ş. G. ve Öçal, H. (2010). Isparta'da modernizm etkisindeki konutların mimari kimliği. Mimarlık (355).
• Birik, M. (2015). Kentsel Morfolojiye Bütüncül Yaklaşım, Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu Temel yaklaşımlar ve teknikler, M. Üniversitesi, (s. 534-546), Mersin.
• Bölen, F., Yirmibeşoğlu, F., Ergun, N., Türkoğlu, H. D., Terzi, F., Kaya, S. ve Kundak, S. (2009). Quality of residential environment in a city facing unsustainable growth problems: Istanbul, New Approaches Urban and Regional Planning, 103-113, İstanbul.
• Çetin, S. (2011). Dönüşüm sürecinin tarihi kent merkezleri üzerine etkileri:Isparta örneğinde bir inceleme. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27(2), 185-199.
• Çetin, S. (2012). Geç Osmanlıdan Erken Cumhuriyete İç Batı Anadolu’da Kentsel Yapının Değişimi: Manisa, Afyon, Burdur ve Isparta Kentleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. METU JFA, 29 (2), 89-126.
• Desyllas, J. ve Duxbury, E. (2001, May). Axial maps and visibility graph analysis. In Proceedings, 3rd International Space Syntax Symposium (Vol. 27, pp. 21-13). Georgia Institute of Technology Atlanta.
• Dikici Köseoğlu, B. ve Aydın, D. (2009). Müstakil Konut Alanlarında Morfolojik ve Bağlamsal Değişim: Konya Meram Öğretmen Evleri. BAÜ FBE Dergisi, 11(2), 110-123.
• Duman, S. ve Zaman, S. (2021). Kentsel morfoloji açısından bir kentsel dönüşüm projesinin ı̇ncelenmesi (Bursa İli Nilüfer İlçesi Ataevler Mahallesi Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 113-142.
• Edussuriya, P., Chan, A. ve Ye, A. (2011). Urban morphology and air quality in dense residential environments in Hong Kong. Part I: District-level analysis. Atmospheric Environment, 45(27), 4789-4803.
• Eski Başkan Fuat Uyar İle Tarihe Geçecek Röportaj, (Erişim tarihi:01.10.2021): http://www.haber32.com.tr/eski-isparta039yi-yeniye-boyle-cevirdi-roportaj,2.html
• Gauthier, P. ve Gilliland, J. (2006). Mapping urban morphology: a Classification scheme for ınterpreting contributions to the study of urban form. Urban Morphology, 10(1), 41-50.
• Hillier, B. ve Hanson J. (1984) The Social Logic of Space, Cambridge University Press Cambridge.
• Hillier, B. (2007). Space is the Machine: A Configurational Theory of Architecture. Space Syntax. https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/3881/, Erişim tarihi: Eylül, 2021.
• İlhan, C. ve Ediz, Ö. (2019). Kent Dokusu morfolojik değişiminin fraktal geometri aracılığıyla hesaplanması: Bursa örneği. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 4(1), 117-140.
• Köse, D. (2018). Isparta Tarihi Kent Merkezi İçin Sağlıklılaştırma Önerisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları.
• Köseoğlu, E. (2018). Mekansal Okunabilirlik. Biçimsel, Dizimsel ve Öznel Boyutları. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
• Kropf, K. (2017). The Handbook of Urban Morphology. UK: John Wiley and Sons Ltd. https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=Glw6DwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA14&dq=urban+morphology&ots=DKIxZdKIon&sig=ToiSfXl2MLqQ-fTPsYsBeXUx- Uc&redir_esc=y#v=onepage&q=urban%20morphology&f=false: John Wiley and Sons, Erişim Tarihi: Ekim, 2021.
• Kubat, A., ve Topçu, M. (2009). Antakya ve Konya tarihi kent dokularının morfolojik açıdan karşılaştırılması 1. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 335-347.
• Kubat, A., Kurtuluş, İ., Akay, M. ve Akdoğan, E. (2019). Visual Impact Analysis In The Context Of Space Syntax: The Case Of Golden Horn, Istanbul. Proceedings of the 12th Space Syntax Symposium. Beijing: Jiaotong University.
• Masoumi, H., Terzi, F. ve Serag, Y. (2019). Neighborhood-scale urban form typologies of large metropolitan areas: Observations on Istanbul, Cairo, and Tehran. Cities, 85, 170-186.
• Moudan, A. (1997). Urban Morphology As An Emerging Interdisciplinary Field. Urban Morphology, 1, 3-10.
• Parvin, A., Ye, A. M. ve Jia, B. (2007). Multilevel Pedestrian Movement: Does Visibility Make Any Difference?. In Proceedings of the 6th International Space Syntax Symposium. ITU Faculty of Architecture, İstanbul.
• Shen, Y., Law, S. ve Karimi, K. (2019). Measuring Visibility To Urban Functions With Social Media Data. Proceedings of the 12th Space Syntax Symposium. Beijing : Jiaotong University.
• Shields, R. (2018). Henri Lefebvre. P. Hubbard , R. Kitchin, P. Hubbard, & R. Kitchin (Dü) içinde, Mekan ve Yer Üzerine Büyük Düşünürler (s. 478-485). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Topçu, M. ve Southworth, M. (2014). A Comparative Study of the Morphological Characteristics of Residential Areas in San Francisco. ITU A|Z Dergisi, 11(2), 173-189.
• Turner, A. ve Penn, A. (1999, March). Making isovists syntactic: isovist integration analysis. In 2nd International Symposium on Space Syntax, Brasilia.
• Turner, A., Doxa, M., O’Sullivan, D. ve Penn A. (2001). From isovists to visibility graphs: a methodology for the analysis of architectural space, Environment and Planning B: Planning and Design, vol.28, 103-121.
• Turner, A. (2004). Depthmap 4: A Researcher’s Handbook, (Erişim tarihi: 15.09.2021): https://archtech.gr/varoudis/depthmapX/LearningMaterial/depthmap4r1.pdf
• Ünlü, T. (2018). Mekânın Biçimlendirilmesi ve Kentsel Morfoloji. Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu (s. 59-70). İTÜ, Mimarlık Fakültesi, Taşkışla, İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Ünver, H. (2016). Kentsel morfolojinin geleneksel bir sokak dokusunu şekillendirmesi: kurşunlu cami sokak. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4, 127-143.
• Whitehand, J. (1986). Taking stock of urban geography. Area, 18(2), 147-151.
• Yaygın, M. A. ve Topçu, M. (2016). A Morphological Examination of Urban Renewal Processes: The Sample of Konya City. International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 10(7), 891-898.