Artificial Intelligence-Based School Mental Health Services: What Do School Counselors Think?

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 712 - 731, 24.12.2025

Oğuzhan Yıldırım , Yalçın Demir , Tuğba Yıldırım , Tuncay Arslan , Münür Subaşı , Ali Rıza Yılmaz

https://doi.org/10.52826/mcbuefd.1639612

Öz

This study aimed to examine the opinions of school psychological counselors regarding artificial intelligence-based school mental health services. The study was conducted using a phenomenological design, one of the qualitative research methods. Participants were selected using a maximum variation sampling method. 45 school psychological counselors with different experience levels and graduation levels working at various levels and types of schools were included in the study. Thematic analysis stages were applied to the obtained qualitative data. It was observed that the majority of the participants did not actively use artificial intelligence tools. ChatGPT was the most frequently used tool. As a result of the thematic analysis, five themes and 24 related categories were obtained. The opinions of school psychological counselors regarding artificial intelligence-based school psychological counseling and guidance services were collected under five themes as definition, integration, impact, advantage and limitation. As a result, it was determined that psychological counselors had various positive and negative opinions regarding artificial intelligence. However, the dominant idea was that artificial intelligence would be emotionally deprived in the context of mental health services. Based on the findings, recommendations were developed for mental health professionals, researchers and administrators.

Anahtar Kelimeler

psychological counseling services , artificial intelligence integration , thematic analysis , phenomenological pattern

Yapay Zekâ Temelli Okul Ruh Sağlığı Hizmetleri: Okul Psikolojik Danışmanları Ne Düşünüyor?

Öz

Bu araştırmada yapay zekâ temelli okul ruh sağlığı hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının düşüncelerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen ile yürütülmüştür. Katılımcılar maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Çeşitli kademe ve okul türlerinde görev yapan farklı deneyim süresi ve mezuniyet düzeyine sahip 45 okul psikolojik danışmanı araştırmaya dâhil edilmiştir. Elde edilen nitel veriler üzerinde tematik analiz aşamaları uygulanmıştır. Katılımcıların çoğunluğunun yapay zekâ araçlarını aktif şekilde kullanmadıkları görülmüştür. Kullanılan araçların başında ise ChatGPT gelmektedir. Tematik analiz sonucunda ise okul psikolojik danışmanlarının yapay zekâ temelli okul ruh sağlığı hizmetlerine yönelik tutumlarını yansıtan beş tema ve ilişkili 24 kategori elde edilmiştir. Psikolojik danışmanlarının yapay zeka tabanlı okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri; tanımlama, entegrasyon, etki, avantaj ve sınırlılık şeklinde beş tema üzerinde toplanmıştır. Sonuç olarak psikolojik danışmanların yapay zekâya ilişkin olumlu ve olumsuz çeşitli görüşlerinin olduğu belirlenmiştir. Ancak yapay zekânın ruh sağlığı hizmetleri bağlamında duygusal yönden yoksun kalacağı görüşü hâkim çıkmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle ruh sağlığı profesyonellerine, araştırmacılara ve yöneticilere öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

psikolojik danışma hizmetleri , yapay zekâ entegrasyonu , tematik analiz , fenomenolojik desen

Kaynakça

• Abbass, H. (2021). What is artificial intelligence?. IEEE Transactions on Artificial Intelligence, 2(2), 94-95. https://doi.org/10.1109/TAI.2021.3096243
• Akalın, B., & Veranyurt, Ü. (2020). Sağlikta dijitalleşme ve yapay zekâ. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2(2), 128-137.
• Akgöz, N., Ülker, S.V., Keskin, R., & Arasan Doğan, İ. (2022). Günümüz ve gelecekteki teknolojinin psikoterapi uygulamalarına etkisi ve etik tartışmalar. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(59), 1840-1848. http://dx.doi.org/10.29228/JOSHAS.66590
• Akoğlan, C. (2024). Dil, düşünce ve Turing: Davidson’ın makine zekasının sınırlarına ilişkin görüşleri. Felsefe Dünyası, 79, 147-164. https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1481945
• Al-shraifin, A., Wardat, Y., AlAli, R. & Al-Saud, K. (2025). Harnessing AI in school counselling: Exploring the potential of ChatGPT for student support. Educational Process: International Journal, 18, e2025434. https://doi.org/10.22521/edupij.2025.18.434
• Amanvermez, Y. (2015). The comparison of online counseling researches in Turkey and USA. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186, 966-969. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.04.159
• Anita, A. S., Purba, K. N. A., & Ilmi, M. R. B. (2024). The role of artificial intelligence as a tool to help counselors in ımproving mental health. BICC Proceedings, 2, 119-124. https://doi.org/10.30983/bicc.v1i1.115
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Bhatt, S. (2025). Digital mental health: Role of artificial intelligence in psychotherapy. Annals of Neurosciences, 32(2), 117-127. https://doi.org/10.1177/09727531231221612
• Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Canpolat, M. (2021). Psikolojik danışmanlık ve rehberlikte yapay zekâ kullanılabilirliği üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 1-25.
• Cioffi, V., Ragozzino, O., Mosca, L. L., Moretto, E., Tortora, E., Acocella, A., Montanari, C., Ferrara, A., Crispino, S., Gigante, E., Lommatzsch, A., Pizzimenti, M., Temporin, E., Barlacchi, V., Billi, C., Salonia, G., & Sperandeo, R. (2025). Can AI Technologies Support Clinical Supervision? Assessing the Potential of ChatGPT. Informatics, 12(1), 29. https://doi.org/10.3390/informatics12010029
• Clark, T. M. (2023). Investigating the use of an artificial intelligence chatbot with general chemistry exam questions. Journal of Chemical Education, 100(5), 1905-1916.
• Damar, E. (2019). Çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik danışmanların görüşleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Demir-Dülger, E., & Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153. http://doi.org/10.5281/zenodo.7766578
• Dilmaç, S. (2024). Yapay zekâ’nın yaratıcılığı üzerine bir tartışma. Art Vision, 30(53), 240-252. https://doi.org/10.32547/artvision.1454216
• Fetzer, J.H. (1990). What is artificial intelligence?. In: Artificial intelligence: Its scope and limits. Studies in cognitive systems, Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-009-1900-6_1
• Fulmer, R., Joerin, A., Gentile, B., Lakerink, L., & Rauws, M. (2018). Using psychological artificial intelligence (Tess) to relieve symptoms of depression and anxiety: randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 5(4), e9782. https://doi.org/10.2196/mental.9782
• Gao, Y. (2024). The impact and application of artificial intelligence technology on mental health counseling services for college students. Journal of Computational Methods in Sciences and Engineering, 25(2), 1-18. https://doi.org/10.1177/14727978241302641
• Gao, R., Merzdorf, H. E., Anwar, S., Hipwell, M. C., & Srinivasa, A. R. (2024). Automatic assessment of text-based responses in post-secondary education: A systematic review. Computers and Education: Artificial Intelligence, 6, 100206. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2024.100206
• Gür, Y. E., Ayden, C., & Yücel, A. (2019). Yapay zekâ alanındaki gelişmelerin insan kaynakları yönetimine etkisi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 137-158.
• Hsu, F.H., Campbell, M.S. & Hoane Jr, A.J. (1995, July). Deep Blue system overview. Proceedings of the 9th International Conference on Supercomputing. Univ Politecnica del Catalunya, Barcelona. https://doi.org/10.1145/224538.224567
• İnik, Ö. & Ülker, E. (2017). Derin öğrenme ve görüntü analizinde kullanılan derin öğrenme modelleri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6(3), 85-104.
• İşler, B. & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
• Jiang, Y., Li, X., Luo, H., Yin, S., & Kaynak, O. (2022). Quo vadis artificial intelligence?. Discover Artificial Intelligence, 2(4), 1-13. https://doi.org/10.1007/s44163-022-00022-8
• Karabağ, M. (2021). Ahlaki değerlerin kodlanabilmesi bağlamında yapay zekâ etiğine kuramsal bir bakış. TRT Akademi, 6(13), 748-767.
• Khanzode, K. C. A., & Sarode, R. D. (2020). Advantages and disadvantages of artificial intelligence and machine learning: A literature review. International Journal of Library & Information Science (IJLIS), 9(1), 30-36
• Korteling, J. H., van de Boer-Visschedijk, G. C., Blankendaal, R. A., Boonekamp, R. C., & Eikelboom, A. R. (2021). Human-versus artificial intelligence. Frontiers in Artificial Intelligence, 4, 622364. https://doi.org/10.3389/frai.2021.622364
• Kutlucan, E., & Seferoğlu, S. S. (2024). Eğitimde yapay zekâ kullanımı: ChatGPT’nin KEFE ve PEST analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 1059-1083. https://doi.org/10.37217/tebd.1368821
• Küçükkara, M. F., Ünal, M., & Sezer, T. (2024). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin yapay zekâya ilişkin görüşleri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 17-28.https://doi.org/10.55008/te-ad.1431142
• Lee, S., & Lee, J. (2023). Development of artificial ıntelligence-based counseling chatbot for elementary school students and verification of effectiveness. Journal of The Korean Association of Information Education, 27(4), 425-432. http://dx.doi.org/10.14352/jkaie.2023.27.4.425
• Mehta, A., Niles, A. N., Vargas, J. H., Marafon, T., Couto, D. D., & Gross, J. J. (2021). Acceptability and effectiveness of artificial intelligence therapy for anxiety and depression (Youper): longitudinal observational study. Journal of Medical Internet Research, 23(6), e26771. https://doi.org/10.2196/26771
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, Sage.
• Mutlu, E. (2024). Yaratıcılığın sınırları: Yapay zekâ yaratıcılığına bir bakış. Moment Dergi, 11(2), 422-446. https://doi.org/10.17572/mj2024.2.422-446
• Ni, Y., & Cao, Y. (2025). Exploring ChatGPT’s capabilities, stability, potential and risks in conducting psychological counseling through simulations in school counseling. Mental Health and Digital Technologies 2(3): 213–239. https://doi.org/10.1108/MHDT-02-2025-0013
• Özdemir, M. B. & Barut, Y. (2020). Psikolojik danışma uygulamalarında post modern bakış açısı: Çevrimiçi psikolojik danışma. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 2(3), 192-199. https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.03.24
• Özdoğan, H. K., & Karacan Özdemir, N. (2023). 21. yüzyılda kariyer psikolojik danışmanlığı ve yapay zeka uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 2127-2152. https://doi.org/10.53444/deubefd.1326692
• Öztemel, E. (2012). Yapay sinir ağları. Papatya Yayıncılık.
• Öztemel, E. (2020). Yapay zekâ ve insanlığın geleceği. Bilişim Teknolojileri ve İletişim: Birey ve Toplum Güvenliği, 95-112.
• Ping, Y. (2024). Experience in psychological counseling supported by artificial intelligence technology. Technology and Health Care, 32(6), 3871-3888. https://doi.org/10.3233/THC-230809
• Schaeffer, J. & Plaat, A. (1997). Kasparov versus deep blue: The rematch. ICCA Journal, 20(2), 95-101. https://doi.org/10.3233/ICG-1997-20209
• Setiawan, M. A., & Sari, N. P. (2023, December). Exploring the potential utilization of artificial ıntelligence to support the ımplementation of guidance and counseling in ındonesian schools. In 2nd Semarang International Conference on Counseling and Educational Psychology (SICCEP 2023) (pp. 120-129). Atlantis Press.
• Singil, N. (2022). Yapay zekâ ve insan hakları. Public and Private International Law Bulletin, 42(1), 121-158. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.970856
• Spytska, L. (2025). The use of artificial intelligence in psychotherapy: development of intelligent therapeutic systems. BMC Psychology, 13(175), 1-12.https://doi.org/10.1186/s40359-025-02491-9
• Su, S. W., Hung, C. H., Chen, L. X., & Yuan, S. M. (2024). Development of an AI-based system to enhance school counseling models for Asian elementary students with emotional disorders. IEEE Access, 12, 159121-159136. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2024.3483456
• Suleimenov, I. E., Vitulyova, Y. S., Bakirov, A. S., & Gabrielyan, O. A. (2020, April). Artificial intelligence: What is it?. In Proceedings of the 2020 6th International Conference on Computer and Technology Applications (pp. 22-25). https://doi.org/10.1145/3397125.3397141
• Uyak, S., Uyak, S. G., Ürey, D., Keskin, Ö., Aymaz, A., & Aydın, İ. (2023). Okul öncesi eğitim kurumlarında yapay zekâ uygulamaları: Yönetici ve öğretmen görüşleri. Social Mentality And Researcher Thinkers Journal, 9(75), 4625-4636. http://dx.doi.org/10.29228/smryj.72414
• Uzun, T. (2020). Yapay zeka ve sağlık uygulamaları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-92.
• Uzun, Y. & Arıkan, H. (2024). Yapay zeka ile engelli bireylerin sosyal hayata entegrasyonu: Çözümler ve örnekler. Yeni Türkiye, 138, 325-333.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S. (2023, Nisan). Yapay zekâ ile eğitim yönetimi alanına yönelik bir sistematik derleme ve alanın yakın geleceğine ilişkin çıkarımlar [Öz]. 16. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresinde sunulan bildiri, Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara. Erişim adresi: http://eyk16.eyedder.org.tr/
• Yiğit, S., Berşe, S., & Dirgar, E. (2023). Yapay zekâ destekli dil işleme teknolojisi olan ChatGPT’nin sağlık hizmetlerinde kullanımı. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 7(1), 57-65. https://doi.org/10.52148/ehta.1302000
• Zeren, Ş. G. & Bulut, E. (2018). Çevrimiçi psikolojik danışmada etik ve standartlar: Bir model önerisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 63-80.