Mesleki Rehberlik Faaliyetlerine Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 16, 18.08.2020

Oğuz Mercan Adnan Kan

Öz

Bu çalışmada, lise öğrencilerinin mesleki rehberlik faaliyetlerine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde sistematik bir işlem süreci yürütülmüştür. Ölçek, 2019-2020 eğitim öğretim yılı itibariyle lise eğitimlerine devam eden toplam 700 katılımcıya uygulanmıştır. Çalışmada yer alan katılımcılar random yöntemle iki alt gruba bölünmüştür (n1=348, n2=352). Birinci grup içerisinden elde edilen verilerle, açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Diğer grup üzerinden elde edilen verilerle ise, doğrulayıcı faktör analizi uygulaması gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonuçlarına göre, ölçeğin 18 madde ve dört faktörden oluştuğu bulunmuştur. Ölçekten elde edilen yapının geçerliği ise, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile doğrulanmıştır. Ölçeğin bütününe ait Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı .92 olarak bulunmuştur. Ölçekte ortaya çıkan alt faktörlerin güvenirliğe ilişkin katsayıları ise, .80 ile .87 arasında farklılaşmaktadır. Çalışmada elde edilmiş bulgulardan hareketle ölçeğin, lise öğrencilerinin mesleki rehberlik faaliyetlerine yönelik tutumlarını ölçmek için geçerli ve güvenilir olduğu görülmüştür. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar, alanyazın bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki rehberlik faaliyetleri, ölçek geliştirme, tutum

Attitude Scale Towards Vocational Guidance Activities of High School Students: A Study of Validity And Reliability

Öz

In this study, it was aimed to develop a scale to determine the attitudes of high school students towards vocational guidance activities. A systematic process has been applied in the development of this scale. The developed scale was applied to 700 participants who continued their high school education as of 2019-2020 academic year. Participants were randomly divided into two subgroups (n1=348, n2=352). Exploratory factor analysis was performed with the data from the first group. Confirmatory factor analysis was performed with the data obtained from the other group. According to the results of exploratory factor analysis, it was found that the scale consists of 18 items and four factors.. The validity of the construct obtained by confirmatory factor analysis has been verified. The Cronbach's alpha reliability coefficient for the complete scale was .92. Reliability coefficients of the sub-factors in the scale differ between .80 and .87. Based on the findings obtained in this study, scale is valid and reliable to measure attitudes of high school students towards vocational guidance activities. The results obtained from the study are discussed in literature.

Anahtar Kelimeler

Vocational guidance activities, scale devolopment, attitude

Kaynakça

• Akın, A., Sarıçam, H. & Kaya, Ç. (2014). Career decision selfefficacy scale-short form (CDSESSF): The psychometric properties of Turkish version. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 5(13), 80-89.
• Anderson L.W. (1988). Attitudes and their measurement. In Keeves, J.P. (Ed.), Educational research, methodology and measurement: An international handbook. New York, Pergamon Press.
• Bozgeyikli, H. (2004). Meslek kararı verme yetkinlik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 221-234.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis: For applied research. New York: Guilford Press.
• Bryant, F. B. & Yarnold, P. R. (1995). Principal-components analysis and exploratory and confirmatory factor analysis. In L. G. Grimm & P. R. Yarnold (Eds.), Reading and understanding multivariate statistics (pp. 99-136). Washington, DC, US: American Psychological Association.
• Bryman, A. & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows. London: Routledge Press. doi: 10.4324/9780203471548
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Costello, A. B. & Osborne, J. W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 10(7), 1-9.
• Coy, D. & Sears, S. (2000). The scope of practice of the high school counselor. Managing your school counseling program: K-12 developmental strategies. Minneapolis: Educational Media.
• Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 1-14. doi: 10.1501/Egifak_0000000098
• Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications.
• Ginzberg, E., Ginsburg, S. W., Axelrad, S. & Herma, J. L. (1951). Occupational choice. Columbia University Press. doi: 10.1177/000271625227900153
• Güçray, S. S. (1995). Karar verme davranışları ölçeğinin (KDÖ) geçerlik ve güvenirliği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(4), 60-68.
• Gysbers, N. C., & Moore, E. J. (1987). Career counseling: Skills and techniques for practitioners. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Herr, E. L. & Cramer, S. H. (1988). Career guidance and counseling through the life span: Systematic approaches. Scott, Foresman & Co.
• Holland, J. L. (1966). The psychology of vocational choice: A theory of personality types and model environments. Blaisdell.
• Işık, E. (2010). Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Temelli Bir Grup Müdahalesinin Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik Ve Mesleki Sonuç Beklenti Düzeylerine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye.
• Kaiser, H. F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 141–151. doi: 10.1177/001316446002000116
• Kalafat, T. (2012). Kariyer Geleceği Ölçeği (KARGEL): Türk örneklemi için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 169-179.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kavas, A. B. (2012). Kariyer karar ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 159-168.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.
• Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 187-197.
• Kuzgun, Y. (1989). Edwards Kişisel Tercih Envanteri El Kitabı. Ankara: Meteksan.
• Kuzgun, Y. (2011). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kuzgun, Y. (2014). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). 56 Sayılı Talim Terbiye Kurulu Kararı. Web: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_02/21173451_ort_ogrtm_hdc_2018.pdf
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric testing. New York: McGraw-Hill.
• Özoğlu, S. Ç. (1977). Kuder ilgi alanları tercihi envanteri, mesleki form CH el kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Rogers, C. R. (1942). Counseling and psychotherapy; newer concepts in practice. Houghton Mifflin.
• Steiger, J. H. (1990). Structural model evaluation and modification: An interval estimation approach. Multivariate behavioral research, 25(2), 173-180. doi: doi: 10.1207/s15327906mbr2502_4
• Super, D. E. (1957). The psychology of careers; an introduction to vocational development. Harper & Bros..
• Tabachnick, B. G. & Fidel, L. S. (2001). Using multivarite statistics. MA: Allyn & Bacon.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tekindal, S. (Ed) (2017). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem.
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications. Washington DC: American Psychological Association. doi: 10.1037/10694-000
• Vogel, T. & Wanke, M. (2016). Attitudes and attitude change. NY: Routledge.
• Yeşilyaprak, B. (Ed) (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı; Kuram ve Uygulamalar. Ankara: Pegem.