Ebeveynlerin İnternet Kullanımı ile Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Ego Sağlamlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 31 - 45, 18.08.2020

Demet Yıldız , Edanur Arslan , Şule Nur Eravcı , Fahretdin Adagideli

Öz

Bu araştırmanın amacı ebeveynlerin internet kullanımları ile 60-72 ay aralığındaki çocukların ego sağlamlığı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada, nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde bulunan 81’i oğlan 65’i kız olmak üzere toplam 146 60-72 aylık çocuğu ve onların ebeveynleri oluşturmaktadır. Çocukların ego sağlamlığının belirlenmesinde Eisenberg ve diğerleri (1996) tarafından geliştirilen ve Önder ve Gülay Ogelman (2011) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Çocuk Özellikleri Anne-Baba Gözlem Ölçeği” kullanılmıştır. Ebeveynlerin internet kullanım durumunu tespit etmek için Hahn ve Jerusalem (2001) tarafından geliştirilen, Şahin ve Korkmaz (2011)’ın Türkçe’ye uyarladığı “İnternet Bağımlılığı Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmada, betimleyici analizler için frekans ve yüzde analizleri uygulanmıştır. Çocukların ego sağlamlığı düzeyleriyle ebeveynlerin internet kullanımı arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson Çarpım Moment Korelasyon analizi yapılmıştır. Çeşitli değişkenlerin çocukların ego-sağlamlığını etkileyip etkilemediğini tespit etmek için ise bağımsız grup t-test uygulanmıştır. Betimleyici analizler sonucunda 5 ebeveynin kendilerini orta derecede bağımlı gördükleri, 141’inin ise kendilerini düşük düzeyde bağımlı gördükleri tespit edilmiştir. İnternet bağımlılığı puanı ile ego sağlamlığı puanı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir (p>,05). Sadece internet bağımlılığı ölçeğinin kontrol kaybı alt boyutu ile çocukların ego sağlamlığı arasında düşük düzeyde anlamlı ilişki tespit edilmiştir (p<,05). Anneleri çalışan çocukların ego sağlamlık puanlarıyla anneleri çalışmayan çocukların ego sağlamlık puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir (p<,05). Aynı zamanda, annelerin eğitim düzeyi çocukların ego sağlamlığını anlamlı bir şekilde etkilemezken (p>,05), babaların eğitim düzeyi lisans ve üzeri olan çocukların ego sağlamlığının anlamlı şekilde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<,05). Bulgular çocukların ego sağlamlığı kapsamında tartışılmış ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, Ego Sağlamlığı, İnternet Bağımlılığı

Kaynakça

• Acar Şengül, E. ve Yükselen, A. İ. (2015). Bebeklikte sosyal ve duygusal gelişim. F. Turan ve A. İ. Yükselen (Ed.), Çocuk gelişimi bebeklik döneminde gelişim (ss. 178-195). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Adagideli, F. H., & Ş. Aktan, B. (2018). Components of effortful control and their relations to children’s ego-resiliency. International Primary Educational Research Journal, 2(1), 1-8.
• Akar, A. (2018). Psikolojik sağlamlık programının ergenlik psikolojik sağlamlık düzeyine etkisi (Yayınlanmış doktora tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(11), 569-585.
• Bayraktutan, F. (2005). Aile içi ilişkiler açısından internet kullanımı (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, E. (2018). Öğretmenlerin internet, sosyal medya bağımlılıkları ile evlilikte uyum ve aile işlevleri arasındaki ilişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, A. (2013). İnternet bağımlılığı yaygınlığı (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Duran, A. (2015). Okul öncesi çocukların karakter ve karakter özelliklerine ilişkin veli ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., Guthrie, I. K., Murphy, B. C., Maszk, P., Holmgren, R., & Suh, K. (1996), The relations of regulation and emotionality to problem behavior in elementary school children. Development and Psychopathology, 8, 141–162.
• Erdem, E. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 4-5 yaşındaki çocukların yılmazlık özellikleri ve yılmazlığı destekleyici faktörlerin incelenmesi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: W.W. Norton.
• Eşgi, N. (2013). Dijital yerli çocukların ve dijital göçmen ebeveynlerinin internet bağımlılığına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 181-194.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28(3), 113-128.
• Günüç, S. ve Kayri, M. (2010). Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 220-232.
• Hahn A., & Jerusalem M. (2001) Internetsucht — reliabilität und validität in der online-forschung. In A. Theobald, M. Dreyer, & T. Starsetzki (Eds.), Online-Marktforschung. Wiesbaden: Gabler.
• Karaırmak, Ö. (2005). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26(3), 129-142.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Önder, A., & G. Ogelman, H. (2011). The reliability-validity study for the ego resiliency scale (teacher-mother-father forms) for children aged between 5 and 6. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 5-21.
• Önder, A., Balaban Dağal, A. ve Bayındır, D. (2018). Okul öncesi dönem çocukların mizaç özellikleri ve annelerinin ebeveynlik stillerinin çocukların ego sağlamlık düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 193(43), 79-90.
• Öngider, N. (2013). Anne-baba ile okul öncesi çocuk arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 420-440.
• Özbey, S. (2019). Okul öncesi çocuklar için sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık ölçeğinin (PERİK) geçerlik güvenirlik çalışması. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 756-786.
• Şahan Aktan, B. ve Önder, A. (2018). Okul öncesi döneminde psikolojik dayanıklık. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(4), 20-30.
• Şahin, C. ve Korkmaz, Ö. (2011). İnternet bağımlılığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 101-115.
• Usta, E. (2015). Sanal ortamlarda bireylerin güvenilirliğinin internet bağımlılık durumlarına göre incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(2), 107-125.
• Veenman, M. V. J. (2005). The assessment of metacognitive skills: What can be learned from multi-method designs. In C. Artelt, & B. Moschner (Eds.), Lernstrategien und metakognition: Implikationen für forschung und praxis, (pp. 1-30). Berlin: Waxmann.