OLAĞAN DIŞI FİNANSAL KOŞULLARDA YÖNETİM MUHASEBESİ UYGULAMALARININ TEMEL REKABET STRATEJİLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 76, 387 - 408, 09.09.2025

Selman Görgülü , Gürbüz Gökçen

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1708031

Öz

Bu çalışma, olağan dışı finansal koşullarda yönetim muhasebesi uygulamalarının işletmelerin rekabet stratejileri üzerindeki etkilerini incelemektedir. İstanbul Anadolu Yakasında faaliyet gösteren üretim işletmelerinde anket yöntemiyle elde edilen veriler analiz edilerek, yönetim muhasebesi araçlarının büyüme, küçülme, tasarruf ve ittifak stratejilerine katkısı değerlendirilmiştir. Çoklu regresyon analizi sonuçları, maliyetleme ve yatırım karar destek araçlarının büyüme stratejisi üzerinde pozitif etkileri olduğunu; bütçeleme, sorumluluk merkezi ve karlılık analizi araçlarının ise tasarruf stratejisini desteklediğini göstermiştir. Ayrıca sorumluluk merkezi ve karlılık analizi araçlarının ittifak stratejisini pozitif etkilediği; bütçeleme araçlarının ise ittifak ve küçülme stratejileri üzerinde negatif etkiler yarattığı belirlenmiştir. Bulgular, kriz ortamlarında yönetim muhasebesi uygulamalarının işletmelerin stratejik karar alma süreçlerinde farklı roller üstlendiğini ve strateji türüne bağlı olarak etkilerinin değiştiğini ortaya koymaktadır. Çalışma, yönetim muhasebesi uygulamalarının stratejik karar destek sistemi olarak konumlandırılmasının ve dijital teknolojilerle entegrasyonunun rekabet avantajı sağlamak için önemli olduğunu önermektedir.

Anahtar Kelimeler

İşletme , Yönetim Muhasebesi , Finansal Kriz , İşletme Stratejileri , Stratejik Yönetim Muhasebesi

Etik Beyan

Bu çalışmada araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.

THE EFFECTS OF MANAGERIAL ACCOUNTING PRACTICES ON KEY COMPETITIVE STRATEGIES UNDER UNUSUAL FINANCIAL CONDITIONS

Öz

This study examines the effects of managerial accounting practices on the competitive strategies of enterprises under unusual financial conditions. The contribution of management accounting tools to growth, downsizing, savings, and alliance strategies were evaluated by analyzing the data obtained through survey method in manufacturing enterprises operating in the Anatolian Side of Istanbul. The results of multiple regression analysis show that costing and investment decision support tools positively affect the growth strategy. In contrast, budgeting, responsibility center, and profitability analysis tools support the savings strategy. In addition, responsibility center and profitability analysis tools positively affect alliance strategy, while budgeting tools negatively affect alliance and downsizing strategies. The findings reveal that management accounting practices play different roles in the strategic decision-making processes of enterprises in crisis environments, and their effects vary depending on the type of strategy. The study suggests that positioning management accounting practices as a strategic decision support system and integrating them with digital technologies are important to gain a competitive advantage.

Anahtar Kelimeler

Business , Management Accounting , Financial Crisis , Business Strategies , Strategic Management Accounting

Etik Beyan

This study complied with research and publication ethics.

Kaynakça

• Acemoglu, D., Laibson, D., & List, J. A. (2019). Economics Global Edition. Harlow, Birleşik Krallık: Pearson.
• Akgemci, T. (2008). Stratejik Yönetim (Yenilenmiş 2. b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aktan, C. C., & Şen, H. (2001). Ekonomik Kriz: Nedenler ve Çözüm Önerileri. Yeni Türkiye, 1225-1230.
• Alpay, Y. (1990). Bütçeden Stratejik Yönetime İşletme Planlaması. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Altınok, S., Çelik, F., & Aktürk, O. (2011). 2008 Küresel Ekonomi Krizi'nin Türkiye Ekonomisine İletim Kanalları ve İmalat Sanayine Etkileri. M. Çetinkaya (Dü.) içinde, Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz Türkiye Ekseninde Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Altuğ, O. (2018). Maliyet Muhasebesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Apak, İ. (2018). Stratejik Yönetim Muhasebesi Araçlarının İşletmelerin Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü.
• Bala, K. M. (2020). The Influence of Management Accounting Information on Decision-making of Manufacturing Firms (The Case of Libya). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2021, 12 19). Kuruluş. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu:
• https://www.bddk.org.tr/KurumHakkinda/Detay/19 adresinden alındı
• Bulutoğlu, K. (2002). Yöresel ve Küresel Para Krizleri. İstanbul: Batı Türkeli Yayıncılık.
• Collier, P., & Gregory, A. (1995). Strategic Management Accounting: a UK Hotel Sector Case Study. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 1(7)
• Dinçer, Ö. (2004). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası (7. b.). İstanbul: Beta.
• Ditkaew, K. (2023). Strategic Management Accounting on Competitive Advantage. International Journal of Asian Business and Information Management, 1(14)
• Drury, C. (2006). Cost And Management Accounting An Introduction (Sixth Edition). London: Thomson Learning.
• Drury, C. (2017). Management and Cost Accounting, 10th Edition. Hampshire, UK: Cengage Learning EMEA.
• Eğilmez, M. (2018). Küresel Finans Krizi (15. b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eren, E. (2005). İşletmelerde Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası (Genişletilmiş 7. b.). İstanbul: Beta Yayınları.
• Ersen Cömert, Ç. (2011). Yönetim Muhsebesinde Zaman Odaklı Yaklaşımlar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Evirgen, D. (2004, Mayıs). Arjantin Krizinin Nedenleri - Sonuçları ve Türkiye Karşılaştırması. 12 19, 2021 tarihinde Mevzuat Dergisi:
• https://www.mevzuatdergisi.com/2004/05a/04.htm#:~:text=1990%2D2000%20y%C4%B1llar%C4%B1%20aras%C4%B1nda%20Arjantin,bor%C3%A7lar%C4%B1%20146%20milyar%20dolar%20olmu%C5%9Ftur. adresinden alındı
• Field, A. (2024). Discovering Statistics Using IBM SPSS (6th. Edition). London: Sage Publications.
• Gençtürk, M. (2008). İşletmelerin Finansman Kararlarına inansal Krizlerin Etkileri. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gil, D. N., & Hartmann, F. (2006). How Top Management Teams Use Management Accounting Systems to Implement Strategy. Journal of Management Accounting Research, 1(18), s. 21-53.
• Gökçen, G., Çelenk, H., & Horasan, E. (2023). Yönetim Muhasebesi Ve Uygulamaları (Güncelleştirilmiş 3. b.). İstanbul: Beta.
• Haftacı, V. (2010). Yönetim Muhasebesi (4.Baskı b.). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Hofer, C. W., & Schendel, D. (1978). Strategy Formulation: Analytical Concepts. Minesota, USA: West Publishing.
• Karaçor, Z., Alptekin, V., & Gökmenoğlu, K. (2012). Finansal Kriz Üzerine Öngörüleblirlik ve Politikalar. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kaygusuz, S. Y., & Dokur, Ş. (2015). Yönetim Muhasebesi. Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Kırım, A. (2005). Yeni Dünyada Strateji ve Yönetim (7. b.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Luecke, R. (2015). Strateji - İşinize En Uygun Stratejiyi Oluşturun ve Uygulayın (3. b.). (T. Parlak, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası kültür Yayınları.
• Lynch, R. (2006). Corporate Strategy (4. b.). London, UK: Prentince Hall.
• Marshall, D. (1998, September 3). Understanding the Asian Crisis: Systemic Risk as Coordination Failure. Economic Perspectives, Vol.22(3), s. 15-16.
• Merdane, C. (2019). İşletmelerde Yönetim Muhasebesi Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme: İstanbul’da Faaliyet Gösteren Orta Ölçekli İki Şirket Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mishkin, F. S. (2001). Finacial Policies and the Prevention of Financial Crises in Emerging Economies. Woodstock, Vermont, ABD: The World Bank Financial Sector Strategy and Policy Department.
• Needles, B. E., Powers, M., & Crosson, S. v. (2011). Financial and Managerial Accounting (Ninth Edition b.). Mason, Ohio: South-WesternCengage Learning.
• Özçalık, M., & Soysal, M. (2016). Finansal Kurumlar ve Finansal Krizlerin Ekonomik Etkileri. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Özçelebi, O. (2018). Finansal Kriz Modelleri. İstanbul: Der Kitabevi.
• Özdaşlı, K. (2014). Kurumsal (Şirket Düzeyi) Stratejiler. F. Okumuş, M. Koyuncu, & E. Günlü içinde, İşletmelerde Stratejik Yönetim (s. 171-200). Ankara: Seçkin.
• Pearce II, J. A., & Robinson, Jr., R. B. (2009). Formulation, Implementation, and Control of Competitive Strategy. New York, ABD: McGraw-Hill/Irwin.
• Ratnatunga, J., & Alam, M. (2011, September). Strategic Governance and Management Accounting: Evidence From a Case Study. ABACUS, The University of Sydney, 3(47), s. 343-382.
• Uğuz Arsu, Ş., Arsu, T., & Duman, H. (2015, Temmuz). Örgüt Stratejilerinin Yönetim Muhasebesi Uygulamaları İle İlişkisi: Kapadokya Bölgesi Otelleri Örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), s. 17-31.
• Ural, M. (2003). Finasal Krizler ve Türkiye. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 11-28.
• Uyar, M. (2019). Problems and Perspectives in Management, 1(17), s. 1-10.
• Ülgen, H., & Mirze, S. K. (2010). İşletmelerde Stratejik Yönetim (5. b.). İstanbul: Beta.
• Van Deusen, C., Williamson, S., & Babson, H. C. (2014). Business Policy and Strategy - The Art of Competition (7. b.). Florida, ABD: Auerbach Publications.
• Yürekli, E. (2017, Ocak). KOBİ’lerde Yönetim ve Maliyet Muhasebesinin Stratejik Karar Alma Üzerine Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi(73), s. 137-168.