BibTex RIS Kaynak Göster

TÜRKİYE’DE DENETİM MESLEĞİNİN GELİŞİM SÜRECİ: GEÇMİŞTEN GELECEĞE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2012, Sayı: 38, 1 - 28, 01.11.2012

Nail Sanlı Mehmet Özbirecikli

Öz

Çalışma, özellikle uluslararası gelişmeler ve standartlar açısından Türkiye'de bağımsız denetimin zaman içindenasıl ve ne ölçüde geliştiğini ortaya çıkarmak amacıyla, Türkiye'deki muhasebe üzerindeki bağımsız dış denetimin tarihsel gelişim süreci üzerinde duruyor. Çalışmada ayrıca, Yeni Türk Ticaret Kanununa TTK göre bağımsız denetimin şu anda genişleyen kapsamının artılarını ve eksilerini tartışmayı amaçlamaktadır. Metodolojik bakış açısından, bibliyografya yöntemi kullanıldı. Türkiye’deki denetim faaliyetleri hakkında eskive güncel yönetmelikler, yasa ve araştırma çalışmalardan ilgili kaynaklar olarak çok faydalanılmıştır. Elde edilen bulgular, kronolojik sıraya göre yazılmıştır. Çalışma aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. Öncelikle, bağımsızdenetimin doğumu ve gelişimi hakkındaki açıklamalar tarih sırasına göre verilmiştir. Daha sonra, bağımsız denetim uygulamalarının gelişim süreci ve geleceği hakkında genel bir değerlendirme yapıldı.Bağımsız denetim faaliyetlerinin gelişim süreci içinde kilometre taşları, 1960'ların ilk bağımsız denetim faaliyetlerine tanık olduğunu ve 1970'lerin Türkiye'nin ilk denetim firmalarının kurulduğuna şahit olduğunu göstermektedir. Türkiye'de Bağımsız denetim mesleği, Maliye Bakanlığı, Sermaye piyasası, Bankacılık sektörü, Sigortasektörü, Enerji sektörü ve son olarak tüm anonim ve limited şirketler olmak üzere zaman içinde altı farklı kapsamlarda gelişmiştir. Sonuç olarak, bağımsız denetimin gelişim sürecinin, güvenilir finansal bilgi ve şeffaflıkihtiyacının doğal bir sonucu olarak, farklı sektörlerde ekonomik gelişmelerin doğal bir sonucu olarak meydanageldiği ve yıl olarak, Bakanlar Kurulu tarafından tanımlanacak olan KOBİ'lere doğru 2013 yılında genişleyecekolduğunu görüyoruz

Kaynakça

  • Arıkan, Y. and Ü.Aslan, (2010) “Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Meslek Örgütünün En Büyük Kuruluşu: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası”, 2nd Balkans and Middle East Countries Conference on Auditing and Accounting History, 15-18 September 2010, İstanbul.
  • Aysan, M. (1980), XIII. Turkish Accounting Congress-Opening Speech, Istanbul.
  • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Tarafından Yapılacak Demetime İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 22. 7.2006 tarih ve 26236 sayılı Resmi Gazete.
  • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Yönetmeliği, 22.6.2000 tarih ve 24087 sayılı Bankalarda Bağımsız Denetim Gerçekleştirilecek Kuruluşların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik, 1.11.2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazete.
  • Dahili İstihlak Vergisi ve Resimleri yasası, 12.6.1930 tarih ve 1718 sayılı.
  • Elektrik Piyasası Kanunu, 20.12.2003 tarih ve 25322 sayılı Resmi Gazete.
  • Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik, 3.10.2003 tarih ve 25248 sayılı Resmi Gazete.
  • Gücenme Ü. and A.P.Ersoy, (2006) “Accounting Education in the History of Turkish Republic” Journal of Financial Analyze Special Issue Published by Istanbul Chamber of Certified Public Accountants for 17th World Congress of Accountants, 13-16 November 2006.
  • Güvemli, O. (2000) Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, XX. Yüzyıl, 4. Cilt, Sayfa 673 vss., İstanbul.
  • Güvemli, O. (2009), “Türkiye’de Muhasebe Meslek Örgütünün 20.Yılı”, MUFAD Dergisi, Ekim ayı Sayı 44.
  • IFAC (2006) Ethics Education Framework by International Accounting Education Standards Board (IAESB) “Approaches to Developing and Maintaining Professional Values, Ethics, and Attitudes in Accounting Education Programs- Proposed International Education Guideline – IEG” February 2006 Meeting.
  • International Accounting Standards, Cilt 1 ve 2, Türkçe tercümesi, 2010, Ankara.
  • Kazanç Vergisi Yasası, 27.2.1926 tarih ve 755 sayılı.
  • Muamele Vergisi Yasası, 1927 yılı, 1039 sayılı.
  • Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 26.12.1992 Tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete Nail S. and B.Sipahi, (2010) “Türkiye Muhasebe Meslek Örgütünün Kuruluş ve Gelişmesi”, 2nd Balkans and Middle East Countries Auditing and Accounting History, 15-18 September, İstanbul.
  • Özkorkut K. (2009) “Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Şirketlerine Getireceği Yenilik ve DeğişikliklerI”, Yaklaşım dergisi, Şubat 2009, Sayı: 194, ss.239-245.
  • Sanlı N. (2007) “TÜRMOB’un Kalite Güvence Sistemine Yaklaşımı”, 2.Uluslararası Muhasebe Denetimi Sempozyumu, 25-29 Nisan 2007, Antalya
  • Selimoğlu, S. ve Diğerleri (2011) Muhasebe Denetimi, Gazi Kitabevi, Ankara, 3. baskı.
  • Sermaye Piyasası Kanunu, 1981 tarih ve 2499 sayılı.
  • Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ, Seri X, No: 22, 12.6. 2006 tarih ve 26196 sayılı mükerrer Resmi Gazete.
  • Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği, Seri XI, No 29; 9.4.2008 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazete.
  • Sermaye Piyasasındaki Bağımsız Dış Denetleme Hakkında Yönetmelik, 13.2. 1987 tarih ve 19663 sayılı Resmi Gazete.
  • Sigortacılık Bağımsız Denetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik, 8.9.2003 tarih ve 25223 sayılı Resmi Gazete.
  • Sigortacılık Bağımsız Denetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik, 8.9.2003 tarih ve 25223 sayılı Resmi Gazete.
  • Türk Ticaret Kanunu, 13.1.2011 tarih ve 6102 sayılı, 14.2.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete.
  • Türker, M. (2006), “Türkiye’de Muhasebe Denetim Faaliyetlerinin Gelişimi”, İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Dergisi, Sayı:89, Şubat, s.5-7.
  • Türker, M (2006), Dünya Bankası’na sunulan ROSC Raporu 2005 Taslak Eleştirisi Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Yönetmeliği, 16.3.2004 tarih ve 25404 sayılı Resmi Gazete.
  • Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununa Eklenen Ek:1’ci madde,18.12.
  • 1999 tarih ve 4487 sayılı yasa.
  • TÜRMOB Çalışma Raporları: 1994 -1995, 2000 -2001, 2004-2005, 2008-2010-2011.
  • Üçüncü, N.A. (1943), Kazanç Vergisi Şerh ve İzahları, İstanbul.
  • Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile (IFRS/IAS) Uyumlu Türkiye Muhasebe Standartları, TMSK Yayını 5, 2010, Ankara.
  • 10.7.2008 Tarih ve 786 sayılı yasa, 26 Temmuz 2008 tarih ve 26948 sayılı Resmi Gazete.
  • 3568 Sayılı Meslek Örgütlenme Yasası, 13.6.1989 tarih ve 20194 sayılı Resmi Gazete.
  • 4.12.2003 Tarih ve 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 4389 Sayılı Bankalar Kanunu, 23.6.1999 tarih ve 23734 sayılı Resmi Gazete.
  • 9.10 2005 Tarih ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 1.11.2005 tarih ve 25983 sayılı Resmi Gazete.
  • www.turmob.org.tr (accesed on 11.01.2012)
  • www.spk.gov.tr/apps/eVeri/?submenuheader=-1(accesed on 12.01.2011)
  • www.bddk.org.tr (accesed on 02.10.2011)
  • www.gip.gov.tr, index php. (accesed on 05.02.2011)
  • www.bddk.gov.tr (accesed on 10.09.2011)
  • www.epdk.gov.tr (accesed on 09.10.2011)
  • www.tobb.org.tr/ekonomstat/Sayfalar/istat-ii-Sanayi-ve-Sirket.aspx (accesed on 12.02.2012).
  • http://www.turmob.org.tr/TurmobWeb/Attachment.aspx?param=+quFU/yYHWeogIpBouKO6xL+6emB9S7gtgDCg9WdjOGcjcgNSzTpq+liF+VL1p1Tk/7I39OEqxc=(accesed on 12.02.2012).

Yıl 2012, Sayı: 38, 1 - 28, 01.11.2012

Nail Sanlı Mehmet Özbirecikli

Öz

The study focuses on the historical development process of independent external audit on accounting in Turkeyin order to reveal how and to what extent independent audit in Turkey has improved in time especially in termsof international developments and standards. The study also aims to discuss pros and cons of the currently expanding scope of independent audit under the New Turkish Commercial Code TCC . From the methodological point of view, bibliography method is used. The relevant sources such as old and current regulations, laws and the research studies on auditing activities in Turkey were benefited mostly. The findings obtained were written in chronological order. The study is organized as follows. Firstly, explanations onthe birth and development of independent audit are given in historical order. Then, a general evaluation on thedevelopment process and future of independent audit applications are made.The milestones in the development process of the independent audit activities indicate that the 1960s witnessedfirst independent audit activities and the 1970s witnessed establishments of the first auditing firms in Turkey.Independent audit profession in Turkey has developed in time in different scopes such as the Ministry of Finance, the Capital market, Banking sector, Insurance sector, Energy sector, and lastly all joint stock and limited liability companies. In conclusion, we see that the development process of independent audit has occurred as anatural consequence of economic developments in different sectors herein and is going to expand towardsSMEs, which will be defined by the Council of Ministers, as of the year 2013 as a natural consequence of theneed for reliable financial information and transparency

Kaynakça

  • Arıkan, Y. and Ü.Aslan, (2010) “Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Meslek Örgütünün En Büyük Kuruluşu: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası”, 2nd Balkans and Middle East Countries Conference on Auditing and Accounting History, 15-18 September 2010, İstanbul.
  • Aysan, M. (1980), XIII. Turkish Accounting Congress-Opening Speech, Istanbul.
  • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Tarafından Yapılacak Demetime İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 22. 7.2006 tarih ve 26236 sayılı Resmi Gazete.
  • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Yönetmeliği, 22.6.2000 tarih ve 24087 sayılı Bankalarda Bağımsız Denetim Gerçekleştirilecek Kuruluşların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik, 1.11.2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazete.
  • Dahili İstihlak Vergisi ve Resimleri yasası, 12.6.1930 tarih ve 1718 sayılı.
  • Elektrik Piyasası Kanunu, 20.12.2003 tarih ve 25322 sayılı Resmi Gazete.
  • Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik, 3.10.2003 tarih ve 25248 sayılı Resmi Gazete.
  • Gücenme Ü. and A.P.Ersoy, (2006) “Accounting Education in the History of Turkish Republic” Journal of Financial Analyze Special Issue Published by Istanbul Chamber of Certified Public Accountants for 17th World Congress of Accountants, 13-16 November 2006.
  • Güvemli, O. (2000) Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, XX. Yüzyıl, 4. Cilt, Sayfa 673 vss., İstanbul.
  • Güvemli, O. (2009), “Türkiye’de Muhasebe Meslek Örgütünün 20.Yılı”, MUFAD Dergisi, Ekim ayı Sayı 44.
  • IFAC (2006) Ethics Education Framework by International Accounting Education Standards Board (IAESB) “Approaches to Developing and Maintaining Professional Values, Ethics, and Attitudes in Accounting Education Programs- Proposed International Education Guideline – IEG” February 2006 Meeting.
  • International Accounting Standards, Cilt 1 ve 2, Türkçe tercümesi, 2010, Ankara.
  • Kazanç Vergisi Yasası, 27.2.1926 tarih ve 755 sayılı.
  • Muamele Vergisi Yasası, 1927 yılı, 1039 sayılı.
  • Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 26.12.1992 Tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete Nail S. and B.Sipahi, (2010) “Türkiye Muhasebe Meslek Örgütünün Kuruluş ve Gelişmesi”, 2nd Balkans and Middle East Countries Auditing and Accounting History, 15-18 September, İstanbul.
  • Özkorkut K. (2009) “Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Şirketlerine Getireceği Yenilik ve DeğişikliklerI”, Yaklaşım dergisi, Şubat 2009, Sayı: 194, ss.239-245.
  • Sanlı N. (2007) “TÜRMOB’un Kalite Güvence Sistemine Yaklaşımı”, 2.Uluslararası Muhasebe Denetimi Sempozyumu, 25-29 Nisan 2007, Antalya
  • Selimoğlu, S. ve Diğerleri (2011) Muhasebe Denetimi, Gazi Kitabevi, Ankara, 3. baskı.
  • Sermaye Piyasası Kanunu, 1981 tarih ve 2499 sayılı.
  • Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ, Seri X, No: 22, 12.6. 2006 tarih ve 26196 sayılı mükerrer Resmi Gazete.
  • Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği, Seri XI, No 29; 9.4.2008 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazete.
  • Sermaye Piyasasındaki Bağımsız Dış Denetleme Hakkında Yönetmelik, 13.2. 1987 tarih ve 19663 sayılı Resmi Gazete.
  • Sigortacılık Bağımsız Denetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik, 8.9.2003 tarih ve 25223 sayılı Resmi Gazete.
  • Sigortacılık Bağımsız Denetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik, 8.9.2003 tarih ve 25223 sayılı Resmi Gazete.
  • Türk Ticaret Kanunu, 13.1.2011 tarih ve 6102 sayılı, 14.2.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete.
  • Türker, M. (2006), “Türkiye’de Muhasebe Denetim Faaliyetlerinin Gelişimi”, İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Dergisi, Sayı:89, Şubat, s.5-7.
  • Türker, M (2006), Dünya Bankası’na sunulan ROSC Raporu 2005 Taslak Eleştirisi Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Yönetmeliği, 16.3.2004 tarih ve 25404 sayılı Resmi Gazete.
  • Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununa Eklenen Ek:1’ci madde,18.12.
  • 1999 tarih ve 4487 sayılı yasa.
  • TÜRMOB Çalışma Raporları: 1994 -1995, 2000 -2001, 2004-2005, 2008-2010-2011.
  • Üçüncü, N.A. (1943), Kazanç Vergisi Şerh ve İzahları, İstanbul.
  • Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile (IFRS/IAS) Uyumlu Türkiye Muhasebe Standartları, TMSK Yayını 5, 2010, Ankara.
  • 10.7.2008 Tarih ve 786 sayılı yasa, 26 Temmuz 2008 tarih ve 26948 sayılı Resmi Gazete.
  • 3568 Sayılı Meslek Örgütlenme Yasası, 13.6.1989 tarih ve 20194 sayılı Resmi Gazete.
  • 4.12.2003 Tarih ve 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 4389 Sayılı Bankalar Kanunu, 23.6.1999 tarih ve 23734 sayılı Resmi Gazete.
  • 9.10 2005 Tarih ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 1.11.2005 tarih ve 25983 sayılı Resmi Gazete.
  • www.turmob.org.tr (accesed on 11.01.2012)
  • www.spk.gov.tr/apps/eVeri/?submenuheader=-1(accesed on 12.01.2011)
  • www.bddk.org.tr (accesed on 02.10.2011)
  • www.gip.gov.tr, index php. (accesed on 05.02.2011)
  • www.bddk.gov.tr (accesed on 10.09.2011)
  • www.epdk.gov.tr (accesed on 09.10.2011)
  • www.tobb.org.tr/ekonomstat/Sayfalar/istat-ii-Sanayi-ve-Sirket.aspx (accesed on 12.02.2012).
  • http://www.turmob.org.tr/TurmobWeb/Attachment.aspx?param=+quFU/yYHWeogIpBouKO6xL+6emB9S7gtgDCg9WdjOGcjcgNSzTpq+liF+VL1p1Tk/7I39OEqxc=(accesed on 12.02.2012).
Toplam 44 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Nail Sanlı Bu kişi benim

Mehmet Özbirecikli Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Kasım 2012
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012 Sayı: 38

Kaynak Göster

APA Sanlı, N., & Özbirecikli, M. (2012). TÜRKİYE’DE DENETİM MESLEĞİNİN GELİŞİM SÜRECİ: GEÇMİŞTEN GELECEĞE BİR ARAŞTIRMA. Muhasebe Ve Denetime Bakış(38), 1-28.