ALACAK HAKKI YARATAN AVANS HESAPLARI VE ŞÜPHELİ HALE GELEN AVANSLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ ÜZERİNE BİR ÖNERİ

Yıl 2012, Sayı: 36, 49 - 60, 01.04.2012

C Yiğit Özbek

Öz

Ön ödeme anlamına gelen avans uygulaması işletmeler arasında kullanılan bir ödeme şeklidir. Avans veren işletme açısından beklenti, teslim edilmesi gereken mal veya hizmetin anlaşılan zamanda teslim edilmesidir. Ancak bazen teslimatta aksamalar yaşanabilmektedir. Bu aksamanın nedenlerinden birisi işletmenin ekonomik birsıkıntı içine girmesidir. Ekonomik sıkıntı içine giren işletme teslimatı yerine getiremediği gibi aldığı avansı iadeetme konusunda da bir tereddüt yaşayabilmektedir. Bu durumda avans veren işletme açısından avansın şüphelihale gelmesi söz konusudur. Şüpheli hale gelen avans için uygun tutarda karşılık ayrılması kaçınılmazdır. Konuvergi mevzuatı açısından incelendiğinde, böyle bir olasılığın vergi mevzuatında yer almaması nedeniyle ayrılacak karşılık kanun tarafından kabul edilmemektedir. Dolayısıyla ticari kâr/zarar ile mali kâr/zarar arasında farklılık ortaya çıkmaktadır. Ancak vergi mevzuatı gereğince geri alınamayacağı kesinleşen ve belgelenebilen avanslar zarar olarak tanınmaktadır. Bu da TMS 12 Gelir Vergileri Standardında yapılan tanım gereği, geçici bir farkyaratmaktadır. Söz konusu geçici fark ertelenmiş vergi varlığı olarak ifade edilmektedir. Bu çalışma, tekdüzenmuhasebe sisteminde yer alan verilen avans hesaplarından yola çıkarak, avansların şüpheli duruma gelmesi durumunda eksikliği duyulan bazı hesapların açılmasını öneri olarak sunmaktadır. Çalışmada konunun uluslararasımuhasebe standartları ile bağlantısı da ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Verilen Avanslar, Karşılıklar, TMS 12 Gelir Vergileri

A PROPOSAL UPON ACCOUNTING OF ADVANCE ACCOUNTS WHICH CREATE CHOSE IN ACTION AND DEBATABLE ADVANCES

Öz

Advance application that means up-front payment is a form of payment among entities. The expectation fromthe perspective of who is granting the advance is, delivering the goods and services on compromised time. Butsometimes delays can occur in delivery. One reason of this delivery is the the economic distress of the entity.The entity which is in the situation of economic distress can hesitate in refunding of the advance such as cannot manage the delivery. In this situation, the subject of debatable advance arises, from the perspective of theentity which grants the advance. It is inevitable to make provisions for the debatable advance in convenientamount. When the subject is investigated in terms of tax legislation, it can be seen that because such a probability does not take place in tax legislation, the provision which will be made is not allowed by law. Consequently, the discrepancy between commercial profit/loss and fiscal profit/loss appears. But, the advances whoseirrecoverability become definit and to be documented can be defined as loss according to tax legislation. This,in accordance with the definition of the IAS 12 Income Taxes, causes a provisional difference. Point at issueprovisional difference is denoted as deferred tax assets. This study presents, opening the accounts whose deficiency is noticeable in the situation of becoming debatable, come into being from advances given which takeplaces in Uniform Chart of Accounts, as a proposal. The connection of the subject with the International Accounting Standards is also handled in this study

Anahtar Kelimeler

Advances Given, Provisions, IAS 12 Income Taxes.

Kaynakça

• Akdoğan, Nalan ve Sevilengül, Orhan, Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, 12.B., Gazi Kitabevi, Fersa Matbaacılık, Ankara, 2007.
• Arpacı, Altar Ömer, “Avansların Şüpheli Alacak Boyutuna Maliye Bakanlığınca Yapılan Son Düzenlemenin Etki- si”, Vergi Sorunları Dergisi, Ocak 2005, Yıl 28, Sayı 196, ss.65-73.
• Canpolat, Mehmet, “Yabancı Para Olarak Alınan Sipariş Avansları Değerleme Konusu Yapılabilir mi?”, Vergi Dünyası, Temmuz 2000, Sayı: 227, ss.115-120.
• Delice, Mehmet “Dövizli Avansların Değerlemesi ve Avanslar İçin Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılıp Ayrılmayaca- ğı” Vergi Dünyası, Aralık 2004, Sayı 280, ss.81-88.
• Güzel, Ahmet, “Avanslar Şüpheli Alacak Karşılığı Yazılmak Suretiyle Zarar Yazılabilir mi?”, http://www.aloma- liye.com/haziran_06/ahmet_guzel_avanslar.htm#_ftnref2, Erişim Tarihi 10.12.2011.
• Kocahanoğlu, Osman Selim, Gerekçeli Türk Vergi Kanunları, 6.B., Temel Matbaası, İstanbul, 1992.
• Sevilengül, Orhan, Genel Muhasebe, 13.B., Gazi Kitabevi, Özkan Matbaacılık, Ankara, 2007.
• Seviğ, Veysi, “Avanslar İçin Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılabilir mi?” Dünya, 20.12.2004.
• Taş, Suat, “Şüpheli Alacaklar Karşılığı Uygulaması”, Vergi Dünyası, Aralık 2004, Sayı 280, ss.89-100.
• Gücenme, Ümit ve Poroy, Aylin, ”Vergilerin Muhasebeleştirilmesi, Ertelenen Vergi Varlıkları ve Yükümlülükle- ri,” Muhasebe ve Denetime Bakış, Yıl:6 Sayı:21, 2007.
• Vergi Usul Kanunu, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1028, Erişim Tarihi 18.12.2011.
• Sayılı, 4/1/1961 Gün ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, 12.1980 tarih ve 17207 sayılı Mükerrer Resmi Gazete.
• Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Mükerrer Resmi Ga- zete. numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, 5 Mayıs 2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi Gazete.