ERROR AND FRAUD ANALYSIS ARISING FROM THE INTERNAL CONTROL SYSTEM IN THE PUBLIC SECTOR: INVESTIGATION IN METROPOLITAN MUNICIPALITIES

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 68, 23 - 42, 12.01.2023

Şerafettin Sevim Büşra Öncü Tunga Bozdoğan

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1106197

Öz

Technological and financial developments experienced globally carry risks in many dimensions by
forming complex structures, and these risks increase and pose a great threat to institutions. These risks
are handled in the financial terms under the heading of accounting errors and frauds. Accounting errors
and tricks; These are transactions made without complying with accounting principles, standards and
regulations. Erroneous and fraudulent transactions negatively affect the accuracy and reliability of
financial reports of institutions. The main purpose of the study is to determine the errors and frauds
arising from the accounting system in Metropolitan Municipalities, as institutions that use significant
public resources, and to reveal their relationship with the components of the internal control system.
In the study, errors and frauds arising from the accounting system were determined by applying the
content analysis technique to the audit reports of the Court of Accounts of 6 Metropolitan Municipalities
for 2019. Evaluations were made according to the frequency of the identified errors and frauds, and
they were associated with the components of the internal control system. Thus, it was determined
relationally what kind of errors and frauds occurred due to the inadequacy of which component of
the internal control system of the Metropolitan Municipalities. Errors and frauds arising from the
accounting system in Metropolitan Municipalities are caused by inadequacies in the internal control
environment, control activities, information and communication components, respectively.

Anahtar Kelimeler

Accounting Errors, Accounting Fraud, Municipality, Internal Control System

KAMU SEKTÖRÜNDE İÇ KONTROL SİSTEMİNDEN KAYNAKLANAN HATA VE HİLE ANALİZİ: BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNDE BİR İNCELEME

Öz

Küresel anlamda yaşanan teknolojik ve finansal gelişmeler beraberinde karmaşık yapılar oluşturarak
birçok boyutta risk taşımakta ve bu riskler artarak kurumlar için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Mali açıdan söz konusu riskler, muhasebe hata ve hileleri başlığında ele alınmaktadır. Muhasebe
hata ve hileleri, muhasebe ilkelerine, standartlara ve yönetmeliklere uyulmadan yapılan işlemlerdir.
Hatalı ve hileli işlemler, kurumların finansal raporlarının doğruluğu ve güvenilirliğini olumsuz yönde
etkilemektedir. Çalışmanın temel amacı, kamu kaynaklarını önemli düzeyde kullanan kurumlardan
biri olan büyükşehir belediyelerinde muhasebe sisteminden kaynaklanan hata ve hileleri belirlemek ve
bunların iç kontrol sisteminin bileşenleriyle ilişkisini ortaya çıkarmaktır. Çalışmada, altı büyükşehir
belediyesinin 2019 yılına ait Sayıştay denetim raporlarına içerik analizi tekniği uygulanarak muhasebe
sisteminden kaynaklanan hata ve hileler belirlenmiştir. Belirlenen hata ve hilelerin sıklıklarına göre değerlendirilmeler yapılarak iç kontrol sisteminin bileşenleriyle ilişkilendirilmiştir. Böylece
büyükşehir belediyelerinin iç kontrol sisteminin hangi bileşeninin yetersizliğinden kaynaklı olarak ne
tür hata ve hilelerin gerçekleştiği ilişkisel olarak belirlenmiştir. Büyükşehir belediyelerinde muhasebe
sisteminden kaynaklanan hata ve hilelere sırasıyla kontrol ortamı, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim
bileşenlerindeki yetersizliklerin neden olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Hataları, Muhasebe Hileleri, Belediye, İç Kontrol Sistemi, Accounting Errors, Accounting Fraud, Municipality, Internal Control System

Kaynakça

• Acar, D. ve Akçakanat, Ö. (2012). Devlet üniversitelerinin muhasebe birimlerinin iç kontrol sistemine ilişkin algı düzeyleri ile mevcut uygulamalarının karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 2-17.
• Alptürk, E. (2017). Bilanço oyunları ve muhasebe hileleri nasıl oluyor? Erişim Adresi: http://www.bdturkey.com/bilanco-oyunlari-ve-muhasebe-hileleri-nasil-oluyor-makale,92.html (12.03.2020).
• Başpınar, A. (2006). Kamuda iç denetim ve merkezi uyumlaştırma fonksiyonu. Maliye Dergisi, 151, 23-42.
• Bayraktar, A. (2007). Türkiye’de muhasebe hileleri tarihi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Candan, E. (2006). Kamu idarelerinde iç kontrol sistem ve süreçlerinin tasarlanması, uygulanması ve geliştirilmesinde uyulacak usul ve esaslar. Mali Yönetim ve Denetim Dergisi, 38, 1-23.
• Çatıkkaş, Ö. (2011). İşletmelerde mali tablo hileleri. Denetişim, 8, 18-30.
• Doğan, Z. ve Nazlı, E. (2015). Muhasebede hata ve hilelerin önlenmesinde işletme yöneticilerinin sorumluluğunun tespitine yönelik bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 195-212.
• Erol, M. (2008). İşletmelerde yaşanan yolsuzluklara (hata ve hileler) karşı denetimden beklentiler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 229-237.
• Ertürk, A. (2010). İşletmelerde hata ve hileyi önlemede iç kontrol sisteminin etkililiği ve bir uygulama (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ercinler, S. (2014). Muhasebe hile ve hatalarının engellenmesinde bağımsız denetim faaliyetleri ve bir anket uygulaması (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Genç, G. (2009). Hileli finansal raporlama (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (2005).
• Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği. T.C. Resmî Gazete, 42, 25326.
• Karahan, M. ve Medet, İ. (2017). Muhasebe hata ve hileleri üzerinde iç kontrolün rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 143-158.
• Kas, V. (2019). Muhasebede hata ve hileler, bunların önlenmesinde kullanılan araç ve yöntemler: Afyonkarahisar’da bir hizmet işletmesi örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Kaval, H. (2005). Muhasebe denetimi: Uluslararası finansal raporlama standartları uygulama örnekleriyle. 2. Baskı, Gazi Kitabevi.
• Korucu, E. (2018). Muhasebe hata ve hileleri ile muhasebe mesleğinde etik (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Kamu İç Kontrol Rehberi (2014)
• Okay, S. (2011). Muhasebe hata ve hilelerinin meslek etiği açısından irdelenmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Özçelik, H., Karataş Aracı, Ö. N. ve Keskin, S. (2017). Muhasebe hata ve hileleri: Meslek mensupları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 197-214.
• Topsak, F. (2009). Muhasebe hile ve hatalarının engellenmesinde bağımsız denetim faaliyetleri ve bir anket uygulaması (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türedi, H. ve Karakaya, G. (2015). COSO iç kontrol modeli ve kontrol ortamı. Finans,
• Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 52(602), 68.
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003).
• 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004).
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (2005).
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (2012).