SATIŞ VE GERİ KİRALAMA İŞLEMLERİNİN TFRS 9, TFRS 15 VE TFRS 16 KAPSAMINDA MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 76, 341 - 370, 09.09.2025

Yavuz Kılınç

Öz

Satış ve geri kiralama işlemleri, şirketlerin sahip olduğu bina, arazi, arsa ve makine gibi taşınmazlarını
finansal kiralama şirketlerine satıp daha sonra kira sözleşmeleri aracılığı ile geri kiralayarak
varlıklarını kullanmaya devam ettikleri bir finansman modelidir. Şirketlerin nakit ihtiyaçlarının
karşılanması, faaliyetlerine ara vermeden varlıklarını kullanabilmeleri ve çeşitli vergisel avantajları
sağlamaları yönünde önemli avantajlar sağlayan bu finansman modelinin uzun yıllardır şirketler
tarafından kullanılması muhasebeleştirilmesini ve raporlanmasını önemli hale getirmektedir. Bir
kiralama modeli olan satış ve geri kiralama, muhasebe standartlarında TFRS-16 Kiralamalar Standardı
bağlamında ele alınmıştır. Bu çalışmada TFRS-16 açısından satış ve geri kiralama işlemlerinin nasıl
muhasebeleştirileceği ve raporlanacağı açıklanmıştır. Bu sebeple öncelikle çalışmada satış ve geri
kiralama işleminin bir satış olup olmadığı TFRS-15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı
hükümleri çerçevesinde incelenmiştir. Gerçekleşen işlemin satış olarak kabul edilmesi ve sözleşme
şartları gereği gerek sabit gerekse değişken kira ödemelerinin olması durumunda hem kiralamanın
fiilen başladığı tarihte hem de raporlama tarihinde şirketlerin finansal tablolarına nasıl aktarılması
gerektiği açıklanmıştır. Ancak satış ve geri kiralama işleminin TFRS-15 kapsamında bir satış olmaması
durumunda ise TFRS-9 Finansal Araçlar Standardı kapsamında ilgili işlemin nasıl muhasebeleştirilmesi
gerektiği de ayrıca incelenmiştir. Şirketlerin gerçekleştireceği bu işlemlerin tamamı çalışmada örnek
uygulamalar aracılığı ile detaylı bir biçimde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Satış ve Geri Kiralama , Kiralama , TFRS

RECOGNITION OF SALE AND LEASEBACK TRANSACTIONS IN THE SCOPE OF TFRS 9, TFRS 15 AND TFRS 16

Öz

Sale and leaseback transactions are a financing model in which companies sell real property such
as buildings, land, lots, and machinery they own to financial leasing companies and then lease them
back through lease agreements, allowing them to continue using their assets. This financing model,
which offers significant advantages for meeting companies’ cash needs, enabling them to use their
assets without interrupting operations, and providing various tax benefits, has been used by companies
for many years, making its recognition and reporting increasingly important. As a leasing model,
sale and leaseback transactions are addressed within the framework of accounting standards under
the TFRS 16 Leases Standard. This study explains how to recognize and report sale and leaseback
transactions in terms of TFRS-16. Accordingly, the study first examines whether a sale and leaseback
transaction qualifies as a sale within the scope of TFRS 15 Revenue from Contracts with Customers.
If the transaction is accepted as a sale and there are both fixed and variable lease payments due to the
terms of the contract, the study explains how it should be transferred to the financial statements of
the companies both on the date the lease actually started and on the reporting date. However, if the
sale and leaseback transaction does not meet the criteria for a sale under TFRS 15, the study further
examines how the transaction should be accounted for under TFRS 9 Financial Instruments Standard.
All these transactions to be realized by companies are discussed in detail in the study through sample
applications.

Anahtar Kelimeler

Sale and Leaseback , Leasing , TFRS

Kaynakça

• Akdoğan, M. U. (2021). “Sat, kirala ve geri al” işlemlerinin vergi ve muhasebe uygulamaları açısından analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 313-332.
• Alagöz, A., & Eren, T. (2010). Satış ve geri kiralama işleminin TMS 17 kiralama işlemleri standardı ve yürürlükteki mevzuat çerçevesinde değerlendirilmesi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 3(2), 27-46.
• BDO, (2019). https://www.bdo.com.au/en-au/content/accounting-news/accounting-news-april-2019/sale-and-leaseback-arrangements
• BDO, (2023). IFRS accounting standards in practice 2023/2024 – IFRS 16 leases. https://www.bdo.global/getmedia/4b4c5f48-af18-4caa-b598-630ba9b937cf/IFRS-16-In-Practice-2023-2024.pdf?ext=.pdf
• Durmuş, A. F., & Otlu, F. (2022). Sat ve geri kirala işlemlerinin TFRS 16’ya göre muhasebeleştirilmesi ve BOBI FRS ile karşılaştırılması. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, (1), 84-97.
• Ergün, İ. (2023). Satış ve geri kiralama işlemlerinin UFRS 16’da yapılan değişiklikler çerçevesinde muhasebeleştirilmesi. Financial Analysis/Mali Cozum Dergisi, 33(179).
• Gökgöz, A. (2021). TFRS 16 kiralamalar standardı çerçevesinde sat-geri kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi. Journal of Accounting, Finance & Auditing Studies, 7(1).
• Güneş, N., Cavlak, H. ve Cebeci, Y. (2017). Yasal düzenlemeler ve Türkiye muhasebe standartları açısından sat ve geri kirala. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 1(3), 33-51.
• https://service.betterregulation.com/document/313244
• IFRS IC, 2020. https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/supporting-implementation/agenda-decisions/2020/ifrs16-sale-and-leaseback-with-variable-payments-june-20.pdf
• IFRS, (2022). Lease liability in a sale and leaseback amendments to IFRS 16, https://www.ifrs.org/projects/completed-projects/2022/lease-liability-in-a-sale-and-leaseback/
• KGK, (2024). Finansal raporlama standartlarına uygun hesap planı. https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Diger/Duyuru%20-%2051.pdf
• Kica, P. (2023). Tax and balance sheet valuation of sale and leaseback in the books of lessee. case study. Studia i Materiały, (1 (38), 30-38.
• KPMG, (2023). Sale and leaseback: for lessees and lessors, IFRS-16. https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmgsites/xx/pdf/ifrg/2024/isg-handbook-sale-and-leaseback.pdf.coredownload.pdf
• Ling, N. J., Aliasak, M. H. H., & Alauddin, K. (2019, November). Evolution of Investments through Sale and Leaseback Investment: A Qualitative Investigation from Malaysian REITs. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 385, No. 1, p. 012031). IOP Publishing.
• Longinidis, P., & Georgiadis, M. C. (2014). Integration of sale and leaseback in the optimal design of supply chain networks. Omega, 47, 73-89.
• Marşap, B., & Yanık, S. (2019). Satış ve geri kiralama işlemlerinin IFRS 16 ve BOBI FRS çerçevesinde değerlendirilmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 1-15.
• Örten, R., Kaval, H., & Karapınar, A. (2020). Türkiye muhasebe-finansal raporlama standartları (TMS-TFRS): uygulama ve yorumları. Gazi Kitabevi. PwC, (2023). https://viewpoint.pwc.com/dt/gx/en/pwc/in_depths/in_depths_INT/in_depths_INT/lease-liability--joined.html#unique_929750871
• Sanderson, D. C., Shakurina, F., & Lim, J. (2019). The impact of sale and leaseback on commercial real estate prices and initial yields in the UK. Journal of Property Research, 36(3), 245–271. https://doi.org/10.1080/09599916.2019.1642370
• Sanderson, D. C., Shakurina, F., & Lim, J. (2019). The impact of sale and leaseback on commercial real estate prices and initial yields in the UK. Journal of Property Research, 36(3), 245-271.
• Sirmans, C., & Slade, B. (2010). Sale-leaseback transactions: Price premiums and market efficiency. Journal of Real Estate Research, 32(2), 221-242.
• Şendoğdu, A., & Kaya, F. (2024). Katılım bankalarında sat ve geri kirala işleminin firmalar açısından avantajları ve istismar açıkları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(46), 585-602.
• Şenyurt, A. (2010). Osmanlı para vakıflarında kullanılan bir finansman yönteminin batılı anlamda karşılığı: sell and lease back (sat ve geri kirala). Sosyologca, 5(10), 83-97.
• Teraman, Ö. (2019). https://www.tnbakademi.com/post/tfrs-16-ki-ralamalar-sat-ve-geri-ki-rala-sell-leaseback-i-%C5%9Flemleri
• TFRS-15: Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı. (www.kgk.gov.tr)
• TFRS-16: Kiralamalar Standardı. (www.kgk.gov.tr)
• TFRS-9: Finansal Araçlar Standardı. (www.kgk.gov.tr)
• TMS-17: Kiralama İşlemleri Standardı. (www.kgk.gov.tr)
• Tulum, S. (2020). TFRS 16 Kiralamalar ve TMS 17 kiralama işlemleri standartlarına göre sat-geri kirala işlemlerinin muhasebeleştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 366-382.
• Whitby, R. (2013). Market responses to sale-and-leasebacks. Real Estate Finance, 29(6), 1-7.