AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA “GENEL AF” KANUNLARI

Yıl 2014, Sayı: 4, 411 - 429, 01.04.2014

Doç. Dr. Serdar Gülener

Öz

By opening critical debate to relations between “ethical” and “political” general amnesty has potential to remove crime and punishment and to make past events be forgetten. It has been used by mant countries in order to provide social reconciliation; especially in times of political transitions. Europe has been one of the locations as an example for general amnesty took place, where human rights violations-originating form conflictful processes and authoritariantotalitarian regions-were observed. European Court of Human Rights, as the most important supranational court of Europe, set more sensitive approaches to above mentioned general amnesty practices. While it directed adverse approaches to them before. It claimed that amnesty practices aiming at seeking of social reconciliation don’t vioalte European Convention of Human Rights

Anahtar Kelimeler

Amnesty, general amnesty, accountability for past human rights violations, transitional justice, European Court of Human Rights

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA “GENEL AF” KANUNLARI

Öz

Genel af, “etik” ile “politik” olan arasındaki ilişkiyi sorunlu bir temelde tartışmaya açarak, hem suçu hem de cezayı ortadan kaldıran ve geçmişte yaşananları unutturan bir etkiye sahiptir. Bugüne kadar birçok ülke tarafından başta politik geçiş dönemleri olmak üzere toplumsal uzlaşının sağlanması adına pek çok kez kullanılmıştır. Silahlı çatışma süreçlerinden ve otoriter-totaliter rejimlerinden kaynaklı insan hakları ihlallerinin görüldüğü Avrupa da çeşitli zamanlarda genel af uygulamalarının hayata geçirildiği coğrafyalardan biri olmuştur. Bu coğrafyanın en önemli ulus-üstü insan hakları mahkemesi olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, söz konusu uygulamalara başlangıçta olumsuz bir yaklaşım sergilerken, ilerleyen süreçte bu tavrını daha yumuşatmıştır. Toplumsal uzlaşma arayışının söz konusu olduğu toplumlarda çıkarılabilecek genel af kanunlarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal etmeyebileceğini ifade etmiştir

Anahtar Kelimeler

Af, Genel Af, Geçmişle Hesaplaşma, Geçiş Dönemi

Kaynakça

• “12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri”,
• Yay. Haz. Melike Batur Yamaner, A. Emre Öktem, Bleda Kurtdarcan ve Mehmet C. Uzun, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, http://www.icrc.org/eng/home/languages/ turkish/files/sozlesmeleri-protokolleri-conventions-protocols.pdf (Erişim Tarihi: 15.11.2014),
• “Laurence DUJARDIN and others/FRANCE”, http:// www.qub.ac.uk/schools/SchoolofLaw/Research/ InstituteofCriminologyandCriminalJustice/ Research/AmnestiesProsecutionandthePub licInterestintheNorthernIrelandTransition/FileStore/Filetoup load,415379,en.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2014).
• “Mandate and Crimes under ICTY Jurisdiction”, http://www.icty. org/sid/320 (Erişim Tarihi: 15.11.2014).
• Aksar, Yusuf, “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uygulamalarına Genel Bakış”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 1, No. 3, 2005, s. 1
• Arendt, Hannah Totalitarizmin Kaynakları/3: Totalitarizm, Çev. İsmail Serin, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• Arendt, Hannah, “Örgütlü Suç ve Evrensellik”, Formasyon, Sürgün, Totalitarizm, Çev. İbrahim Yıldız, Dipnot Yayınları, İstanbul, 2014, s. 190-204.
• Gibson, James L. “Truth, Justice, and Reconciliation: Judging the Fairness of Amnesty in South Africa”, American Journal of Political Science, Vol. 46, No. 3, Jul., 2002, pp. 540-556.
• Gözler, Kemal, “Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Af Yetkisi”, Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayını, 2001, Cilt 18, s. 298-330.
• Gropengiesser, Helmut, “Af-Tartışmalı bir Hukuksal kuruma Karşılaştırmalı ve tarihsel Bakış”, Çev. Serap Keskin-Kiziroğlu, Türk Hukukunda ve Karşılaştırmalı Hukukta Af Sorunu Sempozyumu (7 Aralık 2010, Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi),
• Bildiriler Kitabı, 2011, s. 26-38.
• Gülener, Serdar, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Geçiş Justice–Marguš v.   Croatia”, http://strasbourgobservers.com/2014/06/30/neighbourly-murders-for- ced-forgetting-and-european-justice-margus-v-croatia/ (Erişim Tarihi: 08.07.2014).
• Dönemi Adaleti: Silahlı Çatışma Süreçlerine İlişkin Verilen Kararlar Üzerinden Bir Değerlendirme”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 11, Sayı 41, Bahar 2014, s. 3-28.
• Gülener, Serdar, “Çatışmacı Bir Geçmişten Uzlaşmacı bir Geleceğe Geçişte Adalet Arayışı: Geçiş Dönemi Adaleti ve Mekanizmalarına Genel Bir Bakış”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 8, Sayı: 32, 2012, s. 43-76.
• Gülener, Serdar, “Geçiş Sırasında Adalet ya da Geçiş Dönemi Adaleti Üzerine” (Elif Madakbaş ile birlikte), Güncel Hukuk, Kasım-2012, s. 28-30.
• Keyman, Selâhattin, Türk Hukukunda Af (Genel Af-Özel Af), Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1965.
• Krapp, Peter, “Amnesty: Between an Ethics of Forgiveness and the Politics of Forgetting”, 6 German L.J. 185: Special Issue A Dedication to Jacques Derrida-Justice, 2005, s. 185-195.
• Lyons, Carole, “Neighbourly Murders, Forced Forgetting and European Justice–Marguš v. Croatia”, http://strasbourgobservers. com/2014/06/30/neighbourly-murders-forced-forgetting-and- european-justice-margus-v-croatia/ (Erişim Tarihi: 08.07.2014).
• Mallinder, Louise, “Court decision on post-war amnesties is lesson for EU”, http://euobserver.com/opinion/124455 (Erişim Tarihi: 002014).
• Mallinder, Louise, Amnesty Human Rights and Political Transitions Bridging the Peace and Justice Divide Studies in International Law, Oxford and Portland, Oregon: Hart Publishing, 200 O’brien, Roderick, “Amnesty and International Law”, Nordic Journal of International Law 74, 2005, s. 261-278.
• O’Shea, Andreas, Amnesty for Crime In International Law And Practice, Kluwer Law International, Leiden, 2002.
• Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Rule of the Law Tools for Post Conflict States: Amnesties, New York, 2009.
• Olsen, Tricia D., Leigh A. Payne and Andrew G. Reiter, “Transitional Justice in the World, 1970-2007: Insights From a New
• Dataset”, Journal of Peace Research, Vol. 47, No.6, 2010, s. 803-809.
• Reiter, Andrew G., “Examining the Use of Amnesties and Pardons as a Response to Internal Armed Conflict, Israel Law Review 47(i), 2014, s. 137. 133-147.
• Şen, Ersan “Türk Ceza Hukuku Yönünden Af”, Türk Hukukunda ve Karşılaştırmalı Hukukta Af Sorunu Sempozyumu (7 Aralık 2010, Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi), Bildiriler Kitabı, Es Yayınları, 2011, s. 102, s. 101-123.
• Tayeb, Belouadah, “Amnesty as a Turning Point For Transitional Justice in the Light of Democratic Transformations - Algeria as Case”, AGORA Int’l J. Jurid. Sci. 1, 2011, s. 1-9.
• The Belfast Guidelines on Amnesty and Accountability, Transitional Justice Institute at the University of Ulster, 2013, s. 9 (http://www.transitionaljustice.ulster.ac.uk/documents/ TheBelfastGuidelinesFINAL_000.pdf [Erişim Tarihi: 05.07.2014]).