VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMA

Yıl 2015, Sayı: 5, 491 - 515, 02.10.2015

Celal Hocaoğlu

Öz

A number of states recently have applied to some alternative dispute resolution methods to solve disputes faster. The most effective and important way to solve tax-related disputes is the institution of compromise

Anahtar Kelimeler

-

VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMA

Öz

Son zamanlarda birçok devlet, ihtilafları daha hızlı çözmek amacıyla bazı alternatif çözüm yollarına başvurmaktadır. Ülkemizde vergi ihtilafların çözümünde en etkilisi ve en önemlisi şüphesiz uzlaşma müessesesidir. Yargı yolu hem uzun, hem de masraflı bir yoldur. Bu sebeple uzlaşma, vergi uyuşmazlıklarını, idarenin kendi içerisinde, mükellef ile devletin vardığı mutabakat sonucu hızlı ve etkili çözüme kavuşturan bir müessesedir.Uzlaşma kurumunun tarihi, Türk Vergi Sisteminde 1963 yılına dayanır. İlk halinde sadece tarhiyat sonrası uzlaşma yer alırken, daha sonra 1985 yılında yapılan kanunda yapılan bir değişiklik ile tarhiyat öncesi uzlaşma kurumu da Türk Vergi Sistemine dâhil olmuştur. Ancak uzlaşma komisyonlarına sınırsız yetkiler verilmesi, kötü niyetli kullanıma, yanlış yorumlamalara vs. açıktır. Bu çalışma bu alanda bir düzenlemenin yapılması ihtiyacını ortaya koymaktadır. Ayrıca, mükellefin uzlaşılan vergiyi zamanında ödememesi ya da uzlaşmadan sonra tekrar yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde, nasıl bir uygulama yapılacağına ilişkin bir düzenlemeye gereksinim vardır

Anahtar Kelimeler

Uzlaşma, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri, Vergilendirmede Eşitlik İlkesi, Vergilendirmede Kanunilik İlkesi, Uzlaşma Komisyonları

Kaynakça

• AKDOĞAN Abdurrahman, Türk Vergi Sistemi ve Uygulaması, 5. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara 2004.
• AKSOY Hüseyin, “Amerikan Federal Vergileme Sisteminde Uzlaşma Müessesesi” Vergi Dünyası, S. 178, Y. 1996.
• AKSOY Şerafettin, Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1999.
• BAŞARAN Funda, Alman ve Türk Vergi Bilançosu Hukuklarında Gayri Maddi İktisadi Kıymetleri Aktifleştirme Şartları, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 1999.
• BAŞARAN YAVAŞLAR Funda, “İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları”, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyumu: 138. Yıl, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları No: 76, Ankara 11 – 12 Mayıs 2006.
• BAŞPINAR Ahmet, Tax Law & Turkish Tax System, Republic of Turkey Ministry of Finance Strategy Development Unit Yayınları No: 2009/394, Ankara 2009.
• BİLİCİ Nurettin, Vergi Hukuku, C. 1, 33. Baskı, Ağustos 2014.
• BİLİR Faruk, “Hükümet Sistemleri Tartışmaları Bağlamında Hükümet Sistemimiz ve Partili Cumhurbaşkanı”, Yeni Türkiye - Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, S. 51, Y. 9, Ankara 2013.
• CAN İsmail, “Almanya’da Devletin Yapısı ve Vergi Sisteminin Anayasal Temelleri”, Maliye Dergisi, S. 145, Y. 2004.
• CANDAN Turgut, Vergi Suçları ve Cezaları, 3. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara 2010.
• CANDAN Turgut, “Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Yoluyla Çözümü (Vergi Uyuşmazlıkları, İdari İşlemler ve Dava Açma Süreleri)”, Adana 1. Muhasebe Uygulamaları Sempozyumu, Adana 5 Şubat 2010.
• ÇAĞAN Nami, Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1982.
• ÇAPKIN Ayfer, Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözüm Yollarından Biri Olarak Uzlaşma Müessesesi (Manisa Örneği), Celal Bayar Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Manisa 2011.
• ÇOLAK Nusret İlker, “İdari Uyuşmazlıklarda Alternatif Çözüm Yolları”, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyumu: 144. Yıl, Danıştay Yayınları No: 83, Ankara 11 Mayıs 2012.
• ERDEM Tahir, Vergi Hukukunda Uyuşmazlıkların İdari Aşamada Çözümü ve Alternatif Çözüm Yolları (Türkiye ve ABD Karşılaştırmalı), Seçkin Yayınları, Ankara 2012.
• GEREK Şahnaz ve AYDIN Ali Rıza, Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2010.
• GÜNEŞ Gülsen, Verginin Yasallığı İlkesi, 2. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2008.
• KALAYCI Tülün, Vergi Cezalarında İndirim Müesseselerinden Uzlaşma Müessesesi ve Etkinliği, Pamukkale Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Denizli 2013.
• KARAKOÇ Yusuf, Genel Vergi Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• KIRMAN Ahmet, Mali Yükümlülükler Bakımından Verginin Kanuniliği İlkesinin Anlamı ve Petrol Arama ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu ile Sigorta Denetleme Aidatı Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, Yayın No: 5, İstanbul 2002.
• KIZILOT Şükrü ve KIZILOT Zuhal, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, 10. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2005.
• KÜÇÜK Adnan, Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Orion Yayınları, Ankara 2013.
• KÜÇÜKKAYA Mehmet, Vergisel Uyuşmazlıkların Uzlaşma Yoluyla Çözümü, İstanbul Üniversitesi SBE Doktora Tezi, İstanbul 2008.
• ÖNCEL Mualla, KUMRULU Ahmet, ÇAĞAN Nami, Vergi Hukuku, 16. Baskı, Turhan Kitabevi Yayını, Ankara 2008.
• ÖNER Erdoğan, Vergi Açısından Türk Kamu Hukuku, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını, Yayın No: 1980/221, Ankara 1981.
• ÖZBALCI Yılmaz, Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Feryal Matbaacılık, Ankara 1985.
• ÖZYER Mehmet Ali, Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması, 4. Baskı, Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları, İstanbul 2008.
• SABAN Nihal, Vergi Hukuku, 5. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2009.
• SAYGILIOĞLU Nevzat, “Vergi Yönetimi Açısından Vergi Yargısına Yayınları No: 83, Ankara 11 Mayıs 2012.
• ERDEM Tahir, Vergi Hukukunda Uyuşmazlıkların İdari Aşamada Çözümü ve Alternatif Çözüm Yolları (Türkiye ve ABD Karşılaştırmalı), Seçkin Yayınları, Ankara 2012.
• GEREK Şahnaz ve AYDIN Ali Rıza, Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2010.
• GÜNEŞ Gülsen, Verginin Yasallığı İlkesi, 2. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2008.
• KALAYCI Tülün, Vergi Cezalarında İndirim Müesseselerinden Uzlaşma Müessesesi ve Etkinliği, Pamukkale Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Denizli 2013.
• KARAKOÇ Yusuf, Genel Vergi Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• KIRMAN Ahmet, Mali Yükümlülükler Bakımından Verginin Kanuniliği İlkesinin Anlamı ve Petrol Arama ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu ile Sigorta Denetleme Aidatı Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, Yayın No: 5, İstanbul 2002.
• KIZILOT Şükrü ve KIZILOT Zuhal, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, 10. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2005.
• KÜÇÜK Adnan, Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Orion Yayınları, Ankara 2013.
• KÜÇÜKKAYA Mehmet, Vergisel Uyuşmazlıkların Uzlaşma Yoluyla Çözümü, İstanbul Üniversitesi SBE Doktora Tezi, İstanbul 2008.
• ÖNCEL Mualla, KUMRULU Ahmet, ÇAĞAN Nami, Vergi Hukuku, 16. Baskı, Turhan Kitabevi Yayını, Ankara 2008.
• ÖNER Erdoğan, Vergi Açısından Türk Kamu Hukuku, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını, Yayın No: 1980/221, Ankara 1981.
• ÖZBALCI Yılmaz, Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Feryal Matbaacılık, Ankara 1985.
• ÖZYER Mehmet Ali, Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması, 4. Baskı, Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları, İstanbul 2008.
• SABAN Nihal, Vergi Hukuku, 5. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2009.
• SAYGILIOĞLU Nevzat, “Vergi Yönetimi Açısından Vergi Yargısına Bakış”, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyumu: 144. Yıl, Danıştay Yayınları No: 83, Ankara 11 Mayıs 2012.
• SAYIN Mahmut ve EMEKÇİ Muzaffer, Vergi Kılavuzu’2007, Vergi Sorunları Dergisi Özel Ek, S. 224, Ankara 2007.
• ŞENYÜZ Doğan, Vergi Ceza Hukuku (Vergi Kabahatleri ve Suçları), 6. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa 2012.
• TAŞÇI Kenan, Türkiye’de Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Uzlaşma Müessesesinin Değerlendirilmesi ve Öneriler, Dumlupınar Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2010.
• TEZİÇ Erdoğan, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), 18. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2014.
• USTA Burcu, Türkiye’de Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Uzlaşma Kurumunun Rolü ve Önemi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2009.
• UYGUN Oktay, Federal Devlet, XII Levha Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2007.
• ÜYÜMEZ Mustafa Erkan, Yüksek Mahkemelerin Kararları Işığında Vergilemede Eşitlik İlkesi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2025, Eskişehir 2010.
• VARDAL Z. Burcu, Türk Vergi Sistemi’nde Uzlaşma Kurumu, İstanbul Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.