METİNDEN NORMA ANAYASA YORUMU (Interpretation of Constitution From Text Through Norm)

Yıl 2015, Sayı: 5, 929 - 949, 01.05.2015

Yrd. Doç. Dr. Aydın İpek

Öz

Anayasa metinleri genel, soyut, esnek kavramlar içerdiği için farklı yorumlarla
farklı kararlara ulaşılabileceği konusunun tartışılmasında yarar
vardır. Yargıçların hareket alanlarının, metin ve norm arasındaki ilişkinin,
yorum süreç ve yöntemlerinin bilinmesi konunun açıklığa kavuşmasında
yol gösterici olacaktır. Norm, metinden yorum yoluyla ulaştığımız, kafamızda
canlandırdığımız anlam ve değerlerdir. Metin olmadan normdan
bahsedilemez. Ancak metin normun öncesinde de vardır. Hukuk önce
kural koyucular tarafından metne dökülür ardından metin uygulayıcılar
tarafından nasıl anlaşılıyorsa norm da öyle ortaya çıkmış olur.
Anayasa genel olarak uzlaşı metnidir. Ya da herkesin kendisine göre
anlamlandırabileceği ortak metinlerdir. Birden fazla anlam ve değer ifade
etmesine rağmen insanlar kendi anlam ve değerlerini yansıttığına inandıkları
için uzlaşı metinlerinde anlaşırlar. Anayasa Mahkemesinin otantik
yorum yetkisine dayanarak yorum yoluyla metinden çıkarılamayacak sonuçlara
ulaşması, kendi meşruiyetinin sorgulanmasına neden olmaktadır.
Mahkemenin meşruiyetini koruması ve anayasal uzlaşıyı devam ettirebilmesi
için, yargıçların norma giden yorum sürecinde metnin çizdiği hareket
alanında ilerlemesi, kavramların sosyal alanla ilişkisini tekrar gözden
geçirmesi, toplumun bütününü kucaklayan seçenekleri ve anlamları öncelemesi
ve ilkesel tutarlılık içinde davranması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa Mahkemesi, Anayasa, Metin, Norm, Yorum

Kaynakça

• Ahmet Ulvi TÜRKBAĞ, “İki Soruda Postmodernizm ve Hukuka Yan- sıması”, İÜHFM, C: LXI, S: 1-2, 2003.
• Ali Rıza ÇOBAN, “Anayasa Mahkemesinin Cumhurbaşkanlığı Seçimi- ne İlişkin Kararının Anayasal Demokrasi Açısından Değerlendirilmesi”, Terazi HD., Seçkin Yay., Y: 2, S: 13, Eylül 2007.
• Aydın İPEK, “Yasanın Egemenlik Anlayışı”, , Uluslararası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 3, İstanbul Kültür Üniversitesi Yay., İstanbul, 2012.
• Bakır ÇAĞLAR, Anayasa Bilimi, BFS Yay., İstanbul, 1989.
• Bakır ÇAĞLAR, “ ‘Hukuk’la Kavranan ‘Demokrasi’ Ya da ‘Anayasal Demokrasi’ ”, Anayasa Yargısı 10, 1993.
• Bertil Emrah ODER, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Yay. İstanbul, 2010.
• Cem EROĞUL, Anayasayı Değiştirme Sorunu (Bir Mukayeseli Hukuk İncelemesi), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 371, Ankara, 1974.
• Denis LEVY, (Çev: M. Zafer ÜSKÜL), “Anayasa Hukukunun Oluşu- munda Gelenek ve İçtihadın Rolü”, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, No: 213/138, 1979.
• Emin MEMİŞ, “Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Kuralının Sorgulanması Anayasa ve İda- ri Yargı Kararları Örnekleri”, Prof. Dr. Selahattin Sulhi TEKİNAY’ın Hatı- rasına Armağan, Beta Basım Yayım, Marmara Hukuk Fak., C: 11, İstanbul, 1999.
• Ender Ethem ATAY, “İnsan Haklarının Gerçekleştirilme Şartı Olarak Hukuk Devleti”, Polis Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 36, 2003.
• Ergun ÖZBUDUN, “Siyasi Parti Kapatma Davalarında Türk Anayasa Mahkemesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Arasındaki Yaklaşım Farkı”, Türkiye Günlüğü, S: 93, Bahar 2008.
• Ergun ÖZBUDUN, Türkiye’nin Anayasa Krizi, Liberte Yay., Ankara, 2009, s. 78.
• Ergun ÖZBUDUN, “Anayasa Yapımında Yöntem Sorunları”, Anayasa Yapımı ve Anayasal Değişim, Türkiye Barolar Birliği Yay., Birinci Baskı, Ankara, 2011.
• Ernst MAHRENHOLZ, “Günümüzde Anayasa Yorumu İle İlgili So- runlar”, Anayasa Yargısı 9, 1992.
• Fazıl SAĞLAM, Anayasa Hukuku Ders Notları, Yakın Doğu Üniversi- tesi Yay., Lefkoşa, 2013.
• Friedrich MÜLLER, Anayasa Hukukunun Çalışma Yöntemleri, (Çevi- ren: Fazıl SAĞLAM vd.) Maltepe Üniversitesi Yay., İstanbul, 2009.
• İbrahim KABOĞLU, Anayasa Yargısı, İmge Kitabevi Yay., Ankara, 1994.
• İbrahim ŞAHBAZ, “AİHM Kararlarında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsız- lığı”, Anayasa Yargısı 25.
• İlker Gökhan ŞEN, “Meşruiyet, Self-Determinasyon ve Üniter Devlet: Özerklik Tartışmaları İçin Kavramsal Bir Çerçeve Önerisi”, Küreselleşen Dünyada Anayasal Demokrasi, Yakın Doğu Üniversitesi Yay., Birinci Bas- kı, Lefkoşe, 2013.
• Kemal GÖZLER, “Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı: 61(3), 2006.
• Kemal GÖZLER, “Realist Yorum Teorisi ve Mekanist Anayasa Anlayı- şı”, Anayasa Yargısı 15, 1998.
• Kemal GÖZLER, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yay., Bur- sa, 2014.
• M. Zeki GENÇ, Anayasalar Açısından Yargı Bağımsızlığının Kuvvetler Ayrılığı İle İlişkileri, Matbaa ve Baskı: Eldim Ofset, İstanbul,1995.
• Maria Casas BAAMONDE, “İspanya Örneğinde Anayasa Şikayeti”, Anayasa Yargısı 26, 2009.
• Marx MİCHAEL, “Hukuk Felsefesine Giriş ve Günümüz Hukuk Teo- risi (19. Yüzyıldaki Sistemler)”, (Çev: Nevhis Deren YILDIRIM), Prof. Dr. Ergun ÖNEN’e Armağan, AlkımYay., İstanbul, 2003.
• Maurice DUVERGER, Politikaya Giriş, (çev: Semih TİRYAKİOĞLU), Varlık Yayınları, İstanbul, 1964.
• Mehmet Ali KILIÇBAY, “Toplum ve Bireyi Birarada Barındırma Sanatı Olarak Cumhuriyet”, Yeni Türkiye 23-24 Cumhuriyet Özel Sayısı II, 1998.
• Mehmet TURHAN, “Anayasa Yargısının Demokratik Hukuk Devletin- deki İşlevi ve Meşruluğu”, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1, Anayasa Mah- kemesi Yay., Ankara, 2006.
• Ernst MAHRENHOLZ, “Günümüzde Anayasa Yorumu İle İlgili So- runlar”, Anayasa Yargısı 9, 1992.
• Fazıl SAĞLAM, Anayasa Hukuku Ders Notları, Yakın Doğu Üniversi- tesi Yay., Lefkoşa, 2013.
• Friedrich MÜLLER, Anayasa Hukukunun Çalışma Yöntemleri, (Çevi- ren: Fazıl SAĞLAM vd.) Maltepe Üniversitesi Yay., İstanbul, 2009.
• İbrahim KABOĞLU, Anayasa Yargısı, İmge Kitabevi Yay., Ankara, 1994.
• İbrahim ŞAHBAZ, “AİHM Kararlarında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsız- lığı”, Anayasa Yargısı 25.
• İlker Gökhan ŞEN, “Meşruiyet, Self-Determinasyon ve Üniter Devlet: Özerklik Tartışmaları İçin Kavramsal Bir Çerçeve Önerisi”, Küreselleşen Dünyada Anayasal Demokrasi, Yakın Doğu Üniversitesi Yay., Birinci Bas- kı, Lefkoşe, 2013.
• Kemal GÖZLER, “Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı: 61(3), 2006.
• Kemal GÖZLER, “Realist Yorum Teorisi ve Mekanist Anayasa Anlayı- şı”, Anayasa Yargısı 15, 1998.
• Kemal GÖZLER, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yay., Bur- sa, 2014.
• M. Zeki GENÇ, Anayasalar Açısından Yargı Bağımsızlığının Kuvvetler Ayrılığı İle İlişkileri, Matbaa ve Baskı: Eldim Ofset, İstanbul,1995.
• Maria Casas BAAMONDE, “İspanya Örneğinde Anayasa Şikayeti”, Anayasa Yargısı 26, 2009.
• Marx MİCHAEL, “Hukuk Felsefesine Giriş ve Günümüz Hukuk Teo- risi (19. Yüzyıldaki Sistemler)”, (Çev: Nevhis Deren YILDIRIM), Prof. Dr. Ergun ÖNEN’e Armağan, AlkımYay., İstanbul, 2003.
• Maurice DUVERGER, Politikaya Giriş, (çev: Semih TİRYAKİOĞLU), Varlık Yayınları, İstanbul, 1964.
• Mehmet Ali KILIÇBAY, “Toplum ve Bireyi Birarada Barındırma Sanatı Olarak Cumhuriyet”, Yeni Türkiye 23-24 Cumhuriyet Özel Sayısı II, 1998.
• Mehmet TURHAN, “Anayasa Yargısının Demokratik Hukuk Devletin- deki İşlevi ve Meşruluğu”, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1, Anayasa Mah- kemesi Yay., Ankara, 2006.
• Mehmet TURHAN, “Anayasanın Hak Temelli Yorumu ve Anayasa Yar- gısı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 62, Sayı:3, 2007.
• Mithat SANCAR, “Devlet Aklı” Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim Yay., İstanbul, 2000.
• Muharrem KILIÇ, “Yargılama Etkinliğinin Fizyolojisi ve Yargıç Figü- rü”, Hukuk Biliminin Güncel Sorunları III. Uluslararası Kongre Bildiri Ki- tabı, C: 1, Samsun, 4-6 Mayıs 2012.
• Niyazi ÖKTEM ve Ahmet Ulvi TÜRKBAĞ, Felsefe, Sosyoloji, Hukuk ve Devlet, Der Yay., İstanbul, 2003.
• Ömer KOKMAZ, “Düşünce Özgürlüğü ve Sınırları”, Prof. Dr. Seyful- lah EDİS’’e Armağan, DEÜ Yay., İzmir, 2000.
• Robert F. NAGEL, “Partiality and Disclosure in Supreme Court Opi- nions”, Northwestern Journal Law and Social Policy, Volume 7, Winter 2012.
• Ronald M. DWORKİN, “Siyasal Anayasanın Ahlaki Temelleri”, Anaya- sa Yargısı 28, 2011.
• Sami SELÇUK, “Anayasa Mahkemesinin (AYM) Karar(lar)ı, Karar(lar) Öncesinde ve Sonrasında Yaşananlar ve Ortaya Çıkan Gerçekler”, Türkiye Günlüğü Dergisi, S: 90, 2007.
• Şükrü KARATEPE, Anayasa Hukuku, Savaş Yay., Ankara, 2013.
• Veysel AYTAMAN, Hukuk Felsefesi, Donkişot Yay., İstanbul, 2005.
• Yüksel METİN, Anayasanın Yorumlanması, Asil Yay., Ankara, 2008.
• Zafer GÖREN, “Türk ve Alman Anayasa Hukuku’nda Anayasa Yar- gısının Sınırları ve Yürütmeyi Durdurma Kararları”, Anayasa Yargısı 12, 1995.
• Zühtü ASLAN, “Anayasa Mahkemesinin “Yorum Tekeli”, Yargısal Üs- tünlük ve Demokrasi,” Prof. Dr. Ergun ÖZBUDUN’a Armağan , Yetkin Yay., Ankara, 2008.