UZAKTAN EĞİTİMDE SANAL KAYTARMA: AKADEMİK BAŞARIDA GİZLİ TEHDİT

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 17 - 34, 29.12.2024

Sibel Güven

Öz

Sanal kaytarma, öğrencilerin ders dışı etkinliklerle zaman geçirmesi, interneti gereksiz veya amaç dışı kullanarak eğitim süreçlerinden uzaklaşmaları olarak tanımlanır. Bu araştırmada, uzaktan eğitim sürecinde öğretmen adaylarının sanal kaytarma davranışlarına yönelme sebepleri ve bu davranışların öğrenme süreçlerine etkileri ele alınmıştır. Sanal kaytarma genellikle sosyal medya kullanımı, oyun oynama, gereksiz internet gezintileri gibi faaliyetlerle ortaya çıkmaktadır. Bu davranışlar, ders esnasında dikkat dağınıklığına yol açarak öğretmen adaylarının akademik performanslarını olumsuz etkileyebilmektedir. Özellikle pandeminin zorunlu hale getirdiği uzaktan eğitimde, öğrencilerin kendi sorumluluklarını üstlenmeleri gerektiği ancak disiplin ve odaklanma eksikliklerinin bu süreci zorlaştırdığı belirtilmiştir. Bu araştırmada nitel yöntem desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 52 öğretmen adayı oluşmaktadır. Çalışma gurubuna açık uçlu olarak hazırlanan sorular Google form aracılığıyla iletilmiştir. Elde edilen veriler içerik analiz yöntemi ile MAXQDA 2020 paket programı kullanılarak bulgulaştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, çalışma gurubunun uzaktan eğitim sürecinde sanal kaytarma davranışlarının olumsuz etkilere yol açacağı konusunda fikir birliğinde olduğu tespit edilmiştir. Bu davranışların ise öğrencilerin motivasyonlarını düşürebileceğini ve derse katılımını olumsuz etkileyeceğini belirtmektedir. Sonuç olarak, öğretmen adaylarının uzaktan eğitimde sanal kaytarmaya meyilli oldukları, bu davranışların akademik başarılarına olumsuz yansıdığı, ancak farkındalık yaratılarak ve öğretim yöntemleri iyileştirilerek bu olumsuz etkilerin azaltılabileceği vurgulanmaktadır

Anahtar Kelimeler

uzaktan eğitim, sanal kaytarma, öğretmen adayı, içerik analizi

Kaynakça

• Akbulut, Y., Şahin, Y. L., & Erişti, B. (2016). Cyberloafing as a barrier to the successful integration of information and communication technologies into teaching and learning environments. Computers in Human Behavior, 55, 973–981. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.10.020
• Akyüz, B. (2013). Örgütsel davranışta negatif davranışlar: Örgütsel sapma ve zorbalık. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 117–135.
• Ayvacı, H. Ş., & Ernas, E. (2013). Uzaktan eğitimde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri: Fen ve teknoloji dersi örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 56–71. https://doi.org/10.17860/efd.60435
• Başaran, İ. E. (2008). Davranış bilimleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Bakırcıoğlu, Ç. N., Erdoğan, İ., & Bakırcıoğlu, H. (2008). Örgütsel davranış (4th ed.). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Biçles, A., Yılmaz, D., & Demirtaş, H. (2018). Eğitimde internet kullanımı ve öğretmen-öğrenci etkileşiminde sanal kaytarma: Nitel bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 43(192), 127–144. https://doi.org/10.15390/EB.2018.7161
• Çalıskan, H. (2018). Eğitimde sanal kaytarma davranışlarının incelenmesi: Yükseköğretim öğrencileri üzerine bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 43(194), 74–84. https://doi.org/10.15390/EB.2018.7452
• Çelik, V., & Kılıç, Y. (2018). Uzaktan eğitimde sanal kaytarma davranışlarına ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(2), 123–139. https://doi.org/10.17943/etku.84532
• Cha, S. H., & Seo, B. S. (2018). Online learning behaviors of undergraduate students: Cyberloafing and procrastination. Journal of Educational Technology Development and Exchange, 11(2), 65–76. https://doi.org/10.18785/jetde.1102.05
• Demir, F. (2022). Öğrencilerin dikkat yönetimi: Stratejiler ve uygulamalar. Psikoloji Eğitimi Dergisi, 8(1), 22–36.
• Demir, S., & Aydın, Ö. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sapma davranışlarının sanal kaytarma davranışları ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(2), 171–198. https://doi.org/10.14527/kuey.2019.009
• Gerow, J. E., Galluch, P. S., & Thatcher, J. B. (2018). To loaf or not to loaf: Understanding cyberloafing’s effects on workplace deviance. Journal of Organizational Behavior, 39(8), 1040–1059. https://doi.org/10.1002/job.2307
• Güven, H. (2022). Uzaktan eğitimde sanal kaytarma davranışları ve öğrencilerin derse katılım tutumları üzerine bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 12–26.
• Güven, S. (2022). Eğitim kurumlarında örgütsel davranış konuları II: Negatif örgütsel davranış (pp. 209–210). Nobel Yayınevi.
• Gürcüoğlu, E., & Öztaş, A. (2018). Sanal kaytarmayı azaltma stratejileri ve uzaktan eğitimde başarıyı artırmaya yönelik öneriler. Eğitim ve Bilim, 42(190), 201–216.
• Jia, Y. (2008). The effects of personality traits on cyberloafing behavior among employees in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 23(1), 64–80. https://doi.org/10.1002/job.1274
• Kahraman, B. (2020). Sanal kaytarma davranışlarının öğretmenler üzerindeki etkileri. Eğitim Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 45–63.
• Karaman, G., & Karabey, M. (2020). Uzaktan eğitimde sanal kaytarma: Bir olgu çalışması. Uluslararası Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(4), 67–85.
• Kerse, G., Kurt, G., & Dönmez, M. (2016). Siber aylaklık: İş yerinde internet kullanımı ve sonuçları üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(1), 100–115. https://doi.org/10.21121/eab.2016117189
• Krishna, D., Thomas, S., & Rajesh, K. (2023). Cyberloafing and online education: Challenges and opportunities in a digital learning environment. International Journal of Educational Research, 85(2), 102–118. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2023.102123
• Lim, V. K. G. (2002). The IT way of loafing on the job: Cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behavior, 23(5), 675–694. https://doi.org/10.1002/job.161
• Loomis, S., Davis, T., Cruden, G. H., Padilla, R. P., & Drazen, J. (2021). Analysis of content in educational research: A focus on virtual learning. Educational Research Quarterly, 45(3), 35–47. https://doi.org/10.18012/erq.2021.1214
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
• Oğuz, A. (2021). Dikkat ve konsantrasyon sorunları: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(3), 45–60.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Taneja, A., Fiore, V., & Fischer, B. A. (2015). Cyberloafing, knowledge worker productivity, and the role of organizational commitment. Journal of Leadership & Organizational Studies, 22(4), 422–436. https://doi.org/10.1177/1548051815577440
• Trzcinska-Krol, M. (2020). COVID-19 pandemisinin eğitim üzerindeki etkileri: Uzaktan eğitime geçiş ve karşılaşılan zorluklar. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 23(2), 148–167. https://doi.org/10.22399/23.2020.22
• Twum, E. B., Yarkwah, C., & Nkrumah, E. K. (2021). Cyberloafing among students: A study on its prevalence and impact on academic performance. Journal of Educational Technology, 11(1), 112–128.
• Ugrin, J. C., Pearson, J. M., & Odom, M. D. (2008). Cyber-slacking: Self-control, social pressures, and the management of technology. Journal of Business Ethics, 83(1), 101–119. https://doi.org/10.1002/s10551-007-9601-2
• Uşun, S. (2006). Uzaktan eğitim: Temel kavramlar ve ilkeler. Nobel Yayınları.
• Yıldırım, K., & Kızılaslan, İ. (2020). Öğretmenlerin sanal kaytarma davranışları ve örgütsel bağlılık düzeyleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(1), 48–60. https://doi.org/10.1234/sbad.2020.105
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.