ANADOLU’DA BİR CEVELÂN: NAMIK EKREM’İN İSTANBUL’DAN BİRECİK’E SEYAHATİ

Yıl 2021, Sayı: 11, 1 - 28, 30.03.2021

Ekrem Bektaş

https://doi.org/10.32579/mecmua.856392

Öz

Birecikli Namık Ekrem, Osmanlının son yarım yüzyıldaki siyasi ve içtimaî olaylarını müşahede etmiş bir aydındır. Henüz yirmili yaşlarda iken yükseköğrenim için İstanbul’a giden Namık Ekrem, Dârü’l-mu’allimîn-i Âliye’den mezun olur ve Makriköy Mekteb-i İdâdîsinde öğretmenliğe başlar. Yazarın 1898-99 yılında başlayan İstanbul’daki hayatı 1909 tarihine kadar devam eder. Ekrem, hem uzun süredir göremediği ailesini görmek hem de hava değişimi için 24 Temmuz 1909 tarihinde İstanbul’dan ayrılır. Deniz yoluyla seyahate başlayan yazar, önce İzmir’e oradan Rodos ve Beyrut’a uğrar. Beyrut’tan trenle Halep’e giden Namık Ekrem, Gaziantep ve Nizip üzerinden memleketi Birecik’e ulaşır. İsimlerini zikrettiğimiz bu şehirlerle ilgili müşahedelerini, intibalarını ve başından geçen hadiseleri edebî bir üslupla kaleme alan yazar, Anadolu’da Bir Cevelân adıyla 1327/1909-10 yılında yayımlar. Yazarın tamamı on altı gün süren bu yolculuğu maceralarla doludur.
Bu makalede, Namık Ekrem’in İstanbul’dan Birecik’e yolculuğunu konu alan ve bu yönüyle bir seyahatname sayılan Anadolu’da Bir Cevelân isimli eserin içeriği hakkında bilgi verildikten sonra
bazı değerlendirmelerde bulunulacak ve eski harfli eserin Latin harfli metni verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Namık Ekrem, Cevelân, İstanbul, Birecik

Kaynakça

• Ayata, Yunus, Âyanzâde Namık Ekrem -Eğitime Adanmış Bir Ömür- (Hayatı, Sanatı ve Eserleri), Asitan, Sivas 2009.
• Bektaş, Ekrem, Birecikli Namık Ekrem Bahâr-ı Edeb, Elif Matbaası, Şanlıurfa 2014.
• Bektaş, Ekrem, “Namık Ekrem’in Bahâr-ı Edeb’inde Edebî Tenkit” International Science And Tecnology Conference, July 13-15 2016, Vienna, Austria, Issn: 2146-7383.
• Bektaş, Ekrem, “Namık Ekrem’in 10 Temmuz Hatıratı”, İslam Tarihinin İlk Asrından Günümüze Darbeler Tarihi, (Editörler: Prof. Dr. Abdullah Ekinci-Yrd. Doç. Dr. Levent Bilgi), Urfa Okulu Yay., Şanlıurfa 2017, s. 130-139.
• Birecikli Namık Ekrem, Anadolu’da Bir Cevelân, Birinci Kısım Anadolu’ya Doğru, İstanbul, Necm-i İstikbal Matbaası 1327.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2010.
• Hüseyin Amîd, Ferheng-i Amîd, Müessese-i İntişârât-ı Emir Kebîr, Tehrân 1369.
• Mutçalı, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık, İstanbul 1995.
• Şemsettin Sâmî, Kamûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.