Geçmişten Günümüze Bulgurlu’da Namazgâh Camii (Cavid Ağa Camii)

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 89, 20.08.2015

Gül Sarıdikmen

Öz

ÖZET

Namazgâh Camii (Cavid Ağa Camii), Üsküdar’da Bulgurlu Mahallesi’nde Ümraniye sınırına yakın olarak Alemdağ Caddesi ile İzzettin Bey Sokağı köşesinde yer alır. Bu alan, eskiden burada var olan bir namazgâhtan dolayı Namazgâh Mevkii olarak bilinir. Alemdağ/Alemdağ Caddesi/Bostancıbaşı Namazgâhı’nın kırık kıble taşı, günümüzde cami girişi altındaki küçük depoda yer alır.

Günümüzde ibadete açık olan cami, 1995 yılında yaptırılmıştır. Burada var olan namazgâh alanına, 1900’lerin başında dikdörtgen planlı, kiremit kaplı ahşap kırma çatı örtülü küçük bir cami yapılmıştır. Caminin ahşap minaresinin şerefe kısmı, köşk tipindedir. Zamanla harap olan cami, 1960 yılında orijinaline uygun olarak yenilenmiştir. 1994 yılında çıkan bir yangın sonucunda ahşap çatısı ve minaresi yanan cami kullanılamaz duruma gelmiştir. 1995 yılında tamamen yıktırılarak orijinal cami ve minareye uygun şekilde yeniden inşa edilmiştir. Bodrum kat üzerine betonarme yapılan caminin duvarları ahşap kaplamalı ve üzeri dört yana eğimli kiremit kaplı kırma çatı ile örtülüdür. 

Bulgurlu köyü ve çevresini resimlerine aktaran Üsküdarlı ressam Hoca Ali Rıza’nın (1858-1930) resimleri, 1900’ler başındaki ilk caminin durumunu belgelemesi açısından önemlidir. Sanatçının görsel belge değerindeki bu resimleri ve 1960 sonrasındaki görünümü belgeleyen fotoğraflar ile yazılı belgeler ışığında, Namazgâh Camii’nin yıllar içindeki durumu değerlendirilmiş ve 1995 yılında yeniden yapılan caminin günümüzdeki durumu hakkında bilgi verilmiştir. 

Anahtar kelimeler: Üsküdar, Bulgurlu, Namazgâh, Cavid Ağa, Hoca Ali Rıza, cami, namazgâh, resim, görsel belge

ABSTRACT

The Namazgah Mosque (The Cavid Aga Mosque) is located at the corner of Alemdag and İzzettin Bey Streets in Bulgurlu neighbourhood in Üsküdar which is close to the border of Ümraniye. This area is known as Namazgah Site due to an open-air prayer place was existed there in the past. The broken qibla stone of Alemdag/ The Alemdag Street/ The Bostancıbası Namazgah is situated in the small storage which is under the mosque entrance today.

This mosque, which is open to worship today, was constructed in 1995. In the early 1900s a small, rectangular planned, tile lined and wooden roof covered mosque was constructed in the existing namazgah area. The balcony part of the wooden minaret of the mosque is a kiosk type. The mosque, which has been ruined over time, was renewed in accordance with its originality in 1960. The wooden roof and minaret of the mosque got burned and the mosque became unusable due to a fire which broke out in 1994. The mosque was demolished completely in 1995 and it was rebuilt according to the original forms of the mosque and minaret. The walls of the mosque, which were constructed as reinforced concrete on the basement, are covered with wood sided and tile lined hipped roof whose outer surface is inclined to four sides.   

Üsküdarlı Hoca Ali Rıza (1858-1930) was an artist who portrayed Bulgurlu village and its surroundings. His paintings are significant in terms of documenting the situation of the first mosque in the early 1900s. In the light of his paintings, which are worth being visual documents, the photographs documenting the view of the mosque after the 1960s and the written documents, the situation of the Namazgah Mosque over the years are evaluated, and information is provided about the present day situation of the mosque, which was rebuilt in 1995.

 

Keywords: Üsküdar, Bulgurlu, Namazgah, Cavid Aga, Hoca Ali Rıza, mosque, open-air prayer place, painting, visual document

Anahtar Kelimeler

Üsküdar, Bulgurlu, Namazgâh, Cavid Ağa, Hoca Ali Rıza, cami, namazgâh, resim, görsel belge

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• İstanbul 6 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü Arşivi.
• İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü İbrahim Hakkı Konyalı Kütüphanesi Arşivi.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul (2.) Bölge Müdürlüğü Arşivi.
• EYİCE, Semavi, İstanbul Minareleri I, Güzel Sanatlar Akademisi Türk San’atı Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1962.
• EYİCE, Semavi, “Minare, (Anadolu’da Türk Minareleri)”, İslâm Ansiklopedisi, C.8, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 1979, s.329-335.
• GÖKTÜRK, Hakkı, “Câvidağa Camii”, İstanbul Ansiklopedisi, C.6, Haz. Reşad Ekrem Koçu, İstanbul, 1963, s.3395.
• HASKAN, Mehmet Nermi, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, C.1, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2001.
• HASKAN, Mehmet Nermi, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, C.2, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2001.
• KONYALI, İbrahim Hakkı, Abideleri ve Kitabeleriyle Üsküdar Tarihi, C.I, Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 1976.
• OSMANOĞLU, Ayşe, Babam Sultan Abdülhamid, Selis Kitaplar, İstanbul, 2008.
• ÖZ, Tahsin, İstanbul Camileri I.-II. Cilt, üçüncü baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1997.
• ZİHNİOĞLU, Yaprak (Haz.), Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Gazetesi 1911-1914, güncelleştirilmiş basım, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2007.