Diyarbakır Ermeni Katolik Kilisesi Çorbahanesi’nin Yeniden Yapımı ve Yapısal Yönden Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 190 - 200, 30.12.2021

Nursen Işık

https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.1025749

Öz

Geleneksel Diyarbakır evleri, kent tarihinde önemli yeri bulunan sivil mimari örnekleridir. Evler yığma yapım tekniğiyle yapılmış, bir veya birkaç kanattan oluşmuştur. İklimin etkisine göre konumlanmış kanatlar, bodrum ve tek katlı ya da iki katlı olarak inşa edilmiştir. Geleneksel Diyarbakır evlerinde kullanılan ana yapım malzemesi bazalttır. Taşıyıcı duvar ve döşemelerde bazalt malzeme dışında, ahşap, kerpiç ve kalker malzemenin birlikte kullanıldığı örnekler bulunmaktadır. 2015-2016 yılları sonrasında Suriçi bölgesinde meydana gelen olayların etkisiyle bölgenin güneydoğusundaki geleneksel evlerde tahribatlar meydana gelmiş, bazı evler ve yapılar kısmen ya da tümüyle yıkılmıştır. Hasara uğrayan evlerin bir kısmında tamamlamalar yapılmasına rağmen ağır hasarlı evlerde yeniden yapım süreçleri başlatılmıştır. Ermeni Katolik Kilisesi Vakfı’na ait çorbahane binası, Diyarbakır geleneksel mimarisini yansıtan, sivil mimari örneklerden biridir. Ancak 2016 yılında yapı, ağır hasara uğramıştır. Ağır hasarlı yapıda sadece zemin kotunda duvar izleri kalmıştır. 2019 yılında, yapının kalan izleri ve kayıtlarda bulunan geçmiş kullanımlarına bakılarak, Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından yeniden yapımına (rekonstrüksiyon) karar verilmiştir. Bu çalışmada, çorbahane olarak yeniden yapımı tamamlanan yapıda kullanılan malzeme ve teknikler incelenmiş, bu malzeme ve tekniğin tarihi çevre içinde değerlendirmesi yapılmış ve yapının yeniden yapım süreci ve sonrasında öneriler sunularak, çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Geleneksel Mimari, Çorbahane, Yeniden Yapım

Reconstruction and Structural Evaluation of Diyarbakir Armenian Catholic Church Soup House

Öz

Traditional Diyarbakir houses are examples of civil architecture that have an important place in the city's history. The houses were built with the masonry construction technique and consisted of one wing or more wings. The wings, positioned according to the effect of the climate, are built as a basement and a single or two-story. The primary construction material used in Traditional Diyarbakir houses is basalt. There are examples where wood, adobe, and limestone materials are used together, apart from basalt material, in the bearing walls and floors. Due to the events in the Suriçi region after 2015-2016, traditional houses in the southeast of the region were destroyed, and some houses and structures were partially or entirely destroyed. Although some damaged houses have been completed, reconstruction processes have started in the heavily damaged houses. The soup house, which belongs to the Armenian Foundation, is one of the examples of civil architecture that reflects the Diyarbakir traditional architecture. However, in 2016, the building suffered heavy damage. Only wall traces remained at the ground level in the heavily damaged building. In 2019, it was decided to reconstruct the building by the Regional Directorate of Foundations, based on the remaining traces of the building and its past uses in the records. This study examined the materials and techniques used in the building, reconstructed as a soup house. This material and technique were evaluated in the historic environment. The work was completed by presenting suggestions during and after the reconstruction of the building.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakir, Traditional Architecture, Soup Kitchen, Reconstruction, Soup House

Kaynakça

• Halifeoğlu, F. M., Işık, N., Tekin, M, Güzel, E ve İpekyüz, H. D. (2020). Geleneksel Mimaride Yeniden Kullanım Kaynaklı Sorunlar: Diyarbakır Evleri Örneklemesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 13(75-3): 382-395. DOI:10.17719/jisr.11159
• Işık, N. (2021). Diyarbakır Geleneksel Evlerindeki Yapısal Sorunların Malzeme ve Yapım Sistemi Açısından İncelenmesi. 7. Uluslararası Mühendislik, Mimarlık ve Tasarım Kongresi. 618-629.
• Kültür Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Arşivi (2021).
• Payaslı, O. G. ve Halifeoğlu, F. M. (2017). Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Yapım Tekniği ve Malzemede Koruma Sorunları. Dicle Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Restorasyon Anabilim Dalı, Mühendislik Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, 345-358.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. (1994). Tabhane. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, 228, İstanbul.
• Tuncer, O. C. (1999). Diyarbakır Evleri. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Yılmazçelik, İ. (1995), XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır. Türk Tarih Kurumu Yayını, 127-135, Ankara.