Mekân Bilinci: Kapsayıcı Tasarım Bağlamı ve Covid-19

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 44, 30.06.2022

Fatma Merve Uğur , Seçil Şatır

https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.1009322

Öz

Süregelen tarih boyunca mekân kavramı kullanıcısı da düşünülerek pek çok farklı açıdan pek çok farklı kitle ve düşünür tarafından ele alınmış ve incelenmiştir. Üzerine düşünceler üretilerek geliştirilmeye çalışılmıştır. Son dönemlerde bütün dünyayı etkisi altına alan, çözülmeyi bekleyen, küresel bir sorun haline dönüşen ‘Covid-19’ koşulları, yaşamları ve mekânları olumsuz etkilemektedir. Kapalı mekânlarda geçirilen zorunlu zaman diliminin hastalığın artışına bağlı olarak paralel ilerlemesi, mekânın kendi kapsamından farklı olarak, yeni bir boyutta irdelenmesinin gerekliliğini kullanıcılarına ve tasarımcılarına tekrar düşündürmüştür. Bu durum mekân kavramı bağlamında ve kapsamında yeni istekler, ihtiyaçlar, gereklilikler doğurmuş ve mekânın yeniden kurgulanması ve kullanımı konusunda tasarımcılar için mekâna farklı bir perspektiften bakma olanağı sunmuştur. Bu nedenle makale özgün olarak mekân kavramını bilinç bağlamında farklı bir açıdan ele alırken, kapsayıcı mekân kavramını da içinde barındırarak konuyu bir örneklem üzerinden değerlendirmiş ve geliştirmiştir. Makalenin yöntemi öncül olarak bilimsel araştırmalara ve çalışmalara çoğunlukla zemin hazırlayan ve araştırmacıların sıklıkla kullandığı araştırma yöntemlerinden biri olan literatür taraması ile başlamaktadır. Yapılan literatür taramalarından yola çıkılarak mekân kavramının çok farklı açılardan incelendiği saptanmış, mekânın kendi içerisinde kullanıcı bağlamında farklı gruplara ayrıldığı, özel ve genel mekânlar olarak adlandırıldığı gözlemlenmiştir. Makale kendine genel mekân bağlamında kapsayıcı mekân kavramını konu edinerek, araştırma sürecini analiz, yorum, ‘Covid-19’ önlemli özgün tasarım örneği olan bir otel lobisi tasarımıyla desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler

Mekân Bilinci, Kapsayıcı Mekân, Covid-19, Yeni Tasarlanmış Genel Mekân

Consciousness of Space: Inclusive Design Context and Covid-19

Öz

Throughout the ongoing history, the concept of space has been discussed and studied by many different masses and thinkers from many different angles, considering its user. It has been tried to be developed by producing ideas on it. The conditions, lives and spaces of the 'Covid-19', which has recently taken the whole world under its influence, waiting to be solved and turned into a global problem, are negatively affecting lives and spaces. The parallel progression of the obligatory time spent indoors due to the increase in the disease has made users and designers think again about the necessity of examining the space in a new dimension, different from its own scope. This situation has given birth to new demands, needs and requirements in the context and scope of the concept of space and has provided the opportunity for designers to look at the space from a different perspective in terms of the reconfiguration and use of the space. For this reason, while the article originally addressed the concept of space in the context of consciousness from a different perspective, it also included the concept of inclusive space, evaluated and developed the subject through a sample. The method of the article begins with a literature review, which is one of the research methods that researchers often use and lays the groundwork for scientific research and studies. Based on the literature reviews, it has been determined that the concept of space has been examined from many different angles, and it has been observed that the space is divided into different groups in the context of the user, and it is called private and public spaces. The article, by focusing on the concept of inclusive space in the context of general space, supported the research process with a hotel lobby design, which is an original design example with analysis, interpretation and 'Covid-19' precaution.

Anahtar Kelimeler

Space Consciousness, Inclusive Space, Covid-19, Newly Designed General Space

Kaynakça

• Artantaş, E., Gürsoy, H. (2020). Covid-19 Üzerine Temel Sosyal Tartışmalar ve Türkiye’nin Aldığı Tedbirlere Ait Çerçeve, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 160.
• Adıgüzel Özbek, D. (2018). Beden Etkileşimli Mekân Tasarımı, Tojdac, 8(1).
• Alataş, D. (2020). Mekân Varyasyonları, İstanbul: NotaBene Yayınları.
• Altan, İ. (2012). Mimarlıkta Mekân Kavramı, Psikoloji Çalışmaları, 19(0).
• Aydın, A. (2020). Merleau-Ponty’nin Bedenlenme Fenomenolojisi Bilinç ve Beden Bütünlüğü, Kilikya Felsefe Dergisi, (1), 81-86.
• British Standards Institute (BSI-İngiliz Standartlar Enstitüsü), British Standard 7000-6: Design management systems; Guide to managing inclusive design, British Standards Institute, Londra, 2005, www.bsi-global.com.
• Çağlar, B. (2020). Pandemi Sürecindeki İnsan İçin Tasarım İlkesinin Yapıların İç Mekân Hava Kalitesindeki Önemi, Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları ve Teknolojik Gelişmeler Dergisi.
• Demirkaya, H. (1999). Mekân Kavramının Tarihsel Süreç İçinde İncelenmesi ve Günümüzde Mekân Anlayışı, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Dostoğlu, N., Şahin, E., Taneli, Y. (2009). Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes İçin Tasarım, Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler, Mimarlık Dergisi, Dosya, (347).
• Güleç, S. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1).
• Günal, B., Esin, N. (2007). İnsan-Mekân Iletişim Modeli Bağlamında Konutta Psikososyal Kalitenin İrdelenmesi, itüdergisi/a, 6(1).
• Hasol, D. (2017). Mimarlık Cep Sözlüğü, İstanbul: YEM Yayın.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim, İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Korkmaz, R. (2015). Romanda Mekânın Poetiği, Yazınsal Okumalar, İstanbul: Kesit Yay.
• Karmaz, E. (2021). “Mekânın Gündelik Yaşam İçinde Kurgulanışı: Özne Mekân Etkileşim Süreci”, Mekânı Düşünmek, Ankara: Nika Yayınevi.
• Lefebvre, H. (2020). Mekânın Üretimi, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Maltaş, Erol, A., Görmez, E. (2016). Ütopyalarda Mekân Tahayyülleri: Utopia’nın Mekânı, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (30).
• Ökten, K. H. (2020). Mekân Varyasyonları, İstanbul: NotaBene Yayınları.
• Pallasmaa, J. (2020). Tenin Gözleri, İstanbul: Yem Yayın.
• Sungur Ergenoğlu, A. (2013). Mimarlıkta Kapsayıcılık: ‘Herkes İçin Tasarım’, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, 26.
• Şatır, S., Polat, E., Baykan, Z.N., Sağlam, M., Ünlütürk, E. (2018) The Principle of Universal Design on the Basis of the Bologna Process, Erpa International Congresses on Education, Educational Researches Publications Association, 349-354.
• Taylan, G., Tulpar, A., Demirural, A., Baykara, T. (2019). Nano Gümüş Emprenye Edilmiş Üç Boyutlu Kumaşlarda Anti-Mikrobiyal Etkinlik, Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(1), 36-42.
• Zeyrek Çepehan, İ., Güller, E. (2020). Evrensel Tasarım Kapsamında Herkes İçin Erişilebilir Tasarım, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Erişilebilirlik özel sayı(2).
• https://sherpa.blog/sozluk/kapsayici-tasarim-inclusive-design-nedir Erişim tarihi: 2 Ocak 2022
• https://www.armantasarim.com/kullanici-deneyimi-tasarimi-ux-design-nedir/ Erişim tarihi: 2 Ocak 2022