Dijital Selefi Vaizlerin Müslüman Kimliğine Atfettikleri Tanım ve Roller

Yıl 2023, , 77 - 94, 28.12.2023

Mevlüt Uğurlu

https://doi.org/10.47951/mediad.1376427

Öz

Türkiye'deki Selefi cemaatler kamuoyunun ilgisini çekmeye başlamaları nedeniyle Selefi gruplar hakkında bir araştırmanın gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, dijital Selefi vaizlerin Müslüman kimliği hakkındaki tanımlamalarını ve nasıl inşa ettiklerini incelemek amacıyla YouTube'da verdikleri vaazları derinlemesine analiz etmektedir. Araştırma, altı farklı Selefi tebliğcinin vaazlarını içermekte ve bu vaazlar Türkiye'deki Selefi düşünceye dair temel ilkeler, inançlar ve yorumlar hakkında fikir vermektedir. Araştırma, vaka çalışması yaklaşımını benimsemekte ve videoları tematik içeriklerine, tebliğcilere ve bağlamlarına göre kategorilere ayırmaktadır. Ardından, bu vaazlar üzerinde içerik analizi yapılmaktadır. Sonuçlar, Selefi vaizlerin Müslüman kimliğini yeni tanımlar ve rollerle inşa ettiğini ve toplumda yeni bir Müslüman tipolojisi önerdiğini göstermektedir. Müslüman kimliği, vaazlar aracılığıyla değişiklik göstermektedir; bazı tanımlamalar kapsayıcı iken, diğerleri dışlayıcı ve ötekileştirici olabilmektedir. Bu çevrimiçi vaazların geniş erişilebilirliği, Selefi tebliğcilerin görüşlerini ve inançlarını daha geniş bir kitleye yaymalarını sağlamakta ve böylece Selefi anlayışa uygun Müslüman dini kimliğinin inşasını etkilemektedir. Bu araştırma, Selefi ideolojinin inşası ve yeni medya üzerinden yayılma mekanizmalarını anlamamıza belirli bir ölçüde katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, daha fazla araştırma için bir kaynak olarak hizmet etmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Selefi Cemaatler, Dijital Vaizler, Müslüman Kimliği, İçerik Analizi, Yeni Medya

Definitions and Roles Attributed to Muslim Identity by Digital Salafi Preachers

Öz

Since Salafi communities in Türkiye have begun to attract public attention, the necessity of research on Salafi groups has emerged. This study deeply analyzes the sermons given by digital Salafi preachers on YouTube in order to explore their definitions of Muslim identity and how they construct it. The research includes the sermons of six different Salafi preachers, and these sermons give an idea about the basic principles, beliefs and interpretations of Salafi thought in Türkiye. The research adopts a case study approach and categorizes the videos according to their thematic content, presenters and context. Then, content analysis is performed on these sermons. The results show that Salafi preachers construct Muslim identity with new definitions and roles and propose a new typology of Muslims in society. Muslim identity changes through sermons; while some definitions are inclusive, others can be exclusionary and marginalizing. The wide availability of these online sermons enables Salafi preachers to disseminate their views and beliefs to a wider audience, thereby influencing the construction of Muslim religious identity in line with the Salafi understanding. This research contributes to a certain extent to our understanding of the construction of Salafi ideology and its dissemination mechanisms through new media. It is also intended to serve as a resource for further research.

Anahtar Kelimeler

Salafi Communities, Digital Preachers, Muslim Identity, Content Analysis, New Media

Kaynakça

• American Psychological Association (Ed.). (2013). Publication manual of the American Psychological Association (APA) (6th ed). American Psychological Association.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Bunt, G. R. (2003). Islam in the digital age: E-jihad, online fatwas, and cyber Islamic environments. Pluto Press.
• Büyükkara, M. A. (2004). Günümüzde Selefilik ve İslami hareketlere olan etkisi. In A. Kavas (Ed.), Tarihte ve günümüzde Selefilik (pp. 485–524). Ensar Neşriyat.
• Cafer, M. E. (2022, February 8). 576: İnsanlarda aslolan küfür müdür? | Musa Ebu Cafer (Soru - Fetva) [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=P7oJEgTdEoo
• Çaha, Ö. (2004). Ana temalarıyla 1980 sonrası İslami uyanış. In T. Bora & M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 6 İslamcılık (pp. 477–489). İletişim Yayınları.
• Campbell, H. A. (2003). Online communities, religious. In K. Christensen & D. Levinson (Eds.), Encyclopedia of Community: From the Village to the Virtual World (pp. 1027–1028). SAGE Publications, Inc. https://doi.org/10.4135/9781412952583
• Campbell, H. A. (2013). Religion and the internet: A microcosm for studying Internet trends and implications. New Media & Society, 15(5), 680–694. https://doi.org/10.1177/1461444812462848
• Castells, M. (2007). Communication, power and counter-power in the network society. International Journal of Communication, 1, 238–266.
• Echchaibi, N. (2011). From audio tapes to video blogs: The delocalisation of authority in Islam: From audio tapes to video blogs. Nations and Nationalism, 17(1), 25–44. https://doi.org/10.1111/j.1469-8129.2010.00468.x
• Eickelman, D. F., and Piscatori, J. P. (1996). Muslim politics. Princeton Univ. Press.
• Gezenler, M. (2021, October 24). Sizi neden tekfir ediyoruz? MÜSLÜMAN MISINIZ? | Murat Gezenler [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=7eIpMBXGNnw
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi felsefe yöntem ve uygulama. Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Hanzala, E. (2018, August 1). Demokrasinin hakikati [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=htepuSbnWz0
• Hanzala, E. (2019, December 10). Ey kadın! Halis Bayancuk Hoca [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=A-knVfa4kKY
• Hanzala, E. (2020a, November 10). Bir Müslimin müşriklerle ilişkisi nasıl olmalıdır? | Halis Bayancuk Hoca [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=ELKOmJYhVnI
• Hanzala, E. (2020b, December 8). Bizim ülkemiz’in TAĞUT’U ! nedir? Ebu Hanzala (HALİS HOCA) [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=E__75xlN0WM
• Hanzala, E. (2021, November 12). Ailesi müşrik olan kişinin nasıl davet yapması gerekiyor [Video]. Internet Archieve. http://archive.org/details/cesitli-sorular-eski_ebuhanzala_halisbayancukhoca_244_mu_343
• Hillier, L., & Harrison, L. (2007). Building realities less limited than their own: Young people practising same-sex attraction on the internet. Sexualities, 10(1), 82–100. https://doi.org/10.1177/1363460707072956
• Hoover, S. M., and Clark, L. S. (Eds.). (2002). Practicing religion in the age of the media: Explorations in media, religion, and culture. Columbia University Press.
• İşcan, M. Z. (2017). Selefilik: Islami köktenciliğin tarihi temelleri (1. Basım). Kitap yayınevi.
• Katz, J. E. and Rice, R. E. (2002). Social consequences of Internet use: Access, involvement, and interaction. MIT Press.
• Kendall, L. (2002). Hanging out in the virtual pub: Masculinities and relationships online. University of California Press.
• Koca, F. (2018). İslam düşüncesinde selefilik: Genel karakteristiği ve günümüzdeki motivasyonları. Ankara Okulu Yayınları.
• Köylüoğlu, M. (2012, September 28). Erkeğe ve kadına benzeyenler-Musab Köylüoğlu [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=5JtymKfensk
• Köylüoğlu, M. (2016, August 17). Ne için darbeye karşı sokağa çıktık? Ölenlerin durumu nedir? [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=yu4jRupsJqc
• Köylüoğlu, M. (2021, March 8). Hem Müslüman hem de laik olunur mu? [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=1QH06dsEzJk
• Maher, S. (2016). Salafi-jihadism: The history of an idea. Oxford University Press.
• McLean, N. (2014). Considering the internet as enabling queer publics/ Counter Publics. https://doi.org/10.25969/MEDIAREP/3823
• McLuhan, M. (1994). Understanding media: The extensions of man (1st MIT Press ed). MIT Press.
• Merçil, E. (1992). Selef. In Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Vol. 6, p. 399). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Trans.). Nobel.
• Moghadam, V. M. (2013). Globalization and social movements: Islamism, feminism, and the global justice movement (2nd ed). Rowman & Littlefield.
• Morley, D., Robins, K. ve Zeybekoğlu, E. (2011). Kimlik mekanları: Küresel medya, Elektronik Ortamlar ve Kültürel Sınırlar (İkinci basım). Ayrıntı yayınları.
• Robinson-Neal, A. (2008). Enhancing the spiritual relationship: The Impact of virtual worship on the real-world church experience. Heidelberg Journal of Religions on the Internet, 3(1). http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/id/eprint/8296
• Roy, O. (2003). Küreselleşen İslam. Metis Yayınları.
• Selge, T., Zimmermann, J., Scholz, J., and Stille, M. (2008). Listening communities? Some remarks on the construction of religious authority in Islamic podcasts. Die Welt Des Islams, 48(3), 457–509. https://doi.org/10.1163/157006008X364721
• Yarbuzi, E. S. (2020, January 28). Müslümanlara nasihat—Ebu Said Hoca [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=FxLjAU6M7Vk
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, A. (2014, October 28). Camileri Mescidi Dırar görenler hakkında... [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=LzMaxe9aQXE
• Yolcu, A. (2018, March 12). İman dersleri 401 (dostluk ve düşmanlık -3) [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=gNNGFghdado
• Yolcu, A. (2019, September 20). Bidatı hasene var mıdır? Şeyh Abdullah Yolcu [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=DUPG4ityph4