Semih Kaplanoğlu Sinemasında Görüntü Yönetimi ve Görsel Dilin Araladığı Anlam Katmanları

Yıl 2023, , 204 - 233, 28.12.2023

Hasan Ramazan Yılmaz

https://doi.org/10.47951/mediad.1391892

Öz

Düşünsel ve estetik yapıları itibariyle değerli bulunan filmler incelendiğinde görüntü yönetiminin özel bir yere sahip olduğu görülmektedir. Film sanatının önemli bileşenlerinden olan sinematografi farklı düşünsel ve estetik yaklaşımlara dayanan filmlerin birbirlerinden ayrıştıkları ve kendi özgün tarzlarını oluşturdukları noktalardan biridir. Görüntü yönetimiyle özgün bir tarz oluşturmayı başaran yönetmenlerden biri de Semih Kaplanoğlu’dur. Kaplanoğlu’nun insanı bu dünyadaki bağlarından koparmadan, manevi tecrübeleriyle kadraja aldığı görüntüye hikâyeden bağımsızlaşan otonom bir yapı kazandırmakta oldukları görülmektedir. Bu çalışma, Kaplanoğlu sinemasında sinematografik uygulamaların nasıl bir üslup oluşturduğunu ve görüntü yönetiminin filmlerde kurulan düşünsel ve manevi yapının oluşumundaki rolünü tespit etmektedir. Yumurta, Süt, Bal ve Buğday filmlerinde beliren temel anlam ve değerler bağlamında seçilen sahne ve sekanslara ait çekimler kare kare analiz yöntemiyle çözümlenmektedir. Yumurta’da kompozisyonları kadraj dışına açıp, kadrajdaki negatif alanı kadraj dışındaki ruhsal alana bağlayan, Süt’te karakterin ruhsal durumunu kompozisyonun iki ucu arasındaki sınırı geçip geçmeme yönündeki tercihte saklayan, Bal’da düşük ışıklı kompozisyonlarda karakterin ruhsal gerilimini ortaya koyan Kaplanoğlu, Buğday’da ise manevi olanı renklerden arındırılmış bir hayal düzleminde suretlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zaman, Semih Kaplanoğlu, Sinematografi, Görüntü Yönetimi, Görsel Dil, Maneviyat

Cinematography in Semih Kaplanoglu Cinema and the Layers of Meaning Revealed by Visual Language

Öz

When we analyse films that are valuable in terms of their intellectual and aesthetic structures, it is seen that directing of photography has a special place. Cinematography is one of the points where films based on different intellectual and aesthetic approaches differ from each other and create their own unique style. Semih Kaplanoğlu is one of the directors who succeeded in creating a unique style with cinematography. Kaplanoğlu frames the human being with his/her spiritual experiences without detaching him/her from his/her ties in this world. This study analyses how cinematographic practices form the style of Kaplanoğlu's cinema and determines the role of directing of photography in the formation of the intellectual and spiritual structure established in the films. In the context of the key meanings and values in the films Egg, Milk, Honey and Grain, the shots of the selected scenes and sequences are analysed with close analysis method. In Egg, Kaplanoğlu connects the negative space in the frame to the spiritual space outside the frame, he hides the spiritual state of the character in Milk in the choice of whether or not to cross the border between the two ends of the composition, he reveals the spiritual tension of the character in the compositions where the light decreases in Honey, and in Grain, he embodies the spiritual in a dream plane purified from colours.

Anahtar Kelimeler

Semih Kaplanoğlu, Cinematography, Directing of Photography, Visual Language, Spirituality, Time

Kaynakça

• Akkurt, A. Y. (2013). Erol Akyavaş’ın gelenekle somutlaşan resimlerinde karşılaştırmalı kompozisyon çözümlemeleri. http://acikerisim. akdeniz.edu. tr/handle/123456789/2228
• Balázs, B. (1952). Theory of the film. Dennis Dobson.
• Balcı, F. (2019). Modern sanatta temsil krizi. Journal of Arts, 2(1), 63-76. https://dergipark.org.tr/en/pub/jarts/article/536651
• Belton, J. (2016). A case for close analysis. Film Criticism, 40(1). https://www.jstor.org/stable/48731202
• Boztunali, Z. S. ve Başbuğ, F. (2017). Paul Cezanne’in sanatında doğa çözümlemeleri. SED Sanat Eğitimi Dergisi, 5(2), 147-156. https://doi.org/10.7816/sed-05-02-02
• Bresson, R. (Yönetmen). (1962). Procès de Jeanne d’Arc [Film]. Agnes Delahaie Productions.
• Brown, B. (2021). Cinematography: Theory and practice for cinematographers and directors. Içinde Cinematography: Theory and Practice for Cinematographers and Directors, Fourth Edition (Fourt Edition). Taylor and Francis.
• Çiçek, D. ve Gülşen, E. (2018, Ekim). Semih Kaplanoğlu ile varlık/zaman/mekân ekseninde sinemanın hakikati ve görsel düşünme üzerine. Düşünen Şehir, 32-39.
• Del Rio, C. ve White, L. J. (2016). Maneviyatı dindarlıktan ayırmak: Hilomorfik bir bakış açısı. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 37, 73-114. https://www.academia.edu/download/ 52138958/tasavvufdergisi_maneviyati_dindarliktan_ayirmak.pdf.
• Gülşen, E. (2021, Mart). Buğday’ın nefesi üzerine. https://envergulsen.wordpress.com/2021/03/11/bugdayinnefesi-uzerine.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2001). Herkes kendi evinde [Film]. Haylazz Production.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2005). Meleğin düşüşü [Film]. Kaplan Film.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2007). Yumurta [Film]. Kaplan Film.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2009). Süt [Film]. Kaplan Film.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2010). Bal [Film]. Kaplan Film.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2017). Buğday [Film]. Galata Film, Kaplan Film.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2019). Bağlılık Aslı [Film]. Kaplan Film, Sinehane.
• Kaplanoğlu, S. (Yönetmen). (2021). Bağlılık Hasan [Film]. Sinehane.
• Perkins, V. (1972). Film as film; understanding and judging movies. https://eric.ed.gov/?id=ED070311
• Suner, A. (2012). Yusuf’u yanlış anlamak Semih Kaplanoğlu’nun yumurta- süt-bal üçlemesi üzerine. İçinde U. T. Arslan (Ed.), Bir Kapıdan Gireceksin Türkiye Sineması Üzerine Denemeler. Ed: Arslan (ss. 57-70). Metis Yayınları.
• Suner, A. (2014). The new aesthetics of Muslim spirituality in Turkey: Yusuf’s trilogy by Semih Kaplanoğlu. Içinde C. Bradatan & C. Ungureanu (Ed.), Religion in Contemporary European Cinema The Postsecular Constellation (ss. 44-40). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315832876-4/new-aesthetics-muslim-spirituality-turkey-asuman-suner
• Şentürk, R. (2013). Postmodern kaos ve sinema. Avrupa Yakası Yayınları.
• Şirin, U. (2010). Semih Kaplanoğlu Yusuf’un rüyası. Timaş Yayınları.
• Tarkovski, A. (1992). Mühürlenmiş zaman (Çev. Ant, F.). Agora Kitaplığı.