Medya ve Din İlişkisi Bağlamında ‘Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu ile Dosta Doğru’ Programının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 127 - 150, 29.06.2020

Nurdan Hayta

Öz

Kitle iletişim araçlarının bireysel ve toplumsal alandaki kuşatıcı etkisinin her geçen gün arttığı görülmektedir. Bu durumla birlikte birey ve toplum hayatına dair her konu, kitle iletişim araçlarında bir içerik olarak kullanılmaya başlamıştır. Bir inanç ve yaşama biçimi olan din de kitle iletişim araçlarının etki alanına
giren hassas konulardan biri olmaktadır. Bu bağlamda medya için din, hedef kitleye ulaşma noktasında
garantili bir içerik unsuru olarak algılanmakta, dini kurum ve yapılar için ise medya, bir tebliğ aracı olarak
görülmektedir. Televizyona uyarlanan her konuda olduğu gibi dini uygulamalar da popülerlik, kitlesellik
ve ticari kaygılar gibi yeni sorunları ve tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Bu soru ve tartışmaların odak noktasında ise, medyanın diline uyarlanarak aktarılan dini program formatları olmaktadır.
Bu çalışmada, Türkiye’de ve dünyada dini yayıncılık süreci üzerinden medya ve din ilişkisi anlatılarak,
popüler bir dini program olan “Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu İle Dosta Doğru” programının format yapısı,
metinsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Dinin medyadaki temsil şeklinin ve anlatım dilinin aktarıldığı
çalışmada, bir dini programın da televizyondaki herhangi bir program formatına uyarlanarak aktarıldığı
sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya ve Din İlişkisi, Televizyon ve Din, Dini Yayıncılık, Dosta Doğru Programı

Analysis of the Program of ‘Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu ile Dosta Doğru’ in the Context of Media and Religion Connection

Öz

It has been seen that the encompassing effect of mass media in individual and social fields is increasing
day by day. With this situation, every subject related to individual and social life has been started to be
used as a content in mass media. Religion, which is both a belief and lifestyle, is also one of the sensitive issues that fall under the influence of mass media. In this context, religion has been perceived as a
guaranteed content element in reaching the target audience for the media while the media has been
seen as a means of communication for religious institutions and structures. Religious practices, like
any television-adapted subject, have brought about new problems and discussions such as popularity,
mass and commercial concerns. The focal point of these questions and discussions are the religious
program formats that are adapted to the language of the media. In this study, the format structure
of the program of “Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu ile Dosta Doğru”, which has become a popular religious
program by explaining the connection between media and religion through religious broadcasting process, has been investigated by textual analysis method. In the study, in which the form of representation in media and narration style has been conveyed, it has been concluded that a religious program has
been transferred by adapting to any program format on television.

Anahtar Kelimeler

Media and Religion Connection, Television and Religion, Religious Broadcasting, The Program of ‘Dosta Doğru’

Kaynakça

• Ak, Z. (1992). Türkiye radyolarında dini yayınlar, Diyanet Aylık Dergi, 14, 21-23.
• Akgül, M. (2008). Medya ve din: Radyo iletişimi ve Gözyaşı FM örneği. Türk- İslam
• Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 6, 39-86.
• Akyol, A. Ç. ve Akyol, M. (2012). Reklam araştırmalarında metinsel analiz yöntemi ile anlamların inşası ve yapıbozumu. Ö. Güllüoğlu (Ed.), İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri Görsel Metin Çözümleme, (s. 234-267). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Akyön, S. (2016). Türkiye’de dini yayıncılığın gelişimi: Dini radyolar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez Çalışması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, M. (2016). Kitle iletişim araçları, medya ve din ilişkisi üzerine. Birey ve Toplum, 6 (11), 5-25.
• Aydeniz, H. (2015). Din hizmetlerinin yürütülmesinde bir imkan ve meydan okuma olarak medya, M. Çamdereli, B. Ö. Doğan, N. K. Şener (Ed.), Dijitalleşen Din (Medya ve Din 2), (s. 289-324). İstanbul: Köprü Yayınları.
• Aydın, U. (2015). Lanetli süreklilik neoliberal militarizmden otoriter muhafazakarlığa Türk medyasının otuz yılı. U. U. Aydın (Der.), Neoliberal Muhafazakar Medya, (s. 31-65). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baydar, M. Ç. (1994). İslam ve Radyo Televizyon. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bir Zamanlar Radyo Günleri.sabah.com.tr. https://www.sabah.com.tr/pazar/2014/05/04/ bir-zamanlar-radyo-gunleri?paging=6 Erişim Tarihi: 3 Mart 2018.
• Bostancı, N. (2004). Televizyon dilindeki İslam. Ankara: Odak Yayınları.
• Böhürler, A. (2017). Dindar, Cumhuriyet değerleri ile barışık ama cahil. https://www.yenisafak.com/yazarlar/aysebohurler/dindar-cumhuriyet-degerleri-ile-barisik-ama-cahil-2038125 Erişim Tarihi: 1 Eylül 2018.
• Cereci, S. (1996). Televizyonun sosyolojik boyutu. İstanbul: Şule Yayınları.
• Cereci, S. (2001). Televizyonda program yapımı. İstanbul: Metropol Yayınları.
• Çamdereli, M. (2015). Medya ve din için panorama. metecamdereli.blogspot.com/search/label/medya%20ve%20din%20için%20panorama. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017.
• Çamdereli, M. (2018). Din ekranda nasıl durur? İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2014). Türkiye’de dini hayat araştırması. https://serdargunes.files.wordpress.com/2013/08/tc3bcrkiye-de-dini-hayat-arastirmasi-2014.pdf Erişim Tarihi: 1 Eylül 2018.
• Duman, D. (1995). Türkiye’de İslamcı yayıncılık. Çağdaş Türkiye Araştırması Dergisi, 2(4-5), 77-94.
• Eken, M. (2015). Modern görsel kültür bağlamında medyatik din olgusu. M. Çamdereli, B. Ö. Doğan, N. K. Şener (Ed.), Dijitalleşen Din (Medya ve Din 2) (s.411-433). İstanbul: Köprü Yayınları.
• Ercins, G. (2009). Küreselleştirici modernliğin bir antitezi: Fundamentalizm. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 652-672.
• Erol, K. ve Erol, E. E. (2015). Dil-iletişim ilişkisi kapsamında beden dilinin işlevi. The Journal of Academic Social Science Studies, 89-97. http://www.jasstudies.com/Makaleler/1294980645_7-Doç.%20Dr.%20Kemal %20EROL.pdf. Erişim Tarihi: 27 Haziran 2019.
• Furat, A. Z. (2009). Yaygın din eğitiminde kitle araçlarının yeri. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, 38-62.
• Gale, T. (2005). Religious broadcasting. Encyclopedia.com: https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/religious-broadcasting. Erişim Tarihi: 9 Kasım 2018.
• Gündüz, Ş. (2002). Misyonerlik ve Hıristiyan misyonerler. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2(1), 1-21.
• Hallsell, G. (2003). Tanrı’yı kıyamete zorlamak. (M. Acar, H. Özmen, Çev.), Ankara: Kim Yayınları.
• Hatipoğlu, N. (2014). 10 yılda ne yaptım? (Bir muhasebe). sabah.com.tr: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/hatipoglu/2014/12/12/10-yilda-ne-yaptim-bir-muhasebe Erişim Tarihi: 26 Mart 2019.
• Hendershot, H. (2006). Evanjelizm medya ve muhafazakârlık. (B. Çağlayan, G. Aras, Çev.), İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Kimberly A. Neuendorf, Kalis, P., Abelman, K. I. (1987). The history and social impact of religious broadcasting. Mass Communication and Society Division, 1-35. San Antonio, Texas.
• Kurt, A. (2009). Televizyonda misyonerlik. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-36.
• Kuşça, A. (2018). Cuma gününün faziletine dair rivayetlerin tahlili. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı.
• Küçükcan, B. (2006). Dünden bugüne matbaanın serüveni. http://eprints.rclis.org/8770/. Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2018.
• Menekşe, Ö. (2015). Dinin dijitalleşmesi ve mobil uygulamalar. M. Çamdereli, B. Ö. Doğan, N. K. Şener (Ed.), Dijitalleşen Din (Medya ve Din 2), s. 151-173. İstanbul: Köprü Yayınları.
• Nihat Hatipoğlu ile Dosta Doğru, ATV. https://www.atv.com.tr/programlar/nihat-hatipoglu-ile-dosta-dogru/hakkinda Erişim Tarihi: 21 Mart 2019.
• Postman, N. (2016). Televizyon: Öldüren eğlence. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu, http://www.nihathatipoglu.com/biyografi.aspx Erişim Tarihi: 21 Şubat 2019
• Serim, Ö. (2007). Türk televizyon tarihi 1952-2006. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• TRT Arşiv, (1980). www.trt.net.tr/ http://www.trtarsiv.com/izle/131428/inanc-dunyasi-1-bolum Erişim Tarihi: 7 Aralık 2017
• van Dijk, T. A., Giritli İnceoğlu, Y. & Çomak, N. A. (2016). Metin nedir. İçinde Giritli İnceoğlu, Y. ve Çomak, N. A. Metin Çözümlemeleri, s. 17-81. Ayrıntı Yayınları.
• Yalsızuçanlar, S. (1997). Televizyon ve kutsal. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yaylar, Y. (2011). Evanjelizm ve Türkiye planı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zengin, F. (2014). Televizyon dizilerinde dinin temsili. M. Çamdereli, B. Ö. Doğan, N. K.
• Şener (Ed.), Medya ve Din, s. 73-92. İstanbul: Köprü Yayınları.
• haber7, (2004). Medya Haber. http://www.haber7.com/medya/haber/20379-demirbasa-ne-oldu Erişim Tarihi: 7 Aralık 2017.
• https://canlitv.com/blog/ramazanda-en-cok-hangi-kanallar-izlendi-iste-ramazan-reytingleri. Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2019.
• http://www.dergiler.com/dinidergiler.php. Erişim Tarihi: 24 Şubat 2018.
• https://www.medyaradar.com/reyting-sonuclari/03-ocak-2019. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2019.
• https://www.tvfrekanslari.com/2017/08/dini-kanallar-uydu-frekanslari.html. Erişim Tarihi: 16 Aralık 2018.
• https://www.turkcebilgi.com/evanjelizm. Erişim Tarihi: 16 Aralık 2018.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye%27de_yayın_yapan_televizyon_kanalları_listesi#Dini_Kanallar. Erişim Tarihi: 2 Haziran 2020.