Social Media Usage Level of the Presidency of Religious Affairs: A Research in the Context of Central and Provincial Organizations

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 317 - 340, 31.12.2021

Yunus Emre Sayan

https://doi.org/10.47951/mediad.1006864

Cited By: 1

Öz

In the new era, which is characterized as the information age, the means of access to information and communication have also been enriched, and digital tools and social media have become prominent. In this change, individuals quickly adapt to new communication tools, but institutions react differently. While some institutions experience the change in every field, there are also those which have not yet grasped the importance of the subject. This study aims to analyze the situation of the Presidency of Religious Affairs, which has an important mission in our country, especially in the context of non-formal religious education, against the new media, and to analyze the use of social media while performing its duty to provide religious services to the public in central and provincial organizations, in quantitative and qualitative terms with the current situation and lastly to share the results of detailed research on this subject. In the light of the data obtained from this study, suggestions for central organization and for the units which are just starting out have been made in the light of social media strategies.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Communication, Social Media Tools, Presidency of Religious Affairs, Provincial-District Mufti

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Sosyal Medya Kullanımı: Başkanlık ve Birimleri Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bilgi çağı olarak nitelendirilen yeni dönemde bilgiye ulaşım ve iletişim araçları da zenginleşmiş, dijital araçlar ve sosyal medya öne çıkmıştır. Bu değişimde; bireyler, yeni iletişim araçlarına hızla uyum sağlarken; kurumlar farklılaşmakta, her alanda değişim yaşayan kurumlar yanında, konunun önemini henüz kavrayamayanlar da bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde özellikle yaygın din eğitim-öğretimi bağlamında önemli bir misyonu olan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yeni medya karşısındaki durumunu, merkez ve taşra teşkilatlarında (81 il müftülüğü), kamuoyuna din hizmeti götürme konusunda görevini ifa ederken, hangi sosyal medya mecralarını kullandığını nicel ve nitel kapsamıyla tespit etmektir. Özellikle 2019 Aralık ayında yaşanan Covid-19 pandemisi sonrası dünya genelindeki dijital dönüşüme paralel, ülkemizde de iletişim kanallarındaki değişimin Diyanet nezdinde nasıl gerçekleştiği ayrıca araştırmanın sorularındandır. Kurumun ve birimlerinin resmî web siteleri incelenerek hangi sosyal medya mecralarını kullandıkları tespit edilmiş, bu mecralarda öne çıkan birimler ve Facebook ve Twitter paylaşımları içerik analizine tabi tutulmuştur. Paylaşımların dini bilgilendirme, haber ve etkinlik ağırlıklı olduğu görülmüştür. Nicel veriler yanında kurumun online ve basılı yayınlarından sosyal medya konuları dokümantasyon yöntemi ile incelenmiştir. İl müftülüklerinin 54’ünün (%67’sinin) en az bir sosyal medya mecrasında yer aldığı 27’sinin henüz bu mecraları kullanmadığı tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler ışığında, merkez teşkilatına yönelik ve yeni başlayacak, henüz başlangıç düzeyinde olan diğer birimlere yönelik sosyal medya stratejileri ışığında önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Dinî iletişim, Sosyal Medya Araçları, Diyanet İşleri Başkanlığı, İl-İlçe Müftülükleri

Kaynakça

• Ak, Z. (1992). Türkiye radyolarında dini yayınlar. Diyanet Aylık Dergi, (14) 21-26.
• Akyön, S. (2016). Türkiye’de dini yayıncılığın gelişimi: Dini radyolar (Yüksek Lisans Tezi). Erişim Adresi: http://tez.yok.gov.tr (Tez No: 437364).
• Appell, V. S. (Ed.). (2012). Social media policy workbook for jewish organizations. Erişim Adresi: https://www.reconstructingjudaism.org/sites/default/files/darim-workbook_social_media.pdf
• Aşlamacı, İ. (2016). Üniversite öğrencilerinin Diyanet İşleri Başkanlığı hizmetlerine yönelim durumları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(6), 1563-82.
• Aydın, H. ve Eken, M. (2014). Din görevlilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları. İçinde M. Çamdereli, B. Önay Doğan ve N. Kocabay Şener (Ed.), Medya ve din (1. basım, ss. 377-405). Cağaloğlu, İstanbul: Köprü Kitapları
• Aydın, H. (2016). Diyanet İşleri Başkanlığı merkez ve taşra teşkilatının sosyal medya kullanımı üzerine bir inceleme. e-Journal of New World Sciences Academy, 11(3), 203-12. doi: 10.12739/NWSA.2016.11.3.4C0211.
• Aydın, Ö. (2019). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hukuki statüsü üzerine tartışmalar. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(2), 239-76.
• Batar, Y. (2020). İletişim modelleri ışığında dini iletişimin doğası. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 11(2), 417-39.
• Certel, H. (2008). Din-iletişim ilişkisi ve dinî iletişim engelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(21), 127-58.
• Connor, M. J. O., Ferrarı-Toniolo, A. (1971). ‹Communio et progressio’ On the means of social communication written by order of the second Vatican council”. Erişim Adresi: http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/pccs/documents/rc_pc_pccs_doc_23051971_communio_en.html#Nota%207.
• Conrad, A. (2018). 10 powerful church statistics on social media use. Geliş tarihi (https://blog.capterra.com/church-statistics-social-media/).
• Cresswell, John W. (2017). Eğitim araştırmaları. İstanbul: Edam Yayınları.
• Curley. (2011). Reginald Aubrey Fessenden. Encyclopaedia Britannica. Erişim Adresi: https://www.britannica.com/biography/Reginald-Aubrey-Fessenden
• Çuhadar, M., (Ed.). (2015). Dijitalleşen din ve diyanet. içinde M. Çamdereli, B. Önay Doğan ve N. Kocabay Şener (Ed.) Dijitalleşen Din (Medya ve Din 2). İstanbul: Köprü Yayınları.
• Çuhadar, M. (2019). Türkiye’de kamu hizmeti yayıncılığı açısından dinî temalı TV programları ve Diyanet TV program türleri üzerine bir inceleme. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 2(2), 237-66.
• DİB Genelge. (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı din hizmetleri genel müdürlüğü uygulama genelgesi. Erişim Adresi: https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/Din%20Hizmetleri%20Genel%20M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20Uygulama%20Genelgesi.pdf
• DİB Haber. (2012). Diyanet sosyal medyada. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/514/diyanet-sosyal-medyada DİB Haber1. (2012). Sosyal medyada hadis dersleri. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/518/sosyal-medyada-hadis-dersleri
• DİB Haber2. (2019). Sosyal medyayı hayırlı yolda kullanmalıyız. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/25644/sosyal-medyayi-hayirli-yolda-kullanmaliyiz
• DİB Haber3. (2020). Vatandaşlarımızı Kur’an-ı Kerim’in huzur veren tilaveti ve mesajlarıyla buluşmaya davet ediyorum. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/30077/vatandaslarimizi-kuran-ikerimin-huzur-veren-tilaveti-ve-mesajlariyla-bulusmaya-davet-ediyorum
• DİB Haber4. (2021). Sosyal medyada bir yalanı binlerce kişinin beğeniyor olması, şifa aramamız gereken kötü bir hastalık. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/32326/sosyal-medyada-bir-yalanibinlerce-kisinin-begeniyor-olmasi-sifa-aramamiz-gereken-kotu-bir-hastalik
• DİB Hutbe. (2020). Teknoloji bağımlılığı ve sosyal medya ahlakı. Erişim Adresi: https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/26261/cuma-hutbesi-teknoloji-bagimliligi-ve-sosyal-medya-ahlaki
• DİB Kanun. (1965). Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun. C. 633. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.633.pdf
• DİB 2021 Performans Programı. (2021, 24 Mayıs). Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/8Qn0C+DIB.pdf
• DİB SP. (2020). DİB Stratejik Plan. Erişim Adresi: http://www.sp.gov.tr/tr/kurum/s/155/Diyanet+Isleri+Baskanligi
• Dinler, Z. (1998). Bilimsel araştırma ve internete bağlı bilgi merkezleri el kitabı. Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
• EJP. (2010). U.S. Synagogues lag in use of web and social media technologies. Erişim Adresi: https://ejewishphilanthropy.com/u-s-synagogues-lag-in-use-of-web-and-social-media-technologies/
• Erdoğan, M. (2020). Kuruluşunun 96. yılında Diyanet İşleri Başkanlığı. Yörünge Dergisi. Erişim Adresi: https://www.yorungedergi.com/2020/03/kurulusunun-96-yilinda-diyanet-isleri-baskanligi/
• Göksu, O. (2019). Dinin dijitalleşmesi: Dinin iletişiminde ve öğretilmesinde kullanılan dijital araçlar bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı ve Çay House örnekleri. içinde Göksu, O. (Ed.) İletişimin Dijital Boyutu. Konya: Literatürk Academia.
• Gur Media. (t.y.) Dünyanın ilk Kur’an-ı Kerim kaydını yapan kişi bir Hollandalı. Erişim Adresi: https://gurmedia.nl/dunyanin-ilk-kuran-kerim-kaydini-yapan-kisi-bir-hollandali/
• Gülaslan, T. (2018). Kamu yönetiminde sosyal medya kullanımı ve Yönetimi: Temel ilkeler ve öneriler. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim Adresi: http://tez.yok.gov.tr (Tez No: 508898).
• Gümüş, N. (2018). Sosyal medyanın kamu kurumları tarafından kamusal pazarlama aracı olarak kullanılması: 81 il valiliği üzerinde bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(4), 189-212. doi: 10.11616/asbed.v18i41997.505870.
• Haberli, M. (2013). Dinlerin internet ortamındaki temsili ve dağılımı. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 859-73.
• Hamidullah, M. (1407). el-vesâikü’s-siyâsiyye li’l-ahdi’n-nebevî ve’l-hilâfeti’r-râşide. 6. bs. Beyrut: Daru’n-Nefais.
• Hökelekli, H. (2006). Günümüz iletişim teknikleri ve dinî iletişim. Diyanet İlmi Dergi, 42(1 Ocak-Şubat-Mart), 41-58.
• İrk, E. (2015). İnternet kullanımının ergenlerin dini gelişimine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim Adresi: http://tez.yok.gov.tr (Tez No: 427449).
• Kalfa, M. ve Kocamaz Adaş, S. (2019). Sosyal medyayı kullanım açısından Gençlik ve Spor Bakanlığının analizi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 6-21.
• Koç, A. (2011). Din eğitiminde etkili iletişim. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Lewis, B. (2017). How social media is changing the church. Erişim Adresi: https://theconversation.com/howsocial-media-is-changing-the-church-57405
• Menekşe, Ö. (2015). Dinin dijitalleşmesi ve mobil uygulamalar. içinde M. Çamdereli, B. Önay Doğan ve N. Kocabay Şener (Ed.) Dijitalleşen Din (Medya ve Din 2). İstanbul: Köprü Yayınları. en-Neysâbûrî, H. (ts.) el-Müstedrek. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• O’Neal, J. E. (2006). Fessenden: World’s first broadcaster? Erişim Adresi: https://www.radioworld.com/newsand-business/fessenden-worlds-first-broadcaster
• Patton, M. Q. 2014. Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün, S. B. Demir Çev). Ankara: Pegem Akademi.
• Pew Research Center. (2015). The future of world religions: Population growth projections, 2010-2050. Washington. Erişim Adresi: https://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projections-2010-2050/
• Sayan, Y. E. (2021). Türkiye’de yüksek din öğretimi kurumları adına sosyal medya kullanımı ve fakültelerin sosyal medya stratejilerinin incelenmesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 21(1),415-49. doi: 10.33415/daad.820746.
• Subaşı, N. (2005). Türk modernleşmesinde dinsel bir deneyim -Diyanet İşleri Başkanlığı-”. İslâmiyat, 8(4), 79-82.
• Subaşı, N. (2017). Diyanet ve örgütlü dinî yapı ve cemaatler. İnsan ve Toplum, 7(1), 223-32. doi: 10.12658/human. society.7.13.R0020.
• Tocci, M. (2018). Tips for making the most of your church social media pages. Erişim Adresi: https://simpletexting.com/tips-for-making-the-most-of-your-church-social-media-pages/
• TÜİK. (t.y.). TÜİK sosyal medya takipçileri için kullanım ilkeleri. Erişim Adresi:https://tuikweb.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/sm_kul_ilke_tr.pdf
• TÜİK 2015. (2015). TÜİK dini yayın süresi. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablo?p=ueKnrU6GG6sRz19Rw3JNC0xhHK83XjVfCa4oK5XzRfc9/OpcHcuJSloKN9vS7aMv
• TÜİK 2020. (2020). Kurumlarla internetli iletişim. Hanehalkı BT Kullanım. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679
• Vardi, R. (2012). İnternet ve İslam: Din sosyolojisi açısından dini siteler üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi). Erişim Adresi: http://tez.yok.gov.tr (Tez No: 317383).
• wearesocial, Ocak 2021. (2021). Digital 2021. Erişim Adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital
• wearesocial, Ocak 2021 Turkey. (2021). Digital-2021-turkey. Erişim Adresi: https://datareportal.com/reports/digital-2021-turkey
• wearesocial, Nisan 2021. (2021). Digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital. Erişim Adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital