PK Filminde Din, Dindarlık ve Tanrı Tahayyülü

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 145 - 165, 31.12.2024

Hüseyin Cihat Şahin

https://doi.org/10.47951/mediad.1570951

Öz

PK filmi üzerinden din psikolojisi perspektifiyle din, dindarlık ve Tanrı tahayyülü temalarının analiz edildiği bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Filmde Hindistan’ın çok dinli yapısının betimlenebilmesi için Hinduizm, Budizm, Sihizm, Caynizm, Hristiyanlık ve İslam dinlerine yer verilmektedir. Fakat filmin konusu ağırlıklı olarak Hinduizm, Hristiyanlık ve İslam dini örnekleriyle işlenmiştir. PK filminin genel üslubunda hiciv tarzı görülmektedir. Bununla birlikte filmde kullanılan “Bizi yaratan Tanrı’ya inanın. O’na güvenin. Kendi yarattığınız sahte Tanrıları ise yok edin.” repliğiyle filmin dini inanç konusunda doğrudan mesaj verdiği de görülmüştür. PK filminde yer alan eleştiri konuları dini lider (günümüz toplumundaki temsilcileri) ve din adamları, inanç esasları, bazı dini yönelimli halk inanışları, inanç sömürüsü, misyonerlik, din ve terör ilişkisi ve dış güdümlü dindarlık şeklinde kategorize edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda filmde herhangi bir dine yönelik tebliğ ya da misyonerlik faaliyeti görülmemiştir. Ele alınan her bir dinin Tanrı tahayyülünün kendi düşünceleri etrafında objektif olmaya çalışılarak yansıtıldığı söylenebilir. PK karakterinin düşüncelerinin ve Tanrı tahayyülünün şekillenmesinde insanın gelişim ve dini gelişim evrelerine benzer bir sürecin izlendiği de söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Din, Dindarlık, Tanrı Tahayyülü, PK Filmi

Religion, Religiosity and the Imagination of God in the Movie PK

Öz

This study analyzes the themes of religion, religiosity and God-image from the perspective of psychology of religion in the bollywood movie PK. Qualitative research methods like document review and content analysis techniques were used in the study. In order to describe the pluralistic religious structure of India, the movie includes references to Hinduism, Buddhism, Sikhism, Jainism, Christianity and Islam. However, the plot of the movie mainly draws from examples of Hinduism, Christianity and Islam. The genre of the movie PK is satirical. However, it is observed that the movie gives a direct message about religious beliefs with the idea that, "Believe in God who created us. Trust in Him and destroy the false Gods you have created." The criticism in the movie PK is directed towards religious leaders and clergymen, certain rituals of faith, some religiously oriented folk beliefs, exploitation of faith, missionary work, the relationship between religion and terrorism, and extrinsic religiosity. As per the research analysis, no preaching or missionary activity towards any religion is promoted in the movie. It can be concluded that each religion's God-image in the movie has been attempted to be portrayed objectively according to its own teachings. It is also observed that a process similar to the stages of human development and religious development is followed in the formation of the PK character's thoughts and God-image.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religion, Religiosity, God-Image, PK Movie

Kaynakça

• Aktu, Y. (2016). Pastoral psikoloji açısından “ömür dediğin” programının incelenmesi. İçinde Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (Cilt- II). Dem Yayınları.
• Allport, G. W. (2014). Birey ve dini (B. Sambur, Çev.). Elis Yayınları.
• Allport, G. W., & Ross, J. M. (1967). Personal religious orientation and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 5(4), 432-443. https://doi.org/10.1037/h0021212
• Apaydın, H. (2016). Din psikolojisi terimler sözlüğü. Bilimkent Yayınları.
• Baynal, F. (2020). Türkiye’de dindarlık üzerine kullanılan ölçeklere yönelik sorunlar ve öneriler. İçinde Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (H. Aydın, Çev.). Eğitim Yayınevi.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büker, S., & Topçu, Y. G. (2019). Sinema: Tarih-Kuram-Eleştiri. İthaki Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (30. bs). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Diken, B., & Laustsen, C. B. (2019). Filmlerle sosyoloji (S. Ertekin, Çev.; 5. bs). Metis Yayınları.
• Dural, M. (2018). Aamir Khan filmlerinde dini öğeler [Yüksek Lisans]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Freud, S. (2019). Bir yanılsamanın geleceği (K. Şipal, Çev.). Say Yayınları.
• Fromm, E. (2019). Psikanaliz ve din (E. Erten, Çev.). Say Yayınları.
• Günay, Ü. (2006). Dindarlığın sosyolojisi. İçinde Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. Karahan Kitabevi.
• Hacıkeleşoğlu, H., & Karaca, F. (2021). Ebeveyn tutumlarının Tanrı tasavvuru ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53, 195-236. https://doi.org/10.21054/deuifd.895310
• Hayta, A. (2019). Bağlanma kuramı ile Allah tasavvuru. İz Yayıncılık.
• Hirani, R. (Direktör). (2014a). PK [Dram, Komedi, Fantastik]. https://www.imdb.com/title/tt2338151/
• Hirani, R. (Direktör). (2014b). PK Filmi Türkçe altyazılı [Video recording].
• Hockley, L. (2020). Film çözümlemesinde Jungcu yaklaşım (S. Gündeş, Çev.; 2. bs). Es Yayınları.
• Kabadayı, L. (2020). Film eleştirisi kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler (4. bs). Ayrıntı Yayınları.
• Karaca, F. (2016). Dini gelişim psikolojisi. Eser Ofset.
• Karaca, F. (2020). Din psikolojisi (4. bs). Eser Ofset.
• Karaca, F., & Hacıkeleşoğlu, H. (2020). Allah tahayyülleri ölçeği. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 54, 67-83. https://doi.org/10.29288/ilted.771686
• Karadaş, N., & Koca, S. (Ed.). (2020). Platon’un mağarasından sinema perdesine sosyolojik film okumaları. Literatürk Academia.
• Kaya, F. Ş. (2021). Sosyal psikolojide film analizleri (3. bs). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koç, M. (2016). Değerler psikolojisi perspektifinden Türk sinemasında din görevlisi imajı: ‘Değer-yoksun dindarlık’ tipolojisi bağlamında semantik analizler. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Din Psikolojisi Özel Sayısı, 191-249. https://doi.org/10.21054/deuifd.284622
• Mehmedoğlu, A. U. (2011). Tanrıyı tasavvur etmek. Çamlıca Yayınları.
• Monaco, J. (2021). Bir film nasıl okunur? (T. Göbekçin, Çev.). Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Naimi, M. N. (2018). Din ve terör (Din ve terör ilişkisinin din psikolojisi açısından değerlendirilmesi-Taliban örneği) [Doktora]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Parsa, S. (2008). Film çözümlemeleri. Multilingual.
• Piaget, J. (2016). Çocuk psikolojisi (O. Türkay, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Qadri, M. (2015). Films and religion: An analysis of Aamir Khan’s PK. İçinde Sinema ve Din (1. bs). Dem Yayınları.
• Sarmış, M. (2020). Filmlerle din sosyolojisi Hollywood sineması, sekülerleşme ve hipergerçek yaşam. Eski Yeni Yayınları.
• Sevinç, K. (2020). Kavram atlası din psikolojisi II. Gazi Kitabevi.
• Sim, Ş. (Ed.). (2019). Filmlerle düşünmek. Kriter Yayınevi.
• Stark, R., & Glock, C. Y. (1974). American piety: The nature of religious commitment (3. bs). University of California Press.
• Şahin, A. (2007). Ergenlerde dindarlık ve benlik dindarlığın ergen benliği etkisi üzerine bir araştırma. Adal Ofset.
• TDK. (1988). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Turan, Y. (2017). Kişilik ve dindarlık. Ensar Neşriyat.
• Türkeri, A., & Karslı, B. (2021). Bracketing religions: A Phenomenological analysis of theological origin and social construction of religions in the context of PK movie. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 56(2), 309-328. https://doi.org/10.29288/ilted.994054
• Ulukütük, M. (2015). İnsanları yaratan Tanrıdan, insanların yarattığı Tanrıya: PK filmi özelinde olağan din anlayışının eleştirisini anlamak. İçinde Sinema ve Din (1. bs, ss. 737-748). Dem Yayınları.
• Umunç, C. (2022). Sinemada temsil, göstergebilim ve sembol: “PK” Filmi örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 57, 88-111. https://doi.org/10.47998/ikad.1019865
• Ünal, A. (2015). Uyumlu bir dünya inşası bağlamında sinema ve din ilişkisi: “Life of Pi” örneği. International Journal of Sport Culture and Science, 3(2), 567-583.
• Ünalan, D. (2018). İletişim biçemleri ve kültürlerarası duyarlılık geliştirme süreçlerinin “PK” Filmi özelinde incelenmesi. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 8(2), 437-446.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. bs). Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, R. (2022). Din ve değerler eğitimi açısından ‘tay’ animasyon sinema filminin incelemesi. İlahiyat Akademi, 16, 63-82.
• Yorulmaz, B. (2016). Sinema ve din eğitimi (2. bs). Dem Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2018). 1896’dan günümüze Hollywood’un kötü adamları: Müslümanlar. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-47.
• Yorulmaz, B., Blizek, W. L., Tınaz, N., Lyden, J., Doğan, M. A., Altın, Z. Ş., Ocakoğlu, Ö. F., Lüleci, Y., Okudan, A. Y., & Yiğit, H. (Ed.). (2015). Sinema ve Din. Dem Yayınları.
• Yorulmaz, B., & Sarımsakçı Akar, T. (2020). Cem Yılmaz filmlerinin din ve değerler açısından incelenmesİ (G.O.R.A., A.R.O.G. ve ARİF V 216 Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 1087-1103.