Hollywood Sinemasındaki Software Anlatılarda Yer Alan Posthümanist Bakış Açısını Oluş Felsefesi Dahilinde Okumak

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 88 - 107, 30.12.2021

Yıldız Birincioğlu

https://doi.org/10.33464/mediaj.997975

Öz

Toplumsal olarak dijitalleşen dünyada robot, android ve yapay zekâ gibi olgularla insan etkileşimi artırılarak sanal ve gerçek dünyanın akış içerisinde olduğu ortak bir yaşam inşa edilmektedir. Bu ortak yaşamın yeni adı olan posthümanist felsefede; birey ve toplum, öznenin ara varlıklar olarak üretimini mümkün kılar. Başka bir deyişle posthümanist felsefe, akış ve çokluk gibi olgulara yönelmeyi gerektirir. Dünyanın teknolojik gelişimi, bu gelişimin gündelik yaşam pratikleri içerisinde yer alması ve bilgi toplumunun dönüşmesi, sinemanın anlatı yapısını şekillendiren konular arasında posthümanist söylemlerin artış göstermesine neden olur.
Film anlatıları dijitalleşen dünyanın üzerine kurgulanan akış ve çokluğa sahip olan yeni toplum felsefesine yönelik birbirinden farklı örnekler içerir. Bu bağlamda posthümanist felsefenin sinematografik kodlarını yorumlarken insan merkezli toplum felsefesinin sabit anlamlarının dışına çıkılabilir.
Bu çalışma software anlatılar olarak kategorilendirilen Simone (Andrew Niccol, Simone, 2003), Her (Spike Jonze, Aşk, 2013) ve Transcendence (Wally Psifter, Evrim, 2014) filmlerinde yer alan posthümanist felsefenin ikili sabit anlamları dışlayan ya da yeniden üreten yapısını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kuramsal altyapısını Deleuze ve Guattari’nin arzu ve oluş felsefesi, Rosi Braidotti’nin göçebe özneler ve posthuman ve Katherine Hayles’in posthümanizm kavramlarından oluşturmaktadır. Çalışmada betimsel analiz yöntemi kullanmaktadır. Sonuç olarak çalışmada insan sonrası teknolojilerin androsentrik bakış açısı ile sunulduğu, posthuman imgelerin göçebe öznelere dönüştürüldüğü, heteronormatif eril bakışın kadın imgesini metalaştırdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Transhuman, posthuman, organsız beden, arzu makineleri, Deleuze

Kaynakça

• Ağın, B. (2020). Posthümanizm: Kavram, Kuram, Bilim-kurgu, Ankara: Siyasal.
• Braidotti, R. (2003). Becoming Woman or Sexual Difference Revisited, Theory, Culture& Society. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/02632764030203004. (03.01.2021).
• Braidotti, R. (2014). İnsan Sonrası. (Çev. Karakaş, Ö). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Braidotti, R. (2017). Göçebe Özneler: Çağdaş Feminist Kuramda Bedenleşme ve Cinsiyet Farklılığı. (Çev. Karakaş, Ö). İstanbul: Kolektif.
• Braidotti, R. (2019). A Theoretical Framework fort he Critical Prosthumanities, Theory, Culture& Society,36(6), 31-61. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0263276418771486 (03.01.2021).
• Colebrook, C. (2013) Gilles Deleuze. (Çev. Soydemir, C). Ankara: Doğu Batı.
• Deleuze, G. (2005). Kapitalizm ve Şizofreni-1. (Çev. Doğan, Ö). Ankara: Araf.
• Deleuze, G. (2009). İki Delilik Rejimi: Metinler ve Söyleşiler 1975-1995. (Çev. Keskin, M E). İstanbul: Bağlam.
• Deleuze, G. (2013). Kritik ve Klinik. (Çev. Uysal, İ). İstanbul: Norgunk.
• Goodchild, P. (2005). Deleuze ve Guattari: Arzu Politikasına Giriş. (Çev. Öğdül, R Ö). İstanbul: Ayrıntı.
• Haraway, D. (2006). Siborg Manifestosu: Geç Yirminci Yüzyılda Bilim, Teknoloji ve Sosyalist Feminizm, (Çev. Akınhay, O). İstanbul: Agora.
• Holland, W. E. (2013). Deleuze ve Guattari’nin Anti-Oedipus’u: Şizoanalize Girişi. (Çev. Utku, A ve Erkan, M). İstanbul: Otonom.
• Işık, İ. E. (1996). Toplumsal Teoride Beden: Beden Tekniklerinden Şizo-Analize. Toplumbilim (5), 31-42.
• Morton, T. (2010). The Thinking Ecology: The Mesh The Strange Stranger and The Beautiful Soul. Collapse (6), 265-293.
• Smelik, A. (2010). Cinema Fantasies of Becoming-Cyborg, The Scientific Imaginary in Visual Culture. Göttingen: V/R Uniperss, 89-104.
• Sutton, D. & Jones, D. M. (2016). Yeni Bir Bakışla Deleuze. (Çev. Özbank M ve Başkavak, M). İstanbul: Kolektif.