Yapı-Eylem Etkileşiminde Dijital Sosyal Ağların Yeniden Üretimi: Giddens ve Bourdieu Sosyolojisi Çerçevesinde Dijital Sosyal Ağlar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 128 - 152, 28.04.2023

Murat Özdemir

https://doi.org/10.33464/mediaj.1198931

Öz

Dijital sosyal ağlar, gündelik yaşamda gerçekleşen iletişimsel eylemlerin ve pratiklerin icra edildiği bir sosyalleşme aracıdır. Bireyselleşme ve toplumsallaşma aracı olan dijital sosyal ağlar, sahip olduğu etkileşim ve içerik üretme özellikleriyle dijital bir sosyal yapı olma özelliği taşımaktadır. Bireysel ve kolektif etkileşimlerle işlevselleşen bu ağların oluşumu, genellikle yapısal özellikleri ve toplumsal etkileri çerçevesinde incelenmiştir. Bu noktadan hareketle dijital sosyal ağların yapısı ve oluşumunu yapı-eylem teorileri perspektifinden tartışmak, toplumsal süreçlerin ve sosyal pratiklerin bütüncül bir biçimde anlaşılır kılınmasını sağlayabilmektedir. Bu bağlamda toplumsal eylem ve pratik süreçlerini yapı-eylem düalizmine düşmeden açıklamaya girişen Anthony Giddens’ın yapılaşma teorisi ve Pierre Bourdieu’nün pratik teorisi, içerisinde bulundurdukları benzer kavramsal setlerle yeni toplumsallaşma aracı olan dijital sosyal ağların yapısını ve oluşumunu açıklama potansiyeli taşımaktadır. İlgili alanyazın tarandığında Giddens ve Bourdieu sosyolojisini dijital sosyal ağların oluşum ve yapısını teorik düzlemde inceleyen herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Çalışmanın amacı, dijital sosyal ağların güce sahip faillerin eylemliliklerinin sonucunda üretilen/yapılandırılan bir yapı/alan olduğunu entegratif sosyal kuram olarak nitelendirilen Giddens’ın yapılaşma ve Bourdieu’nün pratik teorisi bağlamında tartışmak ve ilgili literatürde yeni bir tartışma zemini hazırlamaktır. Çalışma sonucunda dijital sosyal ağların, toplumsal yapıların üretimi ve faillerin istendik sonuçlara ulaşma çabasıyla yeniden üretildiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anthony Giddens, Pierre Bourdieu, yapılaşma teorisi, pratik teorisi, dijital sosyal ağlar

Kaynakça

• Aktaş, C. (2014). Qr Kodlar ve İletişim Teknolojisinin Hibritleşmesi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Alemdar, K., Erdoğan İ. (2005). Öteki Kuram : Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Ankara: Erk Yayınları.
• Alver, F. (2007). Gazeteciliğin Kuramsal Temelleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Binark M., Bayraktutan G. (2011). “Dijital Oyun Kültürü Haritasında Oyuncular: Dijital Oyuncuların Habitusları ve Kariyer Türevleri”, (Editör), Aslı T. Aydemir. Katılımın "e-hali": Gençlerin Sanal Alemi, İstanbul: Alternatif Bilişim.
• Bourdieu, P. (1977). Outline of Theory of Practice. Translated by Richard Nice, Cambridge University Press, Cambridge: UK.
• Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital, (çev: Richard Nice), (Ed.: John Richardson), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education içinde, New York: Greenwood, s. 241-258.
• Bourdieu, P. (1990). In Other Words: Essays Towards a Reflexive Sociology. tr. M. Adamson, Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, P. (1999). Sanatın Kuralları: Yazınsal Alanın Oluşumu ve Yapısı. (Çev: N. Kâmil Sevil), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2012). Bir Otoanaliz için Taslak. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik Nedenler. İstanbul: Hil Yayınları.
• Bourdieu, P. (2016a). Devlet Üzerine: College de France Dersleri (1989-1992). (Çev. Aslı Sümer). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (2016b). Seçilmiş Metinler, (Çev. L. Ünsaldı), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2016c). Sosyoloji Meseleleri. (Çev: F. Öztürk, B. Uçar, M. Gültekin, A. Sümer, Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2021). Genel Sosyoloji Collége de France Dersleri (1981-1983). (Çev. Z. Emirosmanoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P., Wacquant, L. (1989). For a Socio-Analysis of Intellectuals: On "Homo Academicus", An Interview With Pierre Bourdieu, by Loïc J.D. Wacquant. Berkeley Journal of Sociology, (34). Symposium on the Foundations of Radical Social Science. pp. 1-29.
• Bourdieu, P., Wacquant, L. (2014). Düşünümsel Bir Antropoloji için Cevaplar, (çev: Nazlı Ökten), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu. P. (1997). Toplum Bilim Sorunlar. (Çev. I. Ergüven). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Boyd, D. (2010). "Social network sites as networked publics: Affordances, ynamics, and implications,", in Z. Papacharissi (ed.) Networked Self: Identity, Community, and Culture on Social Network Sites. New York: Routledge, pp. 39‐58.
• Boyd, Danah M.; Ellison, Nicole B. (2008). "Social Network Sites: Definition, History and Scholarship", Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), s. 210-30.
• Calhoun, C. (2007). “Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları” (Çev: Güney Çeğin) (içinde) Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, Der: Güney Çeğin-Emrah Göker- Alim Arlı-Ümit Tatlıcan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Castells, M. (2004). Küresel Kuşatma Karşısında İnsan, “Ağda Küreselleşme, Kimlik ve Toplum-Calhoun, Lyon ve Touraine’e Cevap!” içinde Hazırlayan: Mustafa Armağan, (Çev: Ş. Yalçın), İstanbul: Ufuk Kitap, ss. 107-139.
• Castells, M. (2016). İletişim Gücü. (Çev: E. Kılıç). İstanbul: İstanbuL Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Craib, I. (1992). Anthony Giddens. London: Routledge.
• Cruickshank, J. (2003). Realism and Sociology: Anti-foundationalism, Ontology and Social Research, (Çeviri Metin: Ü. Tatlıcan), London: Routledge [Yayınlanmamış Çeviri].
• Dikkol, S. (2020). Sosyal Medya Alanına Bourdieucü Bir Yaklaşım: Facebook Üzerine Bir İnceleme, Erciyes İletişim Dergisi 7(1), January 2020, DOI: 10.17680/erciyesiletisim.621243.
• Durkheim, E. (2016). Sosyolojik Yöntemin Kuralları, (Çev. Özcan Doğan), İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Esgin, A. (2004). “Anthony Giddens’ta Sosyolojik Teorinin Merkezi Problemlerinin Yeniden Temellendirilmesi”. Yayınlanmış Doktora Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Sivas.
• Etzioni, A. (1964). Modern Organizations. Englewood Cliff s, NJ: Prentice- Hall.
• Finin, T., Ding, L., Zhou, L., ve Joshi A. (2005). Social networking on the semantic web, The Learning Organization, Vol. 12 No. 5, 418-435.
• Garfinkel, H. (1984). Studies in Ethnomethodology. Cambridge: Polity Press.
• Giddens, A. (1999). Toplumun Kuruluşu. Yapılaşma Kuramının Ana Hatları. (Çev. H.Özel). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Tarihsel Materyalizmin Çağdaş Eleştirisi. (Çev. Ümit Tatlıcan). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Giddens, A. (2003). Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları. Yorumcu Sosyolojinin Pozitif Eleştirisi . (Çev. Ü . Tatlıcan , & B. Balkız) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Giddens, A. (2005). Sosyal Teorinin Temel Problemleri. Sosyal Analizde Eylem, Yapı ve Çelişki (Çev. Ü . Tatlıcan ) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Giddens, A. (2019). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum (Çev. Ümit Tatlıcan), İstanbul: Say Yayınları.
• Giddens, A. (2020). Toplumun İnşası Yapılaşma Teorisinin Ana Hatları, (Çev: Ümit Tatlıcan), Bursa: Sentez Yayınları.
• Giddens, A., Pierson C. (2001). Modernliği Anlamlandırmak, Anthony Giddens’la Söyleşiler (Çev. S. Uyurkulak ve M. Sağlam ). Alfa Yayınları: İstanbul.
• Giddens, A., Sutton, Phıllıp W. (2013). Sosyoloji. (Hazırlayanlar: S. Tüfekçioğlu, A.N. Durakbaşa, F. K. Şenel), İstanbul: Kırmızı Yayınları. Grenfell, M. (2008). Pierre Bourdieu: Key Concepts, Acumen. London: UK.
• Güzel, E. (2016). Dijital Kültür ve Çevrimiçi Sosyal Ağlarda Rekabetin Aktörü: Dijital Habitus. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 82-103.
• Harker, R.-Mahar, C.-Wilkes, C. (1990). An Introduction to the Work of Pierre Bourdieu, the Practice of Theory. UK: Palgrave Macmillan.
• Hilgers, M., Mangez, E., (2015), Bourdieu’s Theory of Social Fields Concepts and Applications. London and New York: Routledge Taylor& Francis Group.
• Jourdain, A. Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu’nün Kuramı ve Sosyolojik Kullanımları. (Çev. Ö. Ellitez). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaplan, M., Yardımcıoğlu, M. (2018). Alan, Habitus ve Sermaye Kavramları İle Pierre Bourdieu. SSS Journal, 4(14), ss. 614-623.
• Kaspersen, L. B. (2000). Anthony Giddens: An Introduction to a Social Theorist, (Çev. Ümit Tatlıcan), Blackwell London: England.
• Kaya, A. (2016). Pierre Bourdieu‟nün Pratik Kuramının Kilidi: Alan Kavramı. Der. G. Çeğin vd. Ocak ve Zanaat içinde. İstanbul: İletişim Yayınları. 397-419.
• Layder, D. (2006). Sosyal Teoriye Giriş (Çev. Ümit Tatlıcan). İstanbul: Küre Yayınları.
• Leledakis, K. (2000). Toplum ve Bilinçdışı Toplumsal Teori ve Toplumsalın Bilinçdışı Boyutu. (Çev. A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Marx, K. (2010). Louis Bonaparte'ın On Sekiz Brumaire'i (Çev. T. Bora), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marx, K. (2011). Kapital. (Çev. A. Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
• Mouzelis, N. (2010). Katılımcı-Toplumsal Bütün Sorunu: Parsons, Bourdieu, Giddens. In G. Çeğin & U. Tatlıcan (Trans.), Ocak ve Zanaat Pierre Bourdieu Derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nyland R., Marvez R., Beck J. (2007), “Myspace: Social Networking or Social Isolation?”, The AEJMC Midwinter Conference, Reno, Nevada, pp.1-20. Olivier, Blanchard. (2014), “Global Digital Statistics Report”, http://olivierblanchard.net/resource-2014-global-digital-statistics-report/.
• Papacharissi, Z. (2009). The virtual geographies of social networks: A comparative analysis of Facebook, LinkedIn and ASmallWorld, New Media & Society, 11 (1‐2), 199‐220.
• Papacharissi, Z., Easton E. (t.y). In the Habitus of the New Stucture, Agency and the Social Media Habitus.
• Papacharissi, Z., Thomas S., Tarleton G. (2013). “Culture Digitally: Habitus of The New”, Journal of Broadcasting and Electronic Media, 57 (4), p. 596-607, http://zizi.people.uic.edu/Site/Research_files/HabitusoftheNewZPTSTG.pdf.
• Peillon, M. (1998). Bourdieu’s Field and the Sociology of Welfare. Journal of Social Policy 27(2): 213–29.
• Postonee, M. Lipuma, E. Calhoun, C. (1993). Bourdieu: Critical Perspectives. The Universty of Chicago Press.
• Ritzer, G. (2013). Sosyoloji Kuramları (Çev. Himmet Hülür). Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Schutz, A. (2018). Fenomenoloji ve Toplumsal İlişkiler. (Çev.: A. Akan ve S. Kesikoğlu), Ankara: Heretik Yayınları.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi. Elçin Gen, (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tatlıcan, Ü., Çeğin, G. (2014). “Bourdieu ve Giddens: Habitus veya Yapının İkililiği”, (Ed.: Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan). Ocak ve Zanaat içinde, İstanbul, İletişim Yayınları, s.303-366.
• Thompson, E. (1994). Teorinin Sefaleti, (Çev. A. Fethi Yıldırım), İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Thorpe, C. (2015). İlişkisel Bir Sosyolojik Paradigma Uygulamak İçin Eleştirel Stratejiler: Bourdieu ve Vahşi Sosyolojik Teorik Mücadeleler. Ed. C. Powell ve F. Depelteau, (Çev. Ö. Akkaya), İlişkisel Sosyoloji içinde. Ankara: Phoenix Yayınevi. 167-192.
• Turner, Jonathan H. (1991). The Structure of Sociological Theory. Wadsworth Publishing Company.
• Wacquant, L. (2016), “A Concise Genalogy and Anatomy of Habitus” Sociological Reviews, Sage Journals, Volume 64, Issue 1, ss. 64-72.
• Wallace, Ruth A. ve Wolf, A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Genişletilmesi. (Çev: M. R. Ayas, L. Elburuz). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Weber M. (2011). Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu. İstanbul: Alter Yayıncılık.
• Yıldırım, E. (1999). Anthony Giddens ve Yapılanma Teorisi, Bilgi, (1),25-44.
• Zhang, C., Sun, J., Zhu, X., Fang, Y. (2010). "Privacy and Security for Online Social Networks: Challenges and Opportunities", IEEE Network, 24(4), s. 13-18.