İKNA YÖNTEMLERİNDEN MESAJ STRATEJİSİ AÇISINDAN AFİŞLERDE KULLANILAN SÖYLEMLERİN YORUMLANMASINA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 30 - 43, 30.04.2021

Fatma Özal

https://doi.org/10.29228/mekcad.3

Öz

İnsanoğlunun var olduğu günden bugüne değin en temel ihtiyaçlarından biri iletişim ihtiyacı olmuştur. İletişim ihtiyacı sadece kendini anlatmak değil aynı zamanda karşısındaki kişinin de kendisiyle aynı düşüncede olması, istediği bir şeyin gerçekleştirilmesi veya gerçekleştirilmemesini sağlamak yani ikna etmek için iletişim kurmaya çalışmıştır. İnsanlar iknayı sağlayabilmek amacıyla zaman içerisinde baskı, zorlama gibi karşı tarafın karar verme özgürlüğünü kısıtlayıcı pek çok yol ve rıza oluşturmaya yönelik çeşitli stratejiler üretmiş ve kullanmıştır. Günümüz toplumlarında artık baskı ve zorlama ile ikna, değişen toplumsal yapı ve yaşam koşullarının da etkisiyle uygulanamaz hale gelmiştir. Bundan dolayı artık bireyleri ve kitlelerde tutum ve davranış değişikliği oluşturmak amacıyla rızaya dayalı kaynak açısından, araç açısından, alıcı açısından ve mesaj açısından düşünülerek hazırlanmış ikna stratejileri yoğun şekilde kullanılmaktadır. Bu ikna stratejileri alışverişten yeme içmeye, boş zaman aktivitelerinden sağlığı korumaya değin hayatın her alanında kullanılmaktadır. Çalışma kapsamında rızaya dayalı ikna yollarından biri olan mesajın oluşturulması aşamasında kullanılan stratejiler, Yeşilay Vakfı’nın ‘Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi’ kapsamında tütün ve sigara bağımlılığına karşı hazırladığı afişler söylem analizi yöntemiyle incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda analiz edilen afişlerde en sık başvurulan mesaj stratejisinin kanıt gösterme olduğu ve sonuca bağlama açısından net şekilde yapılması gerekeni söylemek yerine mesajı verdikten sonra kararın alıcıya bırakıldığı bir strateji kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkna Edici İletişim, Mesaj Stratejisi, Sigara Bağımlılığı, Söylem

A STUDY ON THE INTERPRETATION OF DISCOURSES USED IN POSTERS IN TERMS OF MESSAGE STRATEGY FROM PERSUASION METHODS

Öz

From the day of human existence until today, one of the most basic needs has been the need for communication. The need for communication has sought to communicate not only to tell oneself, but also to convince the other person to be in the same mind as himself, to ensure that something he wants is realized or not realized. In order to ensure persuasion, people have over time produced and used many ways to restrict the freedom of decision making of the opposite party, such as pressure, coercion, and various strategies to create consent. In today's societies, pressure and coercion and persuasion have become unenforceable due to the changing social structure and living conditions. Because of this, persuasion strategies prepared with consensual resource, tool, recipient and messages in mind are now being used intensively in order to create attitude and behavior changes in individuals and audiences. These persuasion strategies are used in all aspects of life, from shopping to eating to drinking, from leisure activities to protecting health. Within the scope of the study, the strategies used at the stage of creating the message, which is one of the ways of consensual persuasion, were tried to examine the posters prepared by the Yeşilay Foundation against tobacco and smoking addiction within the scope of “Turkey Anti-Addiction Training” by discourse analysis method. In this context, it has been concluded that the message strategy most commonly referenced in the posters analyzed is showing evidence and that instead of saying what needs to be done clearly in terms of linking to the result, a strategy is used in which the decision is left to the recipient after giving the message.

Anahtar Kelimeler

Persuasive Communication, Message Strategy, Smoking Addiction, Discourse

Kaynakça

• Anık, C. (2000). Siyasal İkna, Ankara: Vadi Yayınları.
• Arkonaç, A. S. (2005). Psikoloji Zihin Süreçleri Bilimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Aygül, Z. (2016). ‘Türkiyeli Erkeklerin Karşılıklı gündelik Konuşmalarında ‘Erkek Olmak’ Üzerine Anlam Kuruşlarının İncelenmesi’ – Söylem Araştırmaları, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Ayhan, A. ve Birol, M. (2016). Düşüncelerin dışavurumu olarak moda dünyası: iletişimsel kodlara yansıyan örnekler üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Intermedia International e-Journal, 3(4), 242-261.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri Nvivo 7.0 ile Nitel Veri Analizi. İstanbul: Seçkin Yayınevi.
• Birsen, H. vd. (2013). ‘Değişim Aracı Olarak Yeni Medya’, Dijital İletişim ve Yeni Medya. M. C. Öztürk (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 26-49.
• Brown, J.A.C. (1980). Beyin Yıkama ve İkna Metodları. B. Tanç (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Bülbül, H. S., ve Ceyhun, G. (2006). Pasif sigara içiciliği. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 10(3), 123-128.
• Demirtaş, H. A. (2004). ‘Temel İkna Teknikleri: Tutum Oluşturma ve Tutum Değiştirme Süreçlerindeki Etkilerinin Altında Yatan Nedenler Üzerine Bir Derleme’, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 73-92.
• Demirtaş, H. A. (2012). Tutum, Tutum Değişimi ve İkna. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Doğru Bilinen Yanlışlar, https://tbm.org.tr/media/1227/tbm_yetiskin_tutun_brosur.pdf.
• Dursunoğlu, H. (2006). Türkiye Türkçesinde Vurgu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 267-276.
• Fen Bilimleri Dersi Ortaöğretim Programı, https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf. Erişim tarihi: 16.02.2021.
• Göksel, B., Kocabaş, F. ve Elden, M. (1997). Pazarlama İletişimi Açısından Halkla İlişkiler ve Reklam. İstanbul: Yayınevi Yayıncılık.
• Gürgen, H. (1997). Örgütlerde İletişim Kalitesi. İstanbul: Der Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kanserin Farkında Olun, Hayatınızdaki Renkler Solmasın, https://sggm.saglik.gov.tr/TR,52947/kanserin-farkinda-olun-hayatinizdaki-renkler-solmasin.html. Erişim tarihi: 15.02.2021.
• McLuhan, M. ve Powers, B. R. (2020). Global Köy. B. Öcal Düzgören (Çev), İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Özcan, S., ve Çetin, Y. (2013). Sigara ile mücadelede toplumsal bilinç. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2(4), 152-175.
• Öztürk, D., (2019). Günümüz sanatında yaşam ve ölüm sembolü olarak kafatası. İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parker, I. (1992). Discourse Dynamics: Critical analysis for social and individual psychology, Londra: Routledge.
• Sakallı, N. (2001). Sosyal Etkiler Kim Kimi Nasıl Etkiler?. Ankara: İmge Kitabevi.
• TDK, İkna Ne Demek Sözlük Anlamı, https://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi: 05.01.2021.
• Türkkan, R. O. (2004). İkna ve Uzlaşma Sanatı. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Usal, A. ve Kuşluvan, Z. (1999). Davranış Bilimleri Sosyal Psikoloji. İzmir: Barış Yayınları.
• Yeşilay, Afişler | https://www.yesilay.org.tr/tr/yayinlar/afisler. Erişim tarihi: 21.12.2020.
• Yeşilay, https://www.yesilay.org.tr/tr/. Erişim tarihi: 21.12.2020.
• Yeşilay, Tütün Bağımlılığı | https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/tutun-bagimliligi. Erişim tarihi: 21.12.2020.
• Yüksel, A. H. (2005). İkna ve Konuşma, A. A. Bir (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yüksel, A. H. vd. (2012). ‘İknanın Psikolojik, Toplumsal ve Mantıksal Boyutları’, İkna Edici İletişim, M. Oyman (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. 20-41.