Rize İlinde Hanelerin Balık Tüketimi Üzerine Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 14 - 22, 12.10.2015

Tuncay Temel A. Semih Uzundumlu

Öz

 Çalışmanın amacı, Rize ilindeki tüketicilerin balık tüketimine yönelik tutum ve davranışlarını belirlemek
ve balıketi tüketiminde etkili olan faktörleri analiz etmektir. Araştırmada kullanılan birincil veriler, Rize ilinde
ikamet eden 115 hane halkıyla yüz yüze yapılan anketlerden sağlanmıştır. Tüketicilerin balık tüketimi üzerine
etkili olan faktörlerin belirlenmesinde faktör analizi kullanılmıştır. Tüketicilerin segmentlere ayrılması ve her bir
segment profilinin ortaya çıkarılmasında, kümeleme analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Rize
ilinde kişi başına balık tüketimi 20,1 kg olup, Türkiye ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Balık tüketimi üzerine
etkili olan 30 faktör, faktör analizi ile 9 ana faktöre indirgenmiştir. Faktör analizi ile elde edilen faktör skorları
kümeleme analizinde 4 kümeye ayrılmıştır. Sonuç olarak her bir tüketici grubunun ekonomik, sosyal ve
demografik özellikleri dikkate alınarak tüketicilerin daha fazla önem verdiği değişkenlere yönelik çalışmalar
yapılarak tüketici memnuniyeti artırılabilir.

Anahtar Kelimeler

: Balık tüketimi, Balık türleri, faktör analizi, kümeleme analizi, Rize

Kaynakça

• Adıgüzel, F., Civelek, O., Sayılı, M. ve Büyükbay, E. O., 2009. Tokat ili Almus ilçesinde ailelerin balık tüketim durumu, GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 35-43.
• Angiş, S., 2004. Gökkuşağı Alabalığında Soğuk Tütsülemenin Bazı Önemli Kimyasal ve Duyusal Özellikler Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Atar, H.H. and Alcicek, Z., 2009. Seafood consumption and health. TAF Preventive Medical Bulletin, 8(2): 173-176.
• Aydın, M. ve Karadurmuş, U., 2013. Trabzon ve Giresun bölgelerindeki su ürünleri tüketim alışkanlıkları. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(9): 57-71.
• Baysal, A., 2002. Beslenme. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara.
• Dönmez, M. ve Tatar, O. 2001. Fileto ve bütün olarak dondurulmuş gökkuşağı alabalığının (Oncorhynchus mykiss W.) muhafazası süresince yağ asitleri bileşimlerindeki değişmelerin araştırılması. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 18(2001): 125-134.
• Feng, W., Jian, Z., Weisong, M., Zetian, F. and Xiaoshuan, Z. 2009. Consumers perception toward quality and safety of fishery products, Beijing, China. Food Control, 20(10): 918-922. doi:10.1016/j.foodcont.2009.01.008.
• Field, A., 2000. Discovering Statistics Using SPSS for Windows. London: SAGE Publication.
• Hatırlı, S.A., Demircan, V. ve Aktaş, A.R., 2004. Isparta ilinde ailelerin balık tüketiminin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1): 245-256.
• Kalaycı, Ş., 2005. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. BRC Matbaacılık, Ankara.
• Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, İ., 2008. İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 21, s: 81-98.
• Kurtuluş, K., 2004. Pazarlama Araştırmaları (Genişletilmiş 7. Baskı). Literatür Yayınları, Yayın No: 114, s: 397-418, İstanbul.
• Miran, B., 2003. Temel İstatistik. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice- Hall International, New Jersey.
• Olgunoğlu, İ.A., Bayhan, Y.K., Olgunoğlu, M.P., Artar, E. ve Ukav, İ., 2014. Adıyaman ilinde balık eti tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(1): 21-25.
• Onurlubaş, E., 2013. The Factors affecting fish consumption of the consumers in Kesan township in Edirne. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 19(6): 1346-1350.
• Pieniak, Z., Verbeke, W., Scholderer, J., Brunsø, K. and Olsen S.O., 2010. Comparison between Polish and Western European fish consumers in their attitudinal and behavioural patterns. Acta Alimentaria Academiae Scientiarium Hungaricae, 38: 179-192.
• Rukton, C.H.S., Reed, S.C., Simpson, M.J.A. and Millington, K.J., 2011. The health benefits of omega-3 polyunsaturated fatty acids: a review of the evidence. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 17: 449-459.
• Saygi, H. and Hekimoglu, M.A., 2011. Affecting the choice factors of fishery products consumption in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10(1): 87-91.
• Sayılı, M., Esengün, K., Kayım, M. ve Akça, H., 1999. Tokat-merkez ilçede balık tüketimini etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1): 9-28.
• Sioen, I., Matthys, C., De Backer, G., Van Camp, J. & De Henauw, S., 2007. Importance of seafood as nutrient source in the diet of Belgian adolescents. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 20: 580-589.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B., 2008. Çiftçilerin risk davranışları: bir yapısal eşitlik modeli uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 23(2): 153- 172.
• Şen, B., Canpolat, Ö., Sevim, A. F. ve Sönmez, F., 2008. Elazığ ilinde balık eti tüketimi. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(3): 433-437.
• Topcu, Y., 2006. Süt Ürünlerinde Marka Rekabeti ve Tüketici Davranışları: Erzurum İli Örneği. Atatürk Üniversitesi, Doktora Tezi, Erzurum.
• Trondsen, T., Braaten, T., Lund, E. and Eggen, A.E., 2004. Eggen health and seafood consumption patterns among women aged 45-69 years. A Norwegian seafood consumption study. Food Quality and Preference, 15: 117-128.
• Turan, H., Kaya, Y. ve Sönmez, G., 2006. Balık etinin besin değeri ve insan sağlığındaki yeri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3): 505-508.
• TÜİK, 2015. Türkiye istatistik kurumu. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1 005. Erişim Tarihi: 02.01.2015.
• Uzundumlu, A.S., Aksoy A., Işık, H.B., 2011. Arıcılık işletmelerinde mevcut yapı ve temel sorunlar: Bingöl ili örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(1): 49-55.
• Uzundumlu, A.S., Topcu, Y. ve Baran, D., 2013. Tüketicilerin balıketi tüketimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Erzurum ili örneği. İç Anadolu Bölgesi 1. Tarım ve Gıda Kongresi, 74-82, 2-4 Ekim 2013, Niğde.
• Yaralıoğlu, K., 2009. Analitik hiyerarşi prosesi (AHP) metodu ile ilgili ders notları. www.deu.edu.tr/userweb/k.yaralioglu/dosyal ar/Analitik_Hiyerarsi_Proses.doc Yetim, S., 2008. Gazi üniversitesi eğitim fakültesi ilköğretim matematik öğretmenliği programı birinci sınıf öğrencilerinin bu programı seçmelerinde etkili olan öncelikli faktörlerin analitik hiyerarşi ile analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2): 589-606.
• Yılmaz, V., 2009. Türkiye Akarsuları Su Kalitesi Parametrelerinin Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Yöntemleriyle İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Yüksel, F., Kuzgun, N.K., Özer, E.İ., 2011. Tunceli ili balık tüketim alışkanlığının belirlenmesi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(2): 28-36.
• Zeng, X., Xia, W., Jiang, Q., & Yang, F. 2013. Chemical and microbial properties of Chinese traditional low-salt fermented whole fish product Suan yu. Food Control, 30(2): 590-595.